İmam Əlinin (ə) hədisinə əsasən Təyyibə həyat kimlərə aiddir?
İmam Əliyə (ə) sual verirlər ki, təyyibə həyat nədir? Həzrət (ə) buyurur: “Həyatın təyyibə olması bu dəstə üçündür: “Hər kim – kişi yaxud qadın – imanı olan halda yaxşı iş görsə, onu şübhəsiz, (dünyada) pak bir həyatla yaşadacaq və (axirətdə) mükafatlarını çox gözəl olan əməllərinin müqabilində verəcəyik”. (“Nəhl” 97)”.
Bu ayə buyurur ki, təyyibə həyat o insanlara aiddir ki, məadı və Qiyaməti xatırlayar və saleh əməl yerinə yetirər. Məad mövzusu – insanı tərbiyə edən ən mühüm mövzulardan biridir. Hicaz müşrikləri Allahın olduğunu qəbul etsələr də, məadı inkar edərdilər. Yəni, belə düşünürdülər ki, insan ölən zaman çürüyər...
Allah-Taala (c.c)-nın möminlərə salavat göndərməsinin mənası nədir?!
Allahın möminlərə salavat göndərməsi – qəlblərində nuraniyyət yaratmaqdır! Qurani-Kərimin nəzərinə görə, salavat ancaq Həzrət Peyğəmbərə (s) aid deyildir. Bəlkə Allaha, mələklərə və insanlara da aiddir. Quranda gələn salavatın növləri ilə tanış olaq:
1. Allahın Peyğəmbərə (s) salavat göndərməsi. “Həqiqətən, Allah və Onun mələkləri daim Peyğəmbərə salam (salavat)göndərirlər (Allah ona Öz xüsusi rəhmətini bəxş edir və mələklər onu vəsf və təqdis edirlər). Ey iman gətirənlər, ona salam (salavat) göndərin və tamamilə (onun əmrinə) təslim olun”. (“Əhzab” 56).
2. Allahın möminlərə salavat göndərməsi. “Sizi (cəhalət, küfr və fisq) zülmətindən (elm, iman və təqva) nuruna çıxarmaq üçün mələkləri ilə birlikdə (mələkləri sizin üçün bağışlanmaq diləyirlər) salavat göndərən (məxsus mərhəmətini sizə nəsib edən)Odur. O, möminlərə daim rəhm edəndır”. (“Əhzab” 43).
Bərzəx aləminin əzabı Qiyamətə qədər davam edəcəkmi?
Bərzəx aləmi mənəvi aləm olduğu üçün, qeyri-maddidir və orada hərəkət yoxdur. Çünki bərzəx aləmində zaman anlayışı yoxdur. Zaman maddi dünyaya aid olduğu üçün, burada hərəkət vardır. Ancaq bərzəx aləmi qeyri-maddi olduğu üçün, orada zaman yoxdur. Bərzəx aləmində olan əzab, həmin şəxsin bərzəx təkamülü üçündür. Bərzəx aləmində insanın dünya ilə əlaqəsi kəsilməz. Belə ki, dünya əhlinin bəzi əməlləri onun əzabını yüngülləşdirə və aradan apara bilər.
Misal üçün, Həzrət Peyğəmbər (s) nəql edir ki, Həzrət İsa (ə) bir qəbrin kənarından keçir ki, əzab çəkir. Ancaq bir il keçəndən sonra yenə həmin qəbrin kənarından keçən zaman görür ki, qəbir sahibi əzab çəkmir. Allah Təaladan istəyir ki, bunun səbəbini ona agah etsin.
Vəhy gəlir ki, onun saleh övladı vardır ki, bu müddət ərzində həddi-büluğa çatmış və iki saleh əməl yerinə yetirmişdir. Biri budur ki, bir yolu insanlar üçün səliqəyə salmışdır. O biri əməli isə odur ki, bir yetimə məskən vermişdir. “Mən də bu saleh övladın əməllərinə görə atasının əzabını aradan qaldırmışam”.
O kəsin ki, qəbri yoxdur, onun qəbir əzabı necə olur?
Bu məsələ hədislərimizdə açıq şəkildə izah edilmişdir ki, qəbir əzabı dedikdə Bərzəx alımindəki əzab nəzərdə tutulur. Belə ki, dünya aləmi ilə axirət aləmi arasındakı fasiləyə Bərzəx deyirlər. Allah Təala “Muminun” surəsində buyurmuşdur: “Şəkk yoxdur ki, bərzəx aləmi bütün insanlar üçün mövcuddur”.
Belə bir sualı İmam Əliyə (ə) də vermişdilər və o, buyurmuşdu: “Quraqlığın Allahı, həmin dənizlərin də Allahıdır. Dənizlərin Allahı, göylərin də Allahıdır. Allah üçün fərqi yoxdur ki, insanın bədəni qəbirdə olsun, yoxsa heyvanların qarnında və ya başqa bir yerdə”. Beləliklə qəbir əzabı, yəni ruhun Bərzəx aləmindəki əzabıdır. Bu əzab ona layiq olan bəndələr üçün haqdır. Allah Təala bağışlayan və mehribandır. O, insanlara dünyada işlətdikləri günaha görə tövbə qapısını açıq qoymuşdur ki, özlərini bu günahlardan paklasınlar və Bərzəx əzabından azad olsunlar.
İnsan dünyaya qədəm basarkən niyə ağlayır?
Bir çox hədislər bizə qəbir əzabından xəbər verir. Ancaq bəzi imanı zəif olan insanlar deyir ki, qəbir əzabını kimsə hiss edibdir, yoxsa qəbirdə olanlar bu haqda kiməsə xəbər veriblər? Təbii ki, bu kimi söhbətləri avam insanlar söyləyərlər. Qurani-Kərim buyurur: “Dedikləri yalnız, ona ilham olunan vəhydir. Onu ona (Peyğəmbərə) qüvvələri möhkəm və güclü olan öyrətmişdir”. (“Nəcm” 3-4). Bu ayələr təsdiq edir ki, Həzrət Peyğəmbər (s) və Məsum İmamların (ə) söylədikləri hər söz və hər bir xəbər doğrudur və onda şübhə etmək olmaz. Əslində Məsumların (ə) bərzəx aləmi ilə rabitələri vardır. Ona görə də onların bərzəx aləmi barəsində verdikləri xəbərlər bizə çox kömək edir.
Məsumların (ə) nəzərinə görə, insan ana bətnində olan zaman üzmək halında olar. Elə ki, dünyaya qədəm basar, yeni dünyaya daxil olmasının qorxusundan ağlayar.
Ona görə də insan bir aləmdən başqa aləmə keçən zaman körpə kimi qorxuya və vahiməyə düçar olur. Elə bilir ki, bu aləmdə qəribdir və təkdir. Yar və yavəri yoxdur...
İmamların (ə) malik olduqları elm, hamısında eyni səviyyədədirmi?
Məsum İmamlar (ə) da Peyğəmbər (s) kimi, insanları hidayət etmək yolunda xüsusi İlahi elmə malik olarlar. Bu elmi ladoni adlandırırlar. Yəni, qeyb elmidir, bəşər elmi deyildir.
Onlar hər zaman dua edərlər ki, Allah bu elmlərini artırsın. Hətta Həzrət Peyğəmbər (s) belə dua edən zaman buyurardı:“Allahım, mənim elmimi artır”.
Hədislərdən belə qənaətə gəlmək olur ki, bütün İmamların (ə) qeyb elmi vardır. Bu elmi Allah Təala ancaq mələklərə və peyğəmbərlərinə (ə), vəsilərinə (ə) öyrətmişdir.
İmam Sadiq (ə) buyurur: “Allah Təalanın iki cür elmi vardır: birincisi o elmdir ki, Onun yanındadır və heç bir məxluqunu ondan agah etməmişdir. İkincisi isə o elmdir ki, mələklərinə və peyğəmbərlərinə (ə) vermişdir. O şeyi ki, mələklərə və peyğəmbərlərə (ə) vermişdir – bizə də gəlib çatmışdır\".
Allah Qiyamət günü Öz haqlarından keçər, amma...
İslam dini ancaq namaz, oruc və hicaba riayət etmək deyildir. İslam gəlmişdir ki, insanları səadətə çatdırsın və təkamül etdirsin. Aralarında olan ayrı-seçkiliyi aradan aparsın və onları hüsnü əxlaqa bürüsün. İmam Sadiq (ə) buyurur: “Müsəlmanların hamısı – İslamın övladlarıdır. Mən onların hüquqlarını bərabər hesab edirəm. Şəxsi fəzilət elə bir mövzudur ki, özünlə Allah arasındadır və rifahda heç bir üstünlüyə malik olmaz. Mən hamıya bir atanın övladları kimi baxıram”.
İslam dininin nəzərinə görə, həqiqi möminin ən mühüm nişanəsi – başqalarının abır və canına ehtiram göstərmək olmalıdır. Dinimiz buyurur ki, möminin abırı müqəddəsdir və hər kim ona ləkə vurmağa çalışarsa, əslində Allahın düşməninə çevrilər. İmam Əli (ə) buyurur: “Allah buyurmuşdur: “İzzət və Cəlalıma and olsun ki, heç bir zalımın zülmündən keçmərəm, baxmayaraq ki, əli əlin üzərinə vurmaq qədər olsa belə””. Hər kim başqasının abrını aradan aparar, əslində haqqun-nas etmiş olar. Haqqun-nası aradan aparmaq isə heç də asan iş deyildir.
Xeyir iş görən qeyri-müsəlmanların aqibəti necə olacaq?!
“Biz ldünya həyatını və onun zinət və bəzəyini istəyənlərin əməllərinin dünyada kamil surətdə onlara verərik və dünyada onlardan əsla bir şey kəsilməz”. (“Hud” 15).
“Onlar o kəslərdir ki, axirətdə onlar üçün oddan başqa bir şey yoxdur. Onların yerinə yetirdikləri orada puç və təsirsiz olacaqdır və etdikləri əməllər boşa çıxacaqdır”. (Hud- 16).
Bu iki ayədən belə nəticəyə gəlmək olur ki, insanın əməli niyyət və etiqadından asılıdır. Əgər kiminsə Allaha, Peyğəmbərə (s), məada imanı olmazsa, xeyir işi dünya üçün görər. Yəni, xeyir iş görməkdəki niyyəti – dünya mənfəəti olar. Ona görə də axirətdə də nəsibi dünya olar.
Ancaq əgər insan Allah razılığını qazanmaq üçün yaxşı əməl yerinə yetirərsə, həm dünyada və həm də axirətdə savaba çatar. O kəs ki, xeyir işi ancaq Allah üçün görərsə, elə dünyada olan zaman artıq onun səmərəsinə çatar.
Qiyamət günü Allah yanında ən ali məqama bu insanlar malikdir?!
Həzrət Rəsuli-Əkrəm (s) başqa yerdə buyurur: “Həqiqətən, Qiyamət günü Allah yanında ən ali məqama malik olan insan o kəsdir ki, hamıdan daha çox insanların xeyirxahlığı üçün səy etmiş olsun”.
İmam Sadiq (ə) buyurur: “Sizə lazımdır ki, Allah (rizası üçün) Allah xəlqinin xeyirxahı olasınız. Çünki heç bir zaman xeyirxahlıq kimi fəzilətli başqa əməllə Allahla görüşməyəcəksiniz”.
İmam Əli (ə) buyurur: “Qardaşına xaliscəsinə nəsihət və xeyirxahlıq et. İstər (sənin nəsihətin onun nəzərində) yaxşı olsun, istərsə də pis”. (Beytutə)
İmam Sadiq (ə) buyurur: “Möminə vacibdir ki, başqa möminin xeyirxahı olsun. İstər onun başının arxasında olsun, istərsə də o, olan zaman”.
İmam Hüseyn (ə) buyurur: “Ey Allah bəndələri! Özünüzü dünya ilə məşğul etməyin ki, həqiqətən, qəbir tək evdir ki, saleh əməl orada faydalı və nicat verəndir. Ona görə də ehtiyatlı olun ki, qəflət etməyəsiniz”.
Həyatı yemək üçün istəməyək, yeməyi həyat üçün istəyək! Hz Peyğəmbərin (s) hədisi
Bir gün Peyğəmbəri-Əkrəm (s) bir qəbiristanın kənarından keçirmiş və ölülərin qəbirlərini görən zaman üzünü tərəfdaşlarına tərəf çevirir və buyurur: “Bu qəbiristanın insanlarının çoxu dişləri ilə basdırılıblar”. Yəni, bu insanlar çox yemək yediklərinə görə ölüblər. Çünki əslində belə tezliklə ölməli deyildirlər. Yeməkdə həddi aşmaq – bu günün də ən böyük bəlalarından biridir. İnsan nəfsi o qədər həddini aşır ki, insan yediyinin ölçüsünə nəzarət etmir. İş o yerə gəlib çatır ki, artıq çəki, xəstəliklər, anidən gələn ölüm onu yaxalayır.
Halbuki, dinimiz hər bir şeydə etidala riayət etməyi tövsiyə edir və onu həqiqi möminin və kamil insanın sifətlərindən hesab edir. Əgər biz həqiqətən də Allaha yaxınlaşmaq istəyiriksə, gərək hər bir işimizdə etidala riayət etdiyimiz kimi, yediklərimizdə də riayət edək. Əks halda həm bu dünyamızı və həm də axərətimizi bada vermiş olarıq.
Həzrət Peyğəmbərdən (s) gələn hədislərin bir çoxu dəfələrlə bizə xəbərdarlıq edir ki, əgər sağlam olmaq istəyirsənsə gərək yediklərinə diqqət edəsən. Halal yeyəsən, həddini aşmayasan, yediklərin sağlam qidalar olmalıdır. Yemək vaxtlarına diqqət edəsən, acmadan yemək yeməyəsən...