Bəzi elmi kəşflər dinlə uzlaşmır. Əksinə bəzən dini nəzəriyyələrin əksinə olur. Din bu məsələni necə həll edir?
Elm və dinin uzlaşmaması mövzusu zristianlıqdan İslam dininə daxil olan bir mövzudur. Müqəddəs İslam dinində bu məsələnin həlli üçün aşağıdakı qeydlərə diqqət yetirmək lazımdır.
1. Dindən hər hansı bir nəticəni almaq üçün ilkin surətdə onun qeydlərini və müxəssislərini (xüsusiyyətlərini və istisnalarını) tanımaq lazımdır. Bu geniş və ümumi tanışlıqdan sonra biz dindən hər hansı bir nəticəni ala bilər və ya ona nisbət verə bilərik. Yəni bu prosesi keçməmiş heç bir nəzəriyyəni din barəsində yürütmək olmaz. Bundan əlavə ayə və hədislərə müraciət etmədən heç bir nəticə ala bilmərik.
2. Zəka İslam dininin nəzərində Allahın ümdə dəlilidir. Əgər hər hansı bir nəzəriyyə əqil və dəlil yolu ilə sübuta yetirilsə din onu sözsüz qəbul edir. Bu yolla sübuta yetirilmiş nəzəriyyə Quranın və hədislərin yazılmamış (qeyri ləfzi, lobbi) qanununa çevrilir. Yəni ayə və hədis onun təsdiq möhrünü vurur.
3. Uzlaşma mövzusunda bəzi mənəvi temaları (qeyri maddi) sırf maddiyata aid olan temalarla qarışdırmaq olmaz. Çünki bunlar amil etibarı ilə olduqca fərqli mövzulardır.
4. Elmi kəşflərlə münasibətdə gərək bütün teoriyalar və nəzəriyyələr, həmçinin sübuta yetirilmiş və naqis mövzular arasında böyük fərqlər olduğunu qəbul etmək lazımdır. Çünki sübuta yetirilmiş nəzəriyyələrlə qanun şəklində istifadəyə verilmiş və sübuta yetməyən və naqis nəzəriyyələr qaunuda öz əksini tapmamışdır. Bundan əlavə daim infilasiya və dəyişməkdə olan qanunlar dini temalarla uzlaşmaya bilməz. deməli bütün elmi nəticələrə gərək diqqətli olaq. nur-az