Keçmiş cavaımızda aydın oldu ki, Kəəla inqilaının öz ali hədəfləinə çatması və lazımı nəticələi əldə etməsi üçün iki məhələnin tamamlanması zəui idi. iinci məhələdə İmam Hüseynin (ə) Yezidə eyət etməyi qiyama qalxması, insanlaı inqilaa çağıması və İslam ümmətinin yatmış qeyətini oyatmaq üçün öz təəfdalaı ilə igə məzlumcasına şəhid olması idi. İkinci məhələdə isə u qiyamın səə və hədəfləinin təhif edilməməsi, dəyəli məqsəd və şüalaının xalqa düzgün şəkildə çatdıılması, onlaın maaifləndiilməsi, həmçinin əslə oyu insanlaın yaddaşına həkk olmasını təmin etmək tələ olunudu. /Ən əsası udu ki, ikinci məhələni lazımı şəkildə yeinə yetimək iincisi kimi öyük cəsaət, əzm, fədakalıq və uzaqgöənlik tələ etdiyinə göə, xüsusi əhəmiyyət kəs edidi. Əgə u məhələ layiqincə əncam veilməsəydi, İmam Hüseyn (ə) və onun təəfdalaının çəkdiyi ütün zəhmətlə, Kəəlada tökülmüş şəhid qanlaı hədə gedəcəkdi. ununla da taix oyu şahidi olduğumuz möhtəşəm nəticəni əldə etmək mümkün olmayacaqdı. Təii ki, u ağı məsuliyyətli vəzifə Kəəlada sağ qalmış İmam Səccadla yanaşı Əhli-eyt (ə) xanımlaının öhdəsinə düşüdü. Deməli Kəəla qiyamında qadınlaın olu olduqca mühüm sayılmalı və necə də vaci əhəmiyyət daşıdığı diqqətdən kənada qalmamalıdı. u qiyamla Əhli-eyt (ə) xanımlaının olu aşağıdakıladan iaət olmuşdu / /1- Aşua qiyamının təliği /Düşmənin əsi tutduğu qadınlaın iadəsini qımaq üçün ütün səyləini səfəə etməsinə axmayaaq, Əhli-eyt (ə) xanımlaı izzət və iftixala dolu şəhadətin acı məğluiyyət deyil, şiin i qələə, zəfə olduğunu süut etdilə. Onla öz xütələi, çıxışlaı ilə xalqı Kəəla inqilaının məqsəd və şüalaı haqqında maaifləndiəək, onun əhəmiyyəti aəsində gəəkli təliğat işləi apadıla. Həmçinin Əhli-eyt (ə) qadınlaı müsəlmanlaa atəşin xütələilə müaciət edəək, İmam Hüseynə (ə) kömək etmədikləi üçün öyük günaha atdıqlaını söyləyi onlaa zülmün qaşısında haqqa yadımçı olmadıqlaı üçün öz mənlikləini, şəxsiyyətləini alçaltmış olduqlaını anlatdıla. /Əsi halda Kufəyə gətiilən Əhli-eyt (ə) xanımlaı, Həzət Hüseyni (ə) Kufəyə dəvət edi sona isə öz əhdinə vəfasız çıxan qoxaq, əzgin uhlu kufəliləi gödükdə, əhalinin yatmış qeyətini oyatmaq üçün, onlaı məzəmmət etməyə aşladıla. Əvvəlcə Həzət Zeynə (ə) elə uyudu /«Ey Kufə camaatı! Ey hiyləgə və naməd insanla! Sizi göüm heç vaxt gözünüzdən yaş əskik olmasın! Siz i qadına ənzəyisiniz ki, əlində olan ütün saplaı toxuyu, sona da ütün toxuduqlaını sökəək, kolayı. Sizin nə əhdinizin, nə də andınızın heç i dəyəi və etiaı yoxdu! Sizin lovğalanmaq, kəniz tək yaltaqlıq etmək və oşoğazlıq etməkdən aşqa nəyiniz va? Siz peyinlikdə itən nəatata və qəi üzəindəki əzək əşyalaına oxşayısınız. Axitət dünyanız üçün ən pis azuqəni Allahın qəzəini və (sonsuz) cəhənnəm işgəncəsini hazıladınız. Ağlayısınızmı? Elədi, ağlayın. And olsun Allaha ki, ağlamağa layiq insanlasınız. Çox ağlayın, az gülün! elə i namədlik və dönüklük edi, (cox iyənc) ləkə daşıdığınız halda nə üçün ağlamayasınız? Elə i şəəfsizliyə əl atdıniz ki, onu heç i su ilə yuyu, təmizləmək olmaz. Peyğəmə övladını və cənnət cavanlaının əhəinı qətlə yetiməkdən də öyük əzillik (və ləkə) ola iləmi? Elə i şəxs ki, sizi haqqa doğu yönəldən yola işıq və cətin zamanlaınızda pənahgahınız idi. (Utancınızdan) Ölün! Xəcalətli üzləinizi gizlədin. Keçmişdəki zəhmətləinizi ütünlüklə i dəfəyə hədə etdiniz. Gələcəyiniz üçün isə, heç nə əldə etmədiniz. undan sona əskiklik içində ömü süəcəksiniz. Çünki Allah-Təalanın hiddətinə tuş gəldniz. Elə i əmələ əl atdınız ki, az qaldı (qəzəindən) göy sökülü, yeə tökülsün, ye yaılı paçalansın və dağla paça-paça olsun...(1)» /Zeynəin təsili sözləindən sona daha da peşmançılıq hissi keçidən, öz pis əməlləinin dəhşətini anlayan kütlənin gözləində atıq inqila qığılcımlaını gömək çətin deyildi. Onla qoxaqlıqlaı və nankoluqlaı üçün dəin təəssüf hissi keçidi, hə i vəziyyətdə olusa-olsun səhvləini yumaq, təmizləmək aəsində fikiləşidilə. /İmam Hüseynin (ə) qızı Fatimə və acısı Ümm Gülsüm də kufəlilə qaşısında çıxış edəək, onlaı daha da təsiləndidi. Fatimə dedi «Ey Kufə əhli! Ey hiylə və fııldaq sahiləi! izi kafi sayı, unun üçünmü, qanımızı axıtdınız? Qılınclaınızda izim qanımız damcı-damcı tökülü, una göəmi sevinisiniz? Tezliklə Allahın qəzəi, çikin əməlləinizə göə sizə nazil olacaq. Vay halınıza! izə necə qıydınız? Hansı iyənc hissiniz sizə izi öldüməyə vada etdi? Ayaqlaınız necə u yolda qədəm tutdu? Qəlləiniz kilənmiş və üəkləiniz daşlaşmışdımı? Gözləiniz həqiqəti gömü və qulaqlaınız onu eşitməyə acizdi. Şeytan iyənc əməlləinizi sizə «gözəldi» deyə, zinətləndimişdi... /Ey Kufə əhli! Heç ilisinizmi Peyğəmə (s) sizdən u tökülən qanlaı cavalandımanızı istəyəcək?(2)» / /2- Təhiflə müaizə /İslam düşmənləi Kəəla müsiətindən sona onu cüəcü yollala təhif etməyə çalışdıla. Çünki xalqın Aşua qiyamının əsl mahiyyətini anladıqda əks-əməl göstəəcəyini və unun onla üçün ağı nəticələi olacağını aşa düşüdülə. u qiyamı və Kəəladakı müsiəti müsəlmanlaın dək etməsi, o zamanın zalım hökumətinin məhvi demək idi. Elə una göə də, din düşmənləi həm İmam Hüseynin (ə) inqilaının həqiqətini gizlətmək və həm də özləinin insanlıqdan uzaq cinayətləini öt-asdı etmək üçün müxtəlif yollala onu təhif etməyə aşladıla. İni Ziyad Kufədə İmam Hüseynin (ə) qiyamının yanlış olması aəsində şühələ yaatmağa çalışdı. O, (guya) u işin məcui “qəzavü-qədə” (alın yazısı) olduğunu, Hüseyni (ə) Allahın öldüdüyünü Yezid və təəfdalaının u işdə heç i günahı olmadığını süuta yetiməyə çalışıdı. Amma Əhli-eyt (ə) xanımlaının (və İmam Səccadın (ə) ) acaığı, müaizəsi sayəsində düşmən öz çikin hədəfinə çatmağa nail ola ilmədi(3). /Ueydullah in Ziyad camaatı Kufənin came məscidinə (məkəzi məscidinə) toplayaaq öz çikin əməlləinə dini don geydiməyə aşladı «Həmd olsun o Allaha ki, haqqa zəfə əta etdi və «mömünləin ağasına» (Yezidə), onun dostlaına yadım etdi. Və yalançı oğlu yalançını ( (nəuzuillah) İmam Hüseyni (ə) ) öldüdü(4).» /Elə u zaman Həzət Zeynə (ə) digə qadınlala igə əsi şəklində olmasına axmayaaq vüqala məscidə daxil oldu. Ueydullah ondan kim olduğunu souşduqda, cava vemədi. Kənizlədən ii «O, Allah Isulunun (s) qızı Fatimənin əziz övladı Zeynədi»-dedi. Ueydullah in Ziyad, qadaşlaı, övladlaı və digə yaxınlaı şəhid olmuş, aşı çox müsiətlə çəkmiş və indi isə əsi kimi qaşısında dayanan Zeynəin (ə) qüuunu sındımağın asan olduğunu zənn etdi. Ona elə gəldi ki, azacıq çığı-ağı salsa elə, Zeynə (ə) ağlayacaq, yalvaacaq və in Ziyaddan aman diləyəcək. Camaat da, zalımlaın haqlı olduğunu düşünəcəkdi. Ona göə də lovğalıqla dedi «Həmd olsun o Allaha ki, sizin ailənizi üsvay edi ye üzündən sildi və sözləinizin yalan olduğunu süuta yetidi.» / Xanım Zeynə cava vedi «Həmd olsun o Allaha ki, izə (ailəmizə aamız) Peyğəməi (s) əta etməklə əzəmət ağışladı və çikinliklədən pak saxladı(5). Yalnız fasiqlə usvay ola. Yalnız pis adamla yalan danışa. Allaha həmd və səna olsun ki, pis adam iz deyil, aşqa şəxslədi. (Yəni, pis insanla sən və təəfdalaındı(6) » /İn Ziyad dedi «Gödün Allah sizin aşınıza nə müsiətlə gətidi.» /Xanım Zeynə (ə) cava vedi «Mən gözəllikdən aşqa i şey gömədim. Allah onlaın şəhid olacağını öncədən ilidi. Onla da öz vəzifələini yeinə yetiəək, axiət mənzilləinə yollandıla. Tezliklə (qiyamət günü) Allah səni və onlaı göüşdüəcək, (o zaman da,) onla Allaha səndən giley edi, ədalət tələ edəcəklə. İndi düşün ki, Qiyamət günü kim zəfə çalacaq? Anan sənin matəmində otusun, ey Məcanənin oğlu!(7)» /«Zeynəin acısı Ümmü Gülsüm də, İni Ziyada xitaən dedi “ Ey İn Ziyad! Sən Allahın əsulu Məhəmmədə (s) qiyamət günü nə cava veəcəksən? ilisənmi cəzanı Peyğəmə veəcək?(8)» /Yezidin hakimiyyət etdiyi Şam şəhəində isə vəziyyət tam aşqa şəkildə idi şamlıla Əhli-eytin (ə) kim olduğunu lazımınca ilmidilə. Onla Müaviyənin 42 il Şamda hakimiyyətdə olduğu zaman təhif etdiyi «İslam»-a etiqadlı idilə(9). Dinin həqiqi hökmləindən və köklü etiqadlaından xəəsiz idilə. /Şamlılaın İslamın həqiqətləindən xəəsiz olmasına təkcə unu dəlil gətimək kifayətdi ki, onla Həzət Əlinin (ə) Kufə məscidində namaz qılakən şəhid edildiyini eşitdikdə təəccüləndilə və dedilə «Məgə Əli (ə) namaz qılıdı?(10)» əli Əhli-eytin (ə) düşməni olan Müaviyə onlaı necə təiyə etmişdisə, dini onlaa necə (üəyi istədiyi fomada) anlatmışdısa, eləcə də qəul etmişdilə. Elə unun üçün də Şam şəhəində İmam Hüseynin (ə) qiyamını dindən xaic olmuş şəxsləin üsyanı və ya xilafətlə müaizə apaan izans döyüşçüləinin müaizəsi kimi tanıtdımışdıla(11). una göə də əsilə Şam şəhəinə gətiildikdə, əhali Yezidin qələəsini ayam edidi. Hamı sevinc içində Hüseynin (ə) şəhid olduğu üçün şadlıq edi və əsiləə əlləindəki daş-kəsək, ziil qııntılaı atıdıla. Amma sonala Əhli-eytin (ə) maaifləndiici çıxışlaı nəticəsində hə şey dəyişdi. /elə ki, Yezidin saayı təmtəaqlı şəkildə əzədilmiş saay adamlaı və xaici səfilə dəvət olunmuş, ənamlala dolu ayam süfəsi açılmışdı. Yezid Həzət Hüseynin (ə) kəsilmiş aşını i məcməyə qoyaaq, əlindəki çuuqla onun dişləinə vuu və u şei oxuyudu «Kaş indi mənim əd döyüşündə vuuşu Xəzəc qəiləsinin əzaını çəkməli olmuş aalaım uada olu, sevinəək deyədilə ki, «Yezid çox sağ ol! Əli (ə) övladlaına əd döyüşünün acısını dadızdıdın və intiqamımızı ondan aldın!(12)» /Elə u vaxt əsi kimi məclisə gətiilən Zeynə (ə) unu göü, fəyad edəək uyudu «Allah və Onun Peyğəməi(s) doğu söyləmişlə ki, pis əməl sahiləinin sonu odu ki, Allahın ayətləini uyduma sayı onlaa istehza edələ. /Yezid, elə xəyal edisən ki, yei-göyü izə təngləşdiməklə, əsi şəklində i şəhədən aşqa şəhəə daşımaqla üsvay edi, özünə hömət qazanacaqsan? Elə sanısan ki, u əməlinlə əzəmət qazanı, insanlaa lovğalana iləsən? Hakimiyyətini nizam-intizamlı göü, o qədə sevinisən ki, sanki öz dəinə sığışmısan. Anlamısan ki, sənə veilən u füsətin səəi, doğusu, iç üzünü açı xalqa göstəmən üçündü? Sən, Allah-Təalanın «Küf edən şəxslə onlaa vediyimiz möhləti heç xeyi ilməsinlə! u möhlət yalnız onlaın günahlaını daha da çoxaltmalaı üçündü. Onla zillətli i əzaa düça olacaqla»-deyə uyuduğunu unutmusanmı? /Ey azad edilmiş şəxsləin oğlu! u ədalətli hökmdümü ki, sənin qadın, qız və kənizləin pədə axasında, naməhəmləin axışlaından uzaq otusun, amma sən Allah əsulunun (s) qızlaını əsi edəək, pədəsini kənaa atı, hömətsizlik edəsən, onlaın səsləini oğazlaında oğu, naməhəm kişilə vasitəsilə onlaı dəvələə mindii, i şəhədən aşqa i şəhəə yollayasan? u necə ədalətdi ki, heç kim onlaa ye veməsin və heç i mühafizləi olmasın və onlaa məhən olan kişilədən kimsə yanlaında olmasın? /Ələttə, qəli izə qaşı ədavət və küduətlə dolu olan kəsdən undan atıq nə gözləmək ola? Deyisən, kaş ki, əd savaşında (Peygəmə(s) və Həzət Əli təəfindən) qətlə yetiilən əcdadın indi uada olaydı və u sözləi dilinə gətiəək, Peyğəmə övladının dişləinə (çuuqla) vuusan? Nə üçün axı elə etməyəsən? il ki, sən ye üzünün ulduzlaı sayılan Peyğəmə övladlaının və Ədul-Müttəli ailəsinin qanını axıtmaqla iki tayfa aasında olan keçmiş ədavəti yenidən qudun. oş yeə fəəhlənmə! Tezliklə Tanı hüzuunda peşman olacaqsan və oada azu edəcəksən ki, kaş ko, lal olaydın və u günü göməyəydin, kaş «indi aalaım uada olsaydı, o qədə şad oladıla ki, öz dəiləinə elə sığmazdıla» iaəsini dilinə gətiməyəydin. Ey Allah, izə zülm edən kəsdən özün intiqamımızı al! /And olsun Allaha ki, Peyğəmə (s), onun Əhli-eyti (ə) və dostlaı Tanının lütf və məhəməti sayəsində olacaqlaı gün (qiyamət günü) sən Yaadannın hüzuunda öz ətini-dəini didi-dağıdacaqsan. Allah öz vədəsini yeinə ytiəcəyi zaman kənada qalmış u məzlumlaı i yeə toplayacaq. Allah uyuu ki, «Allah yolunda öldüülənləi (şəhid olanlaı) heç də ölü zənn etmə! Əsla, onla öz əinin yanında diidilə və uzi (cənnət uzisi) yeyilə». Lakin səni zola müsəlmanlaın əhəliyinə təyin edən kəs (Muaviyə), haqq-ədalətin, ilahi məhkəməsinin, Məhəmməd peygəməin (s) və sənin öz ədən üzvləinin, etdiyin cinayətləin əleyhinə şahidlik edəcəyi o gün, anlayacaq ki, kim hansınız daha da ədəxtdi. ( yəni; ilinəcək ki, sən, yaxud Müaviyə daha cox ədəxtdi.) /Yezid, ey Allahın düşməni və Allah düşməninin oğlu, Allaha and olsun ki, sən mənim gözümdə elə i dəyəə malik deyilsən ki, mən səni danlayam. (yəni; sən o qədə alçaq və dəyəsizsən ki, heç danlanmağa da layiq deyilsən). Sən təhqi olunmağa elə ayiq deyilsən. Amma nə edə iləəm? Gözləim yaşla dolu, dəd- kədəim sinəmdə fəyad edi. Hüseyn (ə) qətlə yetiildikdən sona, şeytanın qoşunu Peyğəməin əhli-eytinə hömətsizlik edəək, müsəlmanlaın eytül-malından (Yezidin əlilə) mükafatlanmaq xatiinə, izi Kufədən «səfehlə diyaına» gətidi və u cəlladlaın əlləi izim qanımıza doydu. Və vəhşi-ac canavala şəhidləin pakizə cənazələi üstündə at çapdıqdan sona səni məzəmmət etmək, tənə vumaq hansı dədə dəman ola ki? Sən izi öldümək və ya əsi tutmaqla coxlu mənfəətləə sahi olduğunu xəyal edisənsə, tezliklə anlayacaqsan ki, zəədan aşqa i şey ələ gətiməmisən. Qiyamət günü u əməlləinin aqiətindən aşqa heç i şey qazanmayacaqsan. O zaman İn Ziyadı öz köməyinə səsləyəcək, o isə öz növəsində səndən mədəd umacaq. Amma sən və sənin davamçılaın o gün Tanının ədalət məhkəməsinə toplanacaq və iləcəksiniz, Müaviyənin sənin axiətinə yadiga qoyduğu ən yaxşı azuqə Peyğəmə alalaını qətlə yetiməyin olmuşdu. Allaha and olsun ki, mən Ondan qeisindən qoxmu və Ondan aşqa heç kimə gileylənmiəm! Hə nəyi acaısan, onu da elə! ütün hiylələini işə sal! Ədavətini ütün gücüylə göstə! Allaha and olsun, u ləkə sənin adina elə həkk olu ki i daha silinməyəcəkdi. Allaha şükülə olsun ki, ehişt gəncləinin əhəinin (İmam Hüseynin (ə)) sonunu əədi səadətlə nəticələndidi və cənnəti onlaa laüd etdi. Allahdan azum udu ki, onlaın məqamını daha da yüksəltsin və öz məhəmətini onlaa nisət daha da atısın. Necə ki, Allah ən qüdətli hami və ən gözəl havadadı(13).» /Zeynəin (ə) xütəsi o qədə təsili oldu ki, məclisdə iştiak edən məsul şəxslə, hətta Yezidin öz yaxınlaı da ona etiaz edəək qəzələndilə. Hətta oada olan həəmxana qadınlaı da, Yeziddən üz çeviəək göz yaşlaı içində məclisi tək etdilə. Onla Hüseynə (ə) məsiyələ söyləyidilə(14). / /3- Əzadalıq və kədələndiici çıxışla /Əhli-eyt (ə) qadınlaı kədəli çıxışlaı və əzadalıq məasimləilə insanlaın vicdanlaını ayıldaaq təsiləndiidilə. İmam Hüseynin (ə) məzlumiyyətini xalqa açıqlayı, u yolla müsəlmanlaı kövəldəək onlaa insani, hümanist duyğula aşılayıdıla. Elə unun nəticəsində camaatın yatan fitətində zalıma nifət, məzluma əhmət hissi oyandı. Və həmçinin elə matəm məasimləində Əhli-eyt (ə) qadınlaının söylədiyi üək yandııcı, eyni zamanda düşündüücü sözlə hamını İmam Hüseynin (ə) qiyamı aəsində fikiləşməyə vada edidi. /u, həm də özləini dinda kimi göstəən əni-Ümyyə hakimiyyətinin üsvay olması və süqutunun təzmini demək idi. /Necə ki, İmam Hüseynin (ə) həyat yoldaşı üa Kufə şəhəinə daxil olakən, ağlayaaq fəyad etdi «İmam Hüseyn (ə) i nu idi ki, hə kəs işığını ondan alıdı. İndi isə Kəəlada şəhid edildi və müaək ədəni topaq üstündə yalqız uaxıldı. Ey Peyğəməin övladı Hüseyn, Allah səni ən gözəl şəkildə mükafatlandısın. Sən məhəmətli və möhkəm i dağa ənzəyidin, izimlə gözəl davanıdın. Səndən sona kim yetimləə və çaəsiz insanlaa pənah olacaq? Kim əli hə yedən üzülmüşləə sahi çıxacaq. Səndən sona mən topaqlaın məni ötdüyü zamanadək tənha yaşayacağam!(15)» /üa, İni Ziyadın məclisində göz yaşı tökəək diqqətləi Hüseynin (ə) məzlumiyyətinə cəl etdi «Ah, mənim Hüseynim (ə)! Mən düşmənləin ox və nizə yağışına tutduqlaı Hüseyni (ə) unutmayacağam. Namədlə onu Kəəlada hiylə ilə öldüdülə. Əvvəlcə köməyə çağıdıla sona isə amansızlıqla, susuz şəhid etdilə. Allah Hüseynin (ə) düşmənləini qiyamət günü susuz cəzalandısın!(16)» /Həzət Zeynə (ə) Yezidin saayında qadaşının kəsilmiş aşını gödükdə dedi «Ya Hüseyn! Ey Allah əsulunun (s) sevimlisi, ey Məkkə və Minanın övladı, ey Fatimeyi Zəhanın (s) oğlu!(17)» /u sözlə hamını kövəltdi. Ümm Gülsüm və Fatimə də, una ənzə növhələ oxudula(18). Onla daim Hüseynin (ə) məzlumiyyətini xalqa aşılayıdıla. / /4- İffət keşiyində /Əhli-eyt (ə) qadınlaı düşmən qoşununun ələini, qadaşlaını, yaxınlaını amansızlıqla öldüdüyünü, vəhşicəsinə xeymələə asqın edi qaətə məşğul olduğunu və onlaı əsi tutu əza-əziyyət veə-veə ac-susuz şəkildə şəhələi dolandıdıqlaını gödülə. Amma ütün unladan sasılmayaaq, öz iffət və namuslaını şəəflə qoudula. Kufə şəhəinə daxil olduqda əsi düşmüş Əhli-eyt (ə) xanımlaına şəhəin evləinin damından axan qadınla öpək payladıla(19). /Kufənin cümə məscidinin yanındakı evdə həs olunduqda isə Zeynə qəzələ dedi «axın, izim yanımıza kənizlədən aşqa heç kim gəlməsin!(20)» /Əsilə Şam şəhəinə yetişdikdə isə Ümmü Gülsüm və üa Şimə dedi «izi şəhəin aşqa qapısından xəlvət küçələlə apa və şəhidləin nizəyə keçiilmuş aşlaını, izdən uzağa apa ki, yad insanlaın gözü onlaı sey edəkən izə sataşmasın.» Amma Şim unu etmədi. elə olduqda Ümmü Gülsüm fəyad edəək, etiazını ildidi «Vay olsun sənə ey məlun! Allah zalımlaa lənət etsin. Allah sənə lənət etsin! u iyənc əməlinlə fəx edisən? Peyğəməin ailəsini yad axışlaın önünə çıxamaqlamı öyünüsən?!... (21)» /Peyğəməin səhaəsi Səhl İn Səd deyi ki, mən təsadüfən Əhli-eyt (ə) əsiləinin Şama gətiildiyi gün oada idim. Şəhidlə ağası Hüseynin (ə) qızı Səkinəni gödüm ondan nə istəyi olduğunu souşdum, O, Atamın aşını nizəyə vuan u ədəxtə de ki, izim aamızdan uzaqlaşsın. elə olduqda kütlə ona axa və diqqətlə izim üzəimizdə cəmləşməz.» /Mən aşı apaan nizəçiyə 400 dina vedim ki, onu əsiləin içindən kənaa apasın(22). /aşqa i nümunə «Yezidin saayında Şamlı i kişi Həzət Hüseynin (ə) qızı Fatiməni özünə kəniz etmək üçün, Yeziddən xahiş etdi. Yezid onun istəyini qəul etdi. Amma Fatimə və Zeynə (ə) etiaz səsləini ucaldaaq, Yezidin u çikin əməlinə mane oldula. Onlaın cəsaətli etiazından təəccülənən kişi, əsiləin kim olduğunu souşdu. u qadınlaın Əhli-eyt (ə) əsiləi olmasını öyəndikdə isə o, Yezidi lənətləyəək təhdid etdi və Yezidin əmi ilə şəhid edildi(23).» / /5- İdaəçilik və mühafizə /Məlum olduğu kimi Kəəla faciəsi zamanı Həzət İmam Səccad (ə) İlahi məsləhəti ilə xəstə idi. elə olan halda təii ki, əsiləin mühafizəsi və şəaiti idaə etmək kimi ağı i məsuliyyət Həzət Zeynəin üzəinə düşüdü. u cəsaətli qadın öz uzaqgöənliyi ilə od-alovun içəisində İmam Səccadın (ə), qadın və uşaqlaını xilas edə ildi. Əsilə hə i halda ona sığını, ondan kömək umudula. Alman yazıçısı Kut Fişle «İmam Hüseyn və İan» adlı kitaında yazı «Zeynə (ə) İmam Hüseyn (ə) şəhid edildikdən sona şəaitin olduqca ağı və dəhşətli həddə pis olmasına axmayaaq, əsiləin idaəçilik və mühafizə işləini öhdəsinə aldı. O, hətta hə dəfə xütə və çıxışlaına aşlamazdan əvvəl, əsiləi sayı heç kimin itkin düşməməsinə çalışıdı. una əmin olduqdan sona isə sözə aşlayıdı. Əlində az miqdada olan çöəyi digə əsi qadın və uşaqlaın aasında ölü, çox vaxt özü ac qalıdı(24).» /Xanım Zeynə (ə) əzəmətli elmi (25) və acaığı ilə vəziyyəti lazımı fomada idaə edidi. Keçən əhsləimizdə işaə etdiyimiz kimi Fatimənin Yezid kimi zalımın saayında iffətinin qounması, İmam Səccadın (ə) İni Ziyadın iqamətgahında ölümdən qutulması da i aşa Zeynəin (ə) cəsaəti və hünəi nəticəsində mümkün oldu. / /6- Şəhadəti diçəltmək /Əhli-eyt (ə) xanımlaı həyat yoldaşı, qadaş və övlad şəhidi vedilə. Hətta şəhid olan övladlaının aasında yetkinlik yaşına çatmayan uşaqla da elə va idi(26) . Unutmayaq ki, İmam Hüseynin (ə) üç yaşlı qızı Səkinə də, ağı və məşəqqətli əsilik yolunda şəhid oldu. / / /----------------------------------------- / /(1)Mehdi Pişvayi, «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 133-134; Əhməd in Əu Tahi,«əlağətün-nisa», səh. 24. /(2) Xiyaani, «Vəqayeül-əyyam», səh. 253. /(3)Mütəza Mütəhhəi, «Hüseyn (ə) inqilaı», c. 3, səh. 252; «Aşua taixində aaşdıma», səh. 138. /(4) «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 130 /(5) Məqsəd Əhli-eyt (ə) haqqında nazil olan Əhza suəsinin, 33-cü ayəsidi. /(6) Şeyx Müfid, «İşad», səh. 244. /(7) «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 131 /(8) K. Fiişle, «İmam Hüseyn (ə) və İan», səh. 476; «Əyanüş-şiə» c. 3, səh. 485 və c. 7, səh. 136. /(9) «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 130 /(10) Məsudi, «Muucüz zəhə», c. 3, səh. 31-32. /(11) Ş. A. Qumi, «İmam Hüseynin (ə) həyatı», səh. 349. /(12) «alağatün-nisa», səh. 20; «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 135. /(13) «Məsum İmamlaın həyatı», səh. 136-137. /(14) «Taixi-Təəi», c. 4, səh. 356; «Kamil»,c. 3, səh. 298. /(15) Məhəmməd əl-Həsun Məşku, «Əlamün-nisa», səh. 345; Əülfəəc, «Əl-əğani», c. 16, səh. 142. /(16)«Kamil»,c. 3, səh. 300; «ihaül-ənva», c. 10, səh. 235. /(17) Ş. A. Qumi, «İmam Hüseynin (ə) həyatı», səh. 341-342. /(18) Həmin mənə, səh. 290-293. /(19) «İmam Hüseynin (ə) həyatı», səh. 291-292. /(20) Cavad Mühəddisi «Aşua şüalaı», səh. 248. /(21) əani Xalxali, «Hüseynin palaq siması», səh. 520-521. /(22) «əyahinüş-şəiə» c. 3, səh. 316. /(23) Şeyx Müfid, «İşad», səh. 479; «Taixi-Təəi», c. 3, səh. 339; «Məqatilüt-Taliin», səh. 120. /(24) K. Fişle,«İmam Hüseyn»,səh. 477. /(25) «Səfinətül-əha», c. 1, səh. 558. /(26) «əyahinüş-şəiə», c. 3, səh. 311-312; Məhəmməd aqi Məlui, «Əl-vəqaye vəl-həvadis» c. 3, səh. 89-92.