İslamda şəfaət va və şəfaət İslamın aşka üsullaından sayılı. Quan və islami hədislələ müxtəsə şəkildə tanış olan kəs ili ki, şəfaət yalnız ləyaqəti olan insanlaın halına şamildi və u məsələdə şəkk-şühəyə ye yoxdu. /Şəfaət haqqında nəqli dəlilləi aaşdımazdan qaaq şəfaət məfhumunun mahiyyətini aaşdımaq yaxşı ola. Şəfaətlə dəstəazlıq aasındakı fəqi müəyyənləşdimək zəuidi. /Dini teminologiyada “şəfaət” dedikdə Allah övliyalaının üdəmələə yol vemiş insanlaa köməyi nəzədə tutulu. Günahkalaa yadım iki şəkildə ola ilə ii dəstəazlıq xatiinə zülm-sitəm yolu ilə yadım, digəi isə təiyəvi, ümidveici, təkamül vasitəsi olan yadım. /Əgə heç i ləyaqəti olmayan insanlaa səəsiz yeə yadım ediləsə, u yadım insanlaı günaha və cinayətə daha çox təşviq edə. elə i şəfaət ələttə ki, yesiz və yanlışdı. Şühəsiz ki, Quan ayələində elə i şəfaətdən danışılmı. Amma əgə əzi günahkalaa onlaın Allaha ağlılığı səəindən yadım göstəiləsə, u yadım günahkaı günah yolundan qaytaa, onun təiyəsinə təsi göstəə. /Quani-kəimdə əyan olunu ki, Allah övliyalaının şəfaəti Allahın izni ilə aş tutu. Allahın izni olmasa, kimsəyə şəfaət veilə ilməz. Şühəsiz ki, Allah əsassız yeə kimsəyə şəfaət izni veməz. Demək, Allah-təala yalnız ağışlanma ləyaqəti olanla üçün şəfaət izni vei. İnsan Allahla aitəsini tamami ilə qımışsa, haqq və ədalətə ağlılığı vasa, o şəfaətə layiq göülü. elə i şəfaət qəflət səəindən günaha atanlaa i xəədalıqdı. ütün pədələi yıtmış, ütün ağlaı qımış insan üçünsə qutuluş yolu yoxdu. Şəfaətə inam günahka insanlaın doğu yola qayıtmasında, yeni i həyat qumasında çox təsilidi. u inam paklanmağa, haqq yola qayıtmağa səə sayılı. /Təcüə göstəi ki, günahkalaın üzünə ümid qapısı açıldıqda, onla yanlış yoldan qayıtmağın mümkünlüyünü hiss etdikdə aalaında doğu yola qayıdan çox olu. Dünyada məhkumlaın, öyük cinayətkalaın, əədi həsə məhkum edilənləin əfvi adlı i qanun va. u qanun həmin insanlaa yeni i həyata aşlamaq üçün ümid vei. elə i ümid olmasaydı, həmin insanla həsxanada ahat otua ilməzdilə. Axı qaadan (ömülük həsdən) tünd əng yoxdu. /əli, ləyaqətini itiməmiş insanla üçün şəfaət yeni i həyata qayıtmaq üçün ümid qapısıdı. Şəfaət yalnız o günahkalaa aiddi ki, Allah və din övliyalaı ilə aitəni qımamışla. Amma imanı və saleh əməli olmayan, günah meydanında i ömü tə axıtmış insan şəfaətə nail olası deyil. /u iki qup aasındakı fəqi i misalla aydınlaşdımağa çalışaq Təsəvvü edin ki, i dəstə döyüşçü ölkənin təhlükəsizliyi üçün çox mühüm olan qalanı tutmalıdı. Mahi komanda qalaya qalxmaq üçün zəui olan vasitələi əsgələə vemiş və qalanın tutulmasını əm etmişdi. u əmdən sona fədaka əsgələ qalaya doğu həəkət edi, qoxaqla isə yeindən təpənmi. Komandanın diqqəti iəli gedənlədədi. O öndə gedənləin müvəffəq olması üçün əlindən gələni edi. Əgə qalaya hücum edənlə aasında i nəfə üdəyəsə, onun əlindən tutu qaldııla. Amma komandanın əminə tae olmayı, yeindən təpənməyənlə diqqətdən kənada qalmışla. Fədakalıqla hücuma keçən dəstədə üdəyənin əlindən tutmaq i növ şəfaətdi. Dəstədən geidə qalı qoxaqlıq göstəənləə heç i kömək yoxdu. Amma hədəfə doğu həəkət zamanı üdəyənləə yadım əli uzadılı. Əgə komandan əvvəlcədən elan etsəydi ki, mən geidə qalanlaa yox, yalnız iəlidə gedənləə kömək edəcəyəm, u vəd insanlaı hücuma həvəsləndiədi. elə i vədin öyük təiyəvi əhəmiyyəti də va. /Əgə şəfaət ediləkən insanlaın ləyaqəti yox, aşqa xüsusiyyətləi nəzədə tutulsaydı, onda u iş dəstəazlıq kimi yozula ilədi! /əs Quanda şəfaət məsələsi necə açıqlanı? Şəfaətlə ağlı üç hissəyə ayımaq ola /1. Şəfaəti inka edən ayələ Qoxun o gündən ki, heç kəs heç kəsin kaına gələ ilməsin, heç kəsdən şəfaət qəul olunmasın, heç kəsdən fidyə alınmasın və onlaa heç i kömək göstəilməsin.” /2. Şəfaəti Allaha məxsus ilən ayələ “Sizin Ondan (Allahdan) aşqa heç i haminiz və şəfaətçiniz yoxdu.” /3. Allahın izni ilə şəfaət veənlə və u şəfaətləin Allahın izni ilə qəul olunması haqqındakı ayələ “Allahın izni olmadan Onun yanında kim şəfaət edə ilə?!” aşqa i ayədə isə elə uyuulu “O gün əhmanın izn vediyi və söz danışmağına azı olduğu kəslədən aşqa heç kimin şəfaəti fayda veməz.” /u və digə ayələlə süuta yeti ki, qiyamət günü Allahın izni ilə günahkalaa şəfaət veilə ilə. Şəfaət haqqında Quanda u qədə açıq-aydın ayələ olduğu halda, uyğun məsələyə şəkk-şühə ilə yanaşanlaın inadkalığı qəəzli göünü. /əs nə üçün əzi ayələdə şəfaət inka edili? Unutmamalıyıq ki, ütpəəst əələ xüafata vaaaq ütləin şəfaətinə el ağlayıdıla. Ayələ məhz həmin şəfaəti ədd edi. ütpəəstlə elə düşünüdülə ki, Allah dəgahında ütləin şəfaətindən əhələnəcəklə. Allah u xüafi əqidəni Quanın müxtəlif suələində məzəmmət edi “Onla Allahı qoyu özləinə nə i xeyi, nə də i zəə yetiə ilən ütləə iadət edi və deyilə “unla Allah yanında izdən ötü şəfaət edənlədi.” De ki, Allaha göylədə və yedə ilmədiyi i şeyimi xəə veisiniz? Allah özünə şəik qoşulan ütlədən uzaqdı və ucadı.” Demək, qəti şəkildə ədd edilən şəfaət cahil əələin inandığı şəfaətdi. aşqa i ayədə oxuyuuq “Yoxsa onla Allahdan qeyiləini şəfaətçi etdilə? De ki, onla heç i şeyə malik olmadıqlaı və heç nə anlamadıqlaı halda şəfaətmi edəcəklə?!” /elə i iad yəhudiləə də ünvanlanmışdı. Onla təsəvvü edidilə ki, onlaın aalaı Peyğəmə olduğundan istədikləi qədə günaha ata ilələ. Onla əcdadlaı olmuş Peyğəmələin şəfaətinə el ağlayaaq, heç i günahdan çəkinmidilə. elə i şəfaət dünyamızdakı üşvətə oxşadıla ilə. Quanda məhz elə i şəfaət ədd ediləək deyili “Qoxun o gündən ki, heç kəs heç kəsin kaına gələ ilməsin, heç kəsin şəfaəti qəul olunmasın, heç kəsdən fidyə alınmasın...” Demək, şəfaəti inka edən ayələdə atil əqidəyə malik olan cahil əələ və yəhudilə nəzədə tutulmuşdu. /Şəfaət haqqında uyuulan əvvəlki ayələlə şəfaətin yalnız Allaha aid olmasını ildiən ayələ aasında heç i ziddiyyət yoxdu. Çünki şəfaət, həqiqətən də, Allaha məxsusdu və aşqalaı yalnız Onun izni ilə şəfaət veə ilələ. / /Аyәtullаh Mәkаim Şiаzi, Аyәtullаh Cәfә Sühаni