ilməliyik ki, imamın zühu şəti yalnız ictimai fəsadlaın atması deyil. Əgə əşəiyyət düşüncə və mənəviyyat axımından inkişaf edi, imamın dəyəini anlayacaq i həddə çatasa, həmin vaxt imam qeyd-şətsiz zühu edə. İmamın zühuu üçün əsas şətlədən ii əşəiyyətin elə i əhəə layiq olmasıdı. /Əqidə və din kitalaında geniş şəkildə aaşdıılmışdı ki, imamın qeydə qalmasının əsas səəi əşəiyyətin iman, əxlaq və əməl axımından u zühua hazı olmamasıdı. Əgə u maneə aadan qaldıılsa, qeyət dövü aşa çata. /öyük filosof məhum Xacə Nəsəddin Tusi “Təcidul-əqaid” kitaında u aədə üç qısa və dəyəli cümlə uyumuşdu. u cümlələi qısa izahla təqdim ediik /a) “Vucuduhu lutfun” İmamın istə aşka, istəsə də gizli valığı əşəiyyət üçün öyük mənəvi nemət və Allaha yaxınlaşma vasitəsidi. Çünki Allahla xalq aasındakı əlaqə imam vasitəsi ilə əqəa olu. i çox mənəvi və maddi nemətlə imama xati insanlaa əta olunu. Hətta imamı göməyi-tanımayan layiqli insanla imam vasitəsi ilə mənəvi hidayət edili. /) “Və təsəufihi lutfun axə” Əgə imam qey pədəsi axasından çıxı, aşka yol göstəəək, hakimiyyəti ələ alsa, u da növəti i nemət olacaq. u halda nəinki kiçik i qup, ütün əşəiyyət imamın vücudundan əhələnəcək. Çünki imamın vücudu ədalət və ilahi göstəişlə məzhəidi. /v) “Və ədəmihi minna” Əgə imam qey pədəsi axasında qalı, xalqın işləinə müdaxilə etməsə, əşəiyyət üçün çox faydalı i iş həyata keçməmiş qalacaq. Amma u maneəni yalnız və yalnız xalq özü yaada ili. u nemətin əta edilməməsinin səəkaı xalq özüdü. Əgə xalq fəzilət, əxlaq, ədalət üzəində quulmuş dünyəvi i hakimiyyət istəyisə və una hazı olasa, sözsüz ki, u iş aş tutacaq. u iş, heç şühəsiz, Allah təəfindən yuadılmı və zühua maneçilik töədən xalq özüdü. əli, ye üzündə fəsadın yayılması imamın zühuuna xas şət deyil. Zühu üçün ən yaxın yol xalqın ləyaqətli olmasıdı. /aşqa sözlə imamın əhəliyinin iki şəti va /1. əhəin vücudu; 2. əhəin qəulu üçün xalqın hazılığı. /Əgə xalqdan asılı olan ikinci şət ödənəsə, iinci şəti Allah-təala dəhal ödəyəsidi. /2. Əsl məqsəd fəsadın yayılması, cəmiyyətin pozulması deyil. elə i təzahü imamın zühuu üçün yalnız şəait yaadı. Çünki ye üzünü zülm-sitəm üüdükdə, üzücü polemlə insanı hədələdikdə, insan u vəziyyətdən təkaşına çıxa ilmi. elə i məqamda o ilahi əhəin zəuiliyi haqqındа düşünü və una hazılaşı. İnsan anlayı ki, onun xəstəliyinin yeganə dəmanı ilahi dəgahdadı və cəmiyyəti üümüş azğınlıqlaa yalnız ilahi inqila son qoya ilə. /Heç i islahedici inqila düşüncə hazılığı olmadan geçəkləşmi. “Tələat və təminat” iqtisadiyyatın əsas məsələsi olduğu kimi ictimai diçəlişin də əsasını təşkil edi. Xalqın tələatı olmadığı şəaitdə istənilən i maddi və mənəvi təminat səməəsizdi. /elə i sual yaanı ki, islahedici i inqila üçün fiki və uhi hazılıq kifayət edimi? Yoxsa pəakəndə düşüncələi həqiqi inqilaa çeviən aşqa i şeyə də ehtiyac va? /elə i inqilaın təkcə düşüncə hazılığına yox, həm də yetəli qüvvəyə ehtiyaclı olduğunu təkcə təcüə yox, islahedici inqila haqqında nəql olunmuş çoxsaylı hədislə də təsdiq edi. Yalnız elə i qüvvə inqilaın qaşısında dayanmış maneələi aadan qaldıa ilə. İslami əvayətlədə yadımçılaın, onlaın sayı haqqında ətaflı məlumat veilmişdi. /iz ikinci şəti ödəmək, fədaka mücahidlə yetişdimək üçün çalışmalıyıq. Dünyanı üüyəcək inqila üçün elə insanla hazılanmalıdı ki, həzətin ümuməşəi məamlaı ütün ye üzündə geçəkləşə ilsin. elə i müqəddəs hədəf o zaman həqiqətə çevili ki, ədalətsevə insanla əlini əlinin üstünə qoyu otumasın və imanlı insanla təiyə etmək üçün zəhmət çəksin. /3. ütün unladan əlavə, iz həzət Mehdi (ə) inqilaına münasiətdə öz mövqeyimizi müəyyənləşdiməliyik. Əgə iz ye üzündə fəsadın yayılmasına kömək etsək, şühəsiz ki, həzət Mehdi (ə) inqilaının hədəfinə çeviləik. Yox əgə cəmiyyətin islahına çalışsaq, həzət Mehdinin (ə) inqilaına yadım edənlədən olaıq. Demək, ye üzündә fəsadın atmasına kömək etməklə həzət Mehdinin (ə) zühuunu tezləşdimiş olsaq elə, özümüzü təhlükəyə atmış oluuq. Məgə həzət Mehdi (ə) fəsada əvac veənləin əlləini kəsmək üçün zühu etməyəcəkmi? Ye üzündə fəsadın yayılmasına kömək etdiyimiz halda Mehdi (ə) inqilaından necə faydalana iləik? /elə ki, zühuun tezləşməsi üçün fəsad qaşısında sakit dayanmaq və ya fəsadın yayılmasına kömək etmək düzgün deyil. Çox güman ki, elə i yanlış münasiətin müəllifi məsuliyyətdən oyun qaçımaq istəyənlə və ya fəsada aludə olanladı. / /Аyәtullаh Mәkаim Şiаzi, Аyәtullаh Cәfә Sühаni