Yein küə fomasında olması və onun həəkəti u gün elmi təsdiqini tapmış məsələlədəndi. Hə iki müddəanın süutu üçün i çox dəlillə gətiilmişdi. Yein həəkətdə olmasının süuta yetiilməsi üçün elə i təcüə apaılmışdı. Ağı i küəcik ip vasitəsi ilə uca i nöqtədən asılmışdı. Cisim həəkətə gətiilmiş və onun həəkəti uzun müddət izlənilmişdi.Əgə ye həəkətsiz olsaydı, cisim yalnız i xətt oyunca həəkət etməli idi. Amma təcüədən məlum oldu ki, həmin küəcik vaxt ötdükcə öz həəkət istiqamətini dəyişi. unun səəi yein həəkətdə olması idi. Eləcə də, çox yuxaıdan atılmış i daş paçası yeə doğu düz xətt oyunca həəkət etmi. Həmin daş azca da olsa, qəə doğu meyl edi. u təcüə də yein həəkətdə olmasını göstəi. /əs nə üçün Oğlaq ücü daim i yedə olu? Çünki u üc təqiən ye küəsinin oxu istiqamətində yeləşi. aşqa i misal göstəək. Əgə iynəni almanın məkəzinə atıı, almanı həmin iynə ətafında fılatsaq, iynənin uc nöqtəsi dəyişməz qalacaq. u səələdən qüt ulduzu, Oğlaq ücü daim sait şəkildə göünü. Eləcə də ye küə şəklində olduğundan iz ye üzündə haaya getsək, aşımızın üstündə səma, ayağımızın altında yei göəsiyik. Caziə qüvvəsi izi daim ye üzündə saxlayı. /əzi ulduzla isə cənu yaımküəsində göündüyü halda, şimal yaımküəsində göünmü. Yein həəkətdə olmasını süuta yetiən əzi ayələi nəzədən keçiək /1. “Dağlaa axı onlaı həəkətsiz zənn edəsən. Haluki onla uludla ötü-keçdiyi kimi ötü-keçilə. u hə şeyi acaıqla, yeli-yeində edən Allahın gödüyü işdi.” /əzən u ayənin qiyamətə aid olduğu qeyd edili. Yəni insan qiyamət günü dağlaı u şəkildə müşahidə edə. Amma uyğun ifadənin adınca Allah-təalanın qüdətinə işaə olunması göstəi ki, söhət valıq aləmindəki nizamdan gedi. /Ayədən elə nəzəə çapı ki, dağla da uludla kimi həəkətdədilə. Souşula ilə ki, nə üçün Allah ye haqqında yox, dağla haqqında danışı? Məgə dağla yeə aid deyilmi? Əgə yein həəkətinə işaə olunsaydı, u daha münasi olmazdımı? Gözünüzün qaağına dişli i çax gətiin. u çax həəkətə gəldiyi vaxt həmin dişlə onun həəkətdə olmasını daha aydın nəzəə çapdıı. Dişsiz çaxın fılanmasını hiss etmək çətin olu. undan əlavə, dağla həmişə əzəmət nişanəsi olmuşdu. u da məlumdu ki, ye həəkətə gəlmədən dağla həəkət edə ilməz. /undan əlavə, ayənin mətnində dağla həəkətsiz yox, donmuş kimi təsvi olunu. əli, iz dağlaı yeində donmuş vəziyyətdə göüük. Onla isə həəkətdədilə. Nə üçün Allah-təala dağlaın həəkətini uludlaın həəkətinə oxşadı? iz uludlaın süətlə həəkət etdiyini göüük. Ayədə dağlaın da süətlə həəkətdə olduğu ildiili. /2. O kəs ki yei sizin üçün asayiş məhəlli qəa vedi.” Quan izim yei eşiyə ənzədi. eşik həəkətdiə olduğu kimi, ye də həəkətdədi. /