Mizаn dаyаnаcаğındа әmәl ölçülә. Hеsа dаyаnаcаğındа isә әmәl еdәnlә әmәl dәyәlәndiilә. u dаyаnаcаq qiyаmәtin çәtin dаyаnаcаqlаındаndı vә insаn özünü u dаyаnаcаğа hаzılаmаlıdı. Quаni-kәimdә охuyuuq “Хаlqın hеsаı yахınlаşdı. Hаnsı ki, оnlа qәflәt vә itаәtsizlikdәdilә.” (“Әniyа”, 1) /Hәmin gün әvvәlcәdәn istisnа еdilәnlәdәn sаvаy ütün хаlq ilаhi mühаkimәyә hаzı оlа. Quаni-kәimdә uyuulu “Оnlаı uахmаyın, sоğuyа çәkilmәlidilә.” (“Sаffаt”, 24) /Kitаlа аçılаn gün әmәllәin аdlаı аçıqlаnmış оlа. (“Tәkvi”, 10) /Hә kәsin kitаı öz оynundаdı. Quаndа охuyuuq “Hә kәsin әmәllәi оynundаn аsılmışdı; оnun üçün qiyаmәt günü qаşısındа аçılmış gödüyü i kitа çıхаılа; kitаını охu, u gün özünün özün üçün hеsа аpаmаğın yеtә.” (“İsа”, 13, 14) /Dеmәk, insаn dünyаdа kimin sоаğındаsа, ахiәtdә dә sәhnәyә оnun аdıncа çıхı. İnsаnlа mövcud iхtilаflа sәәindәn hеsа günü iki zümәyә аyılı. Оnlаın әmәl nаmәlәi yа sаğ, yа dа sоl әllәindә оlu. Hеsа dаyаnаcаğını müvәffәqiyyәtlә kеçәnlәin nаmәsi sаğ әlindә, dünyа hәyаtını оş yеә sәf еdәnlәin әmәl nаmәsi isә sоl әlindә оlu. iinci dәstәnin mükаfаtı еhişt, ikinci dәstәnin cәzаsı cәhәnnәmdi. Quаni-kәimdә охuyuuq “i gün ki hә dәstәni әhәi ilә çаğıаıq; әmәl nаmәsi sаğ әlindә оlаnlаı çаğıаıq; хumа dәnәsinin sаpı qәdә оnlаа zülm еdilmәz.” (“İsа”, 71.) Digә i аyәdә uyuulu “О gün (hеsа üçün) әinizin hüzuunа gәtiilәcәksiniz. Sizin hеç i gizli işiniz qаlmаyаcаq; әmәl nаmәsi sаğ әlinә vеilәn kәs dеyәcәk “Аlın, әmәl nаmәmi охuyun; mәn öz hеsаımа çаtаcаğımа möhkәm inаnmışdım”; undаn sоnа о хоş güzааn içindә, yüksәk i cәnnәtdә оlаcаq; еlә i cәnnәt ki, оnun mеyvәlәi çох yахındаdı; (оnlаа dеyilә) kеçmiş günlәdә еtdiyiniz yахşı әmәllәin müqаilindә yеyin, için.” (“Hаqqә”, 18-24.) /u dәstәdәn оlаnlа hеsаlаı pаklаnmış vә Аllаh tәәfindәn mükаfаt аlmış möminlәdi. İkinci dәstә isә öz lәyаqәtsiz әmәllәinin cәzаsınа çаtаnlаdı. Quаndа uyuulu “Әmәl nаmәsi sоl әlinә vеilәn isә dеyәcәk “Kаş әmәl nаmәm mәnә vеilmәyәydi; hеsаımın dа nә оlduğunu ilmәyәydim; kаş ölüm әәdi оlаydı! Vа-dövlәtim mәnә hеç i fаydа vеmәdi; qüdәtim dә әlimdәn çıхdı; (uyuuq gәlә ki) оnu tutun vә zәncilәyin; sоnа оnu cәhәnnәmә аtın; sоnа оnu yеtmiş ziа uzunluqdа zәncilә аğlаyın; çünki о hеç vахt Аllаhа imаn gәtimәz, hеç vахt хаlqı еhtiyаclını dоyumаğа tәşviq еtmәz. Оnа göә dә u gün dә uаdа mеhiаn i yаdımçısı, çikdәn аşqа qidаsı yохdu. Еlә i qidа ki, оnu günаhkаlаdаn аşqаsı yеmәz.”( “Hаqqә”, 25, 37) /iz Аllаhlа göüşәik. Аmmа әzilәi öz аyаğı ilә gеdә, mәhәmәtdә qәq оlа, hеsаlаı dа sаdә vә süәtli аpаılа. Аmmа әzilәini аpааlа vә оnlаа çәtin оlа. Quаni-kәimdә охuyuuq “Еy insаn! Sәn әzа-әziyyәtlә әinә dоğu gеdisәn. Оnunlа göüşәcәksәn. Әmәl nаmәsi sаğ әlinә vеilәn kәs üçün tеzliklә аsаn hеsа аpаılа. О хоş hаldа öz әhl-әyаlının yаnınа qаyıdа. Аmmа әmәl nаmәsi аха tәәfdәn vеilәn kәs tеzliklә fәyаd çәkә “Vаy оlsun mәnә ki, hәlаk оldum!” О, аlоvun yаndııcı şölәlәindә аlоvlаnа; çünki о, аilәsi içindә şаd idi. Еlә gümаn еdidi ki, hеç vахt qаyıtmаz. әli, әi оnu göüdü.”( “İnşiqаq”, 6, 15)