Quran merac məsələsinə toxunurmu?
Quran merac məsələsinə toxunurmu?
Həzrət Peyğəmbərin (s.ə.v.v.) meraca getməsi məsələsinə Quranda iki surədə toxunulur. Allah-təala İsra surəsinin ilk ayəsində buyurur: \" Bəzi ayələrimizi (qüdrətimizə dəlalət edən qəribəlikləri və əcaiblikləri) göstərmək üçün bəndəsini (Muhəmmədi) Məscidul-həramdan ətrafını mübarək etdiyimiz (bərəkət verdiyimiz) Məscidul-əqsaya (Beytul-müqəddəsə) gecə ikən aparan Allah pak və müqəddəsdir. O, doğrudan da ( hər şeyi) eşidəndir, görəndir!\"
Bu ayədən aşağıdakı məsələlər aydın olur:
1) Bu hadisənin təbii vasitələrlə deyil, qeybi vasitələrlə baş verdiyini, özü də qısa müddət ərzində həyata keçdiyini anlayaq deyə, Allah-təala Öz sözünə \"Allah pak və müqəddəsdir\" ifadəsi ilə başlayır. (Xatirladaq ki, ayənin orijinalında, yəni ərəbcə variantında həmin ifadə ayənin əvvəlində gəlmişdir.) Bu da öz növbəsində Allahın aciz olmadığına dəlalət edir. Allah-təala hətta bununla da kifayətlənməyib peyğəmbəri məhz Özünün səfərə apardığını bildirir. Bu da ona görədir ki, qoy camaat elə bilməsin ki, bu səfər təbii vasitələrlə baş tutmuşdur və nəticədə onu inkar etməyə qalxsın.
2) Bu səfər gecə vaxtı baş tutmuşdur. Buna ayədəki \"ləylən\" (gecə ikən) zaman zərfi ilə yanaşı, həm də \"əsra\" feli dəlalət edir. Ərəblər bu feli gecə seyrə çıxmaq mənasında işlədirlər.
3) Peyğəmbər (s.ə.v.v.) səfərə Əbutalibin qızı Ummi Haninin evindən başlasa da, Allah -təala səfəri Məscidul-həramdan başladığını bildirir. Bu bəlkə də onunla əlaqədardır ki, ərəblər bütün Məkkəni Allahın hərəmi hesab edirdilər. Buna görə də bütün Məkkəni Məscidul-həramdan qəbul edirdilər. Bəzi hədislərdə isə səfərin (meracın) konkret Məscidul-həramdan başlandığı vurğulanır.
4) Həzrət Peyğəmbəri (s.ə.v.v.) meraca təkcə ruhən deyil, həm ruhən, həm də cismən getmişdir. Ayənin orijinalındakı \"biəbdihi\" (Öz bəndəsini) ifadəsi məhz buna işarə edir. Əgər merac təkcə ruhən baş tutmuş olsaydı, onda \"biəbdihi\" deyil, \"biruhihi\" (Öz bəndəsinin ruhunu) ifadəsi işlədilərdi.
5) Bu səfərdən məqsəd varlıq mərhələlərini tanıtdırmaq və dünyanı göstərmək olmuşdur.
Merac hadisəsinə açıq şəkildə toxunan ikinci surə Nəcm surəsidir. Həzrət Peyğəmbər (s.ə.v.v.) müşriklərə: \"Mən vəhy mələyini ilk dəfə öz surətində görmüşəm.\" - dedikdə onlar o həzrətə inanmayıb onunla mübahisə etmişdilər. Quran onların etirazına cavab olaraq buyurur:
\"Siz onunla gördüyü barəsində mübahisəmi edirsiniz? And olsun ki, (Rəsulum Cəbraili öz həqiqi surətində) başqa bir dəfə də (merac vaxtı) görmüşdü. (Yeddinci göydəki) Sidrətul-müntəhanın yanında. Məva cənnəti onun yanındadır. O zaman Sidrəni nələr bürümüşdü, nələr! Göz nə yayındı, nə də uzağa getdi. And olsun ki, (Peyğəmbər) Öz rəbbinin ən böyük qüdrət nişanələrindən (möcüzələrindən) bir qismini (Beytul-məmuru, Sidrətul muntəhanı, Cənnəti, Cəhənnəmi, Rəfrəfi, altı yüz qanadı olan Cəbrailin həqiqi surətini və i.a) gördü.\"
Nəcm 12-18
Meracla bağlı hadisələr
Tarix və təfsirçilər merac haqqında bir çox hadisələr qeyd etmişlər ki, onların hamısının həqiqət olduğunu qəbul etmək mümkün deyil. Böyük təfsir alimi, mərhum əllamə Təbərsi bu hadisələri dörd dəstəyə bölür:
1) Yüz faiz doğru olan hadisələr. Məsələn, meracın baş verdiyini göstərən hədislər.
2) Qəti və düzgün mənbələrlə nəql edilmiş, lakin yüzfaizlik həddə çatmayan hədislər. Bu hədislərdə deyilənlər ağıl və məntiqlə də uyğun gəlir. Məsələn, Peyğəmbərin (s.ə.v.v.) Cənnətlə Cəhənnəmi görməsi, göylərdə gəzməsi və peyğəmbərlərin ruhları ilə danışması haqqında nəql edilmiş hədislər.
3) Qəbul edilməsi mümkün olmasa da yozulmaqla qəbul edilə biləcək hədislər. Məsələn, Peyğəmbərin (s.ə.v.v.) merac zamanı Cənnət və Cəhənnəmdəkiləri görməsini onları ruhən görməsi mənasına yozmalıyıq
4) Yalan uyduranların qondarma hədisləri. Məsələn, Peyğəmbər (s.ə.v.v.) guya meracda Allahın yanında oturmuş və Allahın qələminin səsini eşitmişdir. (Məcməul-bəyan, c.3, s.395)