Qurani Kərimin Sad surəsi Əbu Cəhlin hansı əməlinə görə nazil olmuşdur?!
İmam Baqir (ə) buyurur: “Əbu Cəhl və Qureyşdən olan bir dəstə camaat Peyğəmbərin (s) əmisi Əbu Talibin yanına gəlirlər və deyirlər: “Qardaşınız oğlu bizə əziyyət verir və bizim tanrılarımızı narahat edir. Onu çağır və ona əmr et ki, bizim tanrılarımızdan əl çəksin”. Əbu Talib bir nəfəri Peyğəmbərin (s) dalınca göndərir. O zaman ki, Peyğəmbər (s) evə daxil olur və ətrafa baxır, Əbu Talibin yanında müşriklərdən başqasını görmür. Buyurur: “Salam o kəslərə ki, hidayət ardıncadırlar”. Sonra da əyləşir. Əbu Talib onların sözlərini Həzrətə (s) deyir. Peyğəmbər (s) cavabında buyurur: “Onlar bir cümlə ilə mənimlə razılaşmağa hazırdırlarmı ki, onun sayəsində bütün ərəbləri qabaqlasınlar və hökumət etsinlər”.
Əbu Cəhl vəcdə gəlib deyir: “Bəli, razıyıq. Məqsədin hansı cümlədir?”. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Deyin ki, Allahdan başqa məbud yoxdur”. Onlar bu cümləni eşidən zaman o qədər dəhşətə gəldilər ki, əllərini qulaqlarına qoyub evdən xaric oldular. Dedilər: “Belə bir şeyi indiyə qədər eşitməmişdik, bu, bir yalandır”. Elə bu zaman “Sad” surəsi nazil olur”.
İnsan nə üçün Quranda həm mədh, həm də məzəmmət edilmişdir?!
İnsan sözü Quranda 65 dəfə işlənmişdir. Quran bu insanı bəzən mədh etmiş və bəzən də məzəmmət etmişdir. Allah Təala bəzən bu insanı Öz canişini elan edərək, mələklərdən və bütün varlıqlardan üstün bilmişdir, bəzən də dördayaqlı heyvanlardan belə alçaq kimi səciyyələndirmişdir. Bəs niyə? Bu haqda Şəhid Mütəhhəri buyurur: “Həqiqət budur ki, bu mədh və məzəmmət ona görə deyildir ki, insanın iki tərəfi vardır. Bir tərəfi mədh olunandır, bir tərəfi məzəmmət olunan. Quranın nəzərinə görə insanın bütün kamal sifətləri vardır və onlar bilqüvvədirlər. Onları feliyyətə keçirtmək lazımdır və bu, insanın özüdür ki, öz memarı olar. İnsanın kamala qovuşmasının ilk şərti – imandır. İman vasitəsilə elm əmmarə nəfsin əlindən nalayiq alət olmaqdan xaric olar və faydalı bir alətə çevrilər. Ona görə də həqiqi insan – Allahın xəlifəsidir. Hər şey onun üçündür. O, bütün insani kamallara malikdir. İnsan imanlı olmalıdır, nəinki iman + insan. İman + insan olarsa, naqis olar. Bu cür insan həris, kafir, qantökəndir və heyvandan da alçaqdır”. Əllamə Təbatəbai buyurur: “Allah heç bir zaman məzəmmət olunan sifətləri insan varlığında qərar verməmişdir. İnsanın sifətləri o zaman məzəmmət olunan olur ki, insan öz mənfi tədbirinə görə etidal haldan xaric olar, ifrat və təfritə düşər”....
Qəbirlərdə çürümüş insanların üzü qiyamətdə necə olacaq?! Quranın izahı
Məadın fəlsəfəsi belədir ki, həm ruhi olacaqdır, həm də cismani. Əllamə Məclisi buyurur: “Cismani məad o mövzulardandır ki, bütün din sahibləri onda eyni nəzərə malikdirlər. Hər kim onu inkar edərsə, müsəlman olmaz”. Qurani-Kərimdə buyurulur: “Bəli (bir yerə yığacağıq), hələ bir (üstəlik) onun barmaqlarının ucunu da əvvəldə olduğu kimi sirli xətlərlə düzəltməyə qadirik”. (“Qiyamət” 4).“De: «Onları ilk dəfə yoxdan yaradan dirildəcəkdir. O hər (növ) xilqəti, hər bir yaradılışı biləndir»”. (“Yasin” 79).
“Və buna görə(dir) ki, Qiyamət (mütləq) gələcəkdir, onun barəsində heç bir şübhə yoxdur. Və (həm də) buna görə ki, Allah qəbirdə olanların hamısını dirildəcək (və Məhşər səhnəsinə gətirəcək)dir”. (“Həcc” 7).
Məadın cismani olması barədə bir neçə nəzər var. Əksər alimlərin nəzərinə görə, insan Qiyamət günü dünyada olan cismə bənzər cisim ilə məhşur olacaqdır. Ancaq bu cismi əbədi olacaqdır, fani deyil. Bu bədən axirətə uyğunlaşan bədən olacaqdır. Belə ki, cəhənnəm atəşində yanandan sonra yenidən bərpa olacaq və əvvəlki halına qayıda biləcəkdir.
Qurani Kərimin ayələrində hansı dəstə insanlar məzəmmət olaraq pislənmişlər?!
Allah Təala Qurani-Kərimdə insanı bəzən mədh edir, bəzən isə məzəmmət edir. Bəs hansı insanlar Allahın məzəmmətinə düçar olublar? Onlardan bəzilərinə nəzər salaq.
1. Zalımlar və cahillər.“Həqiqətən, o (təbiətən özünə) zülm edən və (yüklənməsinin aqibətlərindən) cahil idi”. (“Əhzab 72).
2. Naşükürlər. “İnsan çox nankordur”. (“Həcc” 66)
3. Azgın insanlar. “(İnsan bu nemətlər üçün şükür edirmi?! Xeyr) Belə deyil, (əksinə insan) həqiqətən, azğınlıq edər! Özünü ehtiyacsız gördüyü üçün”. (“Ələq” 6-7).
4. Yersiz tələsən insanlar. “İnsan (həqiqəti bilmədiyi üçün, yaxud qəzəb halında Allahdan) xeyir istədiyi kimi, şər və zərər (də) istəyir. İnsan (təbiətcə) tələsəndir (nəfsi istəklərinin tələb etdiyi şeyi onun aqibətini düşünmədən istəyir)”. (“İsra” 11)....
Qurani Kərimin “Kafirun” surəsi niyə nazil olmuşdu?
Nəql edilir ki, Vəlid ibni Müğeyrə, As ibni Vail, Əsvəd ibni Mətləb Həzrət Peyğəmbərlə (s) görüşən zaman ona deyirlər: “Ya Muhəmməd! Gəl tanrılarımızı bir-birinin üzərinə qoyaq və biz sənin Allahına pərəstiş edək, sən də bizim tanrılarımıza. Nəticədə kin və küdurət aradan gedəcəkdir. Hamı müştərək tanrılara pərəstiş edəcəklər.
Ya bizim məbudumuz haqdır, ya da sənin Məbudun. Əgər bizim məbudumuz haqdırsa, aldanmazsa və onlara ibadət etməkdən fayda apararsan. Əgər sənin Məbudun haqdırsa, biz aldanmarıq və Ona pərəstiş etməkdən fayda aparmış olarıq”. Bu sualın cavabında Allah Təala “Kafirun” surəsini nazil edir və buyurur ki: “Ya Peyğəmbər!) De: «Ey kafirlər (ey Məkkə müşrikləri və bütpərəstləri), Mən sizin ibadət etdiyiniz şeyə əsla ibadət etmərəm. Və nə də siz əsla mənim ibadət etdiyimə ibadət edənsiniz, Və nə də mən əsla sizin ibadət etdiyinizə ibadət edənəm...
Can verən zaman edilən tövbə qəbul olunmaz!
Allah Təala insanı xəlq etmişdir ki, Ona bəndəlik etsin. Ancaq Allahın bəzi bəndələri bu hədəfi unudublar. Onlara haqqı yada salan bir yol lazımdır ki, hidayət olsunlar. Bu səbəbdən Allah Təbarəkə və Təala tövbə qapısını açıq qoymuşdur və onun üçün şəraitlər təyin etmişdir. Əxlaq alimlərinin nəzərinə görə, tövbə, günahından qayıtmaq və peşman olmaqdır.
İmam Əli (ə) oğlu İmam Həsənə (ə) buyurur: “Agah ol ki, səmanın və yerin xəzinələri Onun əlindədir. Sənə dua etmək üçün icazə vermişdir. Yerinə yetirəcəyini zəmanət vermişdir.
Əmr etmişdir ki, Ondan istəyəsiniz ki, bağışlasın və rəhmətini istəyəsiniz ki, rəhmət etsin. Özü ilə sənin aranda heç kəsi hicab qərar verməz və səni təvəssül etməyə məcbur etməz. Əgər günah etsən, tövbə etməyə maneçilik yoxdur.
Cəza verməsində tələsməz, qayıdan zaman səni danlamaz. Rüsvay olmağa layiq olsan da, səni rüsvay etməz. Tövbəni qəbul etməkdə sənə çətinlik yaratmaz. Günahının hesabını çəkməz və rəhmətindən ümidsiz etməz...
Qurani-Kərim kimləri zirək adam adlandırır?
Əgər insanın dünyaya bağlantısı olsa və küfr edərək İlahi rizaya çata bilməsə - həqiqi ziyan edənlərdən olar. Yəni, həm dünyasını itirər və həm də axirətini. “Həqiqətən kafir olub küfr halında (kafir olaraq) ölmüş kəslərin heç birindən öz canlarının qurtulması üçün hətta yer üzünün tutumu qədər qızıl versələr belə, qəbul olunmayacaqdır. Onlar üçün ağrılı bir əzab vardır və onlara bir kömək edən (də) olmayacaqdır”. (“Ali-İmran” 91). O kəs ki, aqildir, onun üçün dünya və axirətin fərqi olmamalıdır.
Çünki dünyanın maddi imkanlarından faydalandığı kimi, axirətini də unutmaz. Allah Təala bu cür insanlar haqqında buyurur: “Onlardan bəzisi deyər: «Ey Rəbbimiz, bizə dünyada da yaxşılıq əta et, axirətdə də yaxşılıq əta et və bizi (Cəhənnəm) odun(un) əzabından qoru»”. (“Bəqərə” 201). Qurani-Kərim bu cür insanları zirək adlandırmışdır. Bu cür insanlar həyatlarını elə yaşayırlar ki, həm dünyadan faydalanırlar, həm də axirətlərinin xeyirli olması üçün çalışırlar. İmam Hadi (ə) buyurur: “Dünya elə bazardır ki, orada bəzi insanlar mənfəət əldə edər, bəziləri ziyan”.
Günah anlayışının Qurani-Kərimdə 16 müxtəlif mənası necə izah olunub?!
Quran və Məsum İmamlar (ə) günahı müxtəlif adlarla tanıdırlar ki, hər birinin də özünəməxsus mənası vardır. Quranda günahı bəyan edən sözlər və onların mənası ilə tanış olaq:
1. Zənb. \"Ardınca olmaq” deməkdir. Belə ki, hər bir günah əməl ardınca dünya və axirət əzabı gətirər. Ona görə də günahı belə adlandırmışdılar. Bu söz Quranda 35 dəfə işlənmişdir.
2. Məsiyyət. “Allahın əmrindən boyun qaçırtmaq”dır. Onu bəyan edir ki, bəndə Allahın əmrlərindən boyun qaçırdar. Bu söz də Quranda 33 dəfə işlənmişdir.
3. Əsəm. “Süstlük” və “mükafatdan məhrum olmaq” mənasındadır. Çünki, həqiqətdə günahkar hər cür mükafatdan məhrum olar. Bu söz Quranda 48 dəfə işlənmişdir.
4. Siyə. “Qəbahətli və çirkin əməl” mənasındadır. Ardınca qəm və bədbəxtlik gətirər. Həsənə sözünün antonimidir. Bu söz də Quranda 165 dəfə işlənmişdir.
5. Curm. Mənası “meyvənin ağacdan ayrılması”dır. Cərimə sözü də bu sözdən götürülmüşdür. Curm o əməldir ki, insanı həqiqətdən, səadətdən və təkamüldən ayırar. Bu söz də Quranda 61 dəfə işlənmişdir...
Quran ayələrinə əsasən Şeytan insanın hansı tələləri ilə günaha çəkir?!
O zaman ki, İblisə deyirlər ki, Adəmə (ə) səcdə etsin, o məlun boyun qaçırdır və kafir olur. Bu məlun, Allaha xitabən deyir: “Əgər məni Qiyamət gününə qədər sağ saxlasan, insanları yolundan azdırar və onları Sənə qarşı üsyan etmələrinə şərait yaradaram. Onları ibadət və itaət yolundan geri qaytararam”. Allah Təala da cavabında buyurur: “(Allah) buyurdu: «(Uca mələklər aləmindən xaric ol və öz məqsədinin ardınca) get! Onlardan kim sənə tabe olsa, şübhəsiz, kamil və bolluca bir cəza olan Cəhənnəm – sizin cəzanızdır!»”. (“İsra” 63). Allah Təala Quranda şeytanın dörd tələsinin adını çəkmiş və onu insanlara tanıtmışdır ki, ondan uzaq olsunlar. Bu tələlər ilə tanış olaq:
1. Birinci tələsi budur ki, insanları təhrik edər və onları itaətsizlik etməyə dəvət edər. “Və onlardan bacardığın kəsi öz səsinlə (günaha tərəf) təhrik et və (onları itaətsizliklərə tərəf qovmaq üçün ordundakı) öz süvarilərin və piyadaların ilə onların üzərinə fəryad qopar; və onların mallarına və övladlarına şərik ol və (hər bir vacibin tərk olunmasında və hər bir haramın yerinə yetirilməsində) onlara vəd ver. (Onlar bilməlidirlər ki,) Şeytan onlara yalan və hiylədən başqa əsla bir vədə vermir». (“İsra” 64)...
“Fil” surəsi necə nazil olub? “Fil” surəsini oxumağın savabı
İslam Peyğəmbəri (s) və müsəlmanlar Məkkədə çox əziyyət görürlər. Allah Təala Quranda bu mövzuya dəfələrlə işarə etmiş və kafirləri əzabla hədələmişdir. “Fil” surəsi əslində tarixdə baş verən hadisəni bizə tanıtmışdır və bu yolla Peyğəmbərini (s) himayə etmişdir. Belə ki, bu surədə oxuyuruq ki, Əbrəhə filə minərək Məkkəyə tərəf yollanır ki, Kəbəni viran etsin. Allah da onları möcüzəvi yolla məhv edər və buyurur ki, ey Peyğəmbər! Sən mənim üçün Kəbədən də əzizsən və bil ki, səni də himayə edirəm. Sənə müxalif olanlar öz cəzalarına çatacaqlar. “Fil” surəsi Məkkədə nazil olmuşdur və Allah burada möcüzələrindən birini bəyan edir. İslam düşmənlərinə demək istəyir ki, İslam dini – haqq dindir və hər kim bu dinə gələrsə, Allah onu hidayət edər, əks halda Əbrəhə kimi məhv olar və cəza alar. Həzrət Əbu Talib Peyğəmbərə (s) deyir: “Ey qardaş oğlu! Sən bütün insanlar üçün məbus olmusan, yoxsa ancaq öz qövmün üçün?”. Həzrət Rəsuli-Əkrəm (s) buyurur: “Bütün insanlar üçün məbus olmuşam. Ağına, qarasına, ərəbə, əcəmə. And olsun o Kəsə ki, canım onun əlindədir, mən bütün insanları – istər ağ dərili olsun, istərsə də qara dərili – bu dinə dəvət edirəm. O kəslər ki, dağın başındakı qaladadırlar, onları da bu dinə dəvət edirəm. Mən bütün romalıları da dəvət edirəm”....