Nİyə Peyğəmbər və İmamlar məsum olmalarına baxmayaraq bəzİ vaxtlar camaatla məşvərət və məsləhət edİrdİlər?
Niyə Peyğəmbər və İmamlar məsum olmalarına baxmayaraq bəzi vaxtlar camaatla məşvərət və məsləhət edirdilər?
Peyğəmbər (s) və İmamlar kamil ağıla sahib olub, başqa insanların fikrinə ehtiyacsızdırlar. Onlar insanlardan fərqlənərək üstün zəkaya malik olmalarına baxmayaraq Allah istəmir ki, onlar camaatla zor və diktatorcasına rəhbərlik etsinlər. Buna görə də Allah ictimai işlərdə Peyğəmbərə (s) camaatla məsləhət etməyi əmr edir.
Onlarla bir də ona görə məşvərət edirdi ki, onlar fikir mübadiləsi aparmaqla inkişaf etsinlər və həm də Peyğəmbərə (s) qarşı olan rəğbətləri güclənsin. Qurani-Kərim bu haqda buyurur:
«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِى الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلينَ»؛
“(Ya Rəsulum!) Allahın mərhəməti səbəbinə sən onlarla (döyüşdən qaçıb sonra yanına qayıdanlarla) yumşaq rəftar etdin. Əgər qaba, sərt ürəkli olsaydın, əlbəttə, onlar sənin ətrafından dağılıb gedərdilər. Artıq sən onları əfv et, onlar üçün (Allahdan) bağışlanmaq dilə, işdə onlarla məsləhətləş, qəti qərara gəldikdə isə Allaha təvəkkül et! Həqiqətən Allah (Ona) təvəkkül edənləri sevər!” (Ali-İmran surəsi, 159-cu ayə)
Bu məsələni daha aydın qavramaq üçün aşağıdakı nöqtələrə diqqət etmək lazımdır:
1. Məsumlar camaatla yalnız onlara aid olan ictimai məsələlərdə məsləhətləşirdilər. Nəinki dini ehkam kimi mənbəyi Allaha məxsus məsələlərdə. Necə ki, Qurani-Kərim buyurur:
«وَ أَمْرُهُمْ شُورى بَيْنَهُم»؛
“... İşlərini öz aralarında məsləhət-məşvərətlə görər…” (Şura surəsi, 38-ci ayə)
2. Peyğəmbər (s) və İmamın insanlarla məsləhətləşməsi Allahın əmrinə görə idi. Bu məsumların məlumatsızlığı və ya camaatın fikrinə ehtiyacından doğmurdu.
3. Allahın bu hökmündə (yəni camaatla müzakirə aparmağı əmr etməkdən) məqsədi aşağıdakılardan ibarətdir:
a) Camaatla rəhbər arasında əlaqəni möhkəmləndirmək;
b) İctimai fikir və düşüncənin inkişafı;
c) İnsanlarda məsuliyyət hissini gücləndirmək;
d) Siyasi və ictimai sahələrdə maksimal müzakirəni insanlara aşılamaq;
e) Camaata bu vasitə ilə hörmət etmək;
f) İmkan dairəsində üst məqamın aşağıdakılara qarşı zorla fikir yeritməsindən çəkinmək;
g) Özündən sonrakı rəhbərlərə və başçılara nümunə olmaq.
Əgər Allah və onun Peyğəmbəri (s) istəsəydi hər bir müşkülü möcüzə ilə həll edərdi. Lakin Allah camaatın öz ağıl və ixtiyarı ilə öz müşküllərini həll etməklə fikir və düşüncə cəhətindən inkişafını istəyir. O həddə insanlarla məsləhətləşirdilər ki, onlar inkişaf etsinlər. Əgər camaatın fikri İlahi hökmün qarşısında olsaydı onu qəbul etməzdilər. Buna görə də Qərbin təsəvvür etdiyi demokratiya (əksəriyyətin fikrinə tabe olmaq, hətta cəmiyyəti xətaya aparsa da) İslamda qəbul olunmazdır:
«وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِى الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ»؛
“Əgər yer üzündə olanların çoxuna itaət etsən, onlar səni Allahın yolundan azdırarlar. Onlar ancaq zənnə uyar və ancaq yalan danışarlar!” (Ənam surəsi, 116-cı ayə)