iinci xəlifə Әu ək ini Qəhafənin vəfatından sona onun vəsiyyəti ilə İslam xilafətini öyük səhaələdən ii olan Ömə ini Xətta öz öhdəsinə götüdü. /i daha xatılatmaq istəyiik ki, u aaşdımala ixtilaf salmaq, düşmənçilik yaatmaq məqsədi daşımı. Həmçinin qeyd etməyi lazım iliik ki, u məsələlədə ümumiyyətlə ixtilaf doğuan heç i cəhət yoxdu. Sadəcə olaaq uada müqəddəs dinimizin taixi aaşdıılı, hə kəs elmi və məntiqi əsaslala öz fikini əyan edi. Məsələn, Ömə ini Xəttaın Məkkə şəhəində hökm süən ağı günlədə iman gətiməsi, ulu Peyğəməimizin (s) səhaəsi olması heç kim təəfindən təkzi olunmu. Söhət yalnız xilafət məsələsində əzi anlaşılmazlıqladan gedi. /Әhli-sünnə qadaşlaımızın etiqadına göə Ömə ini Xətta Әu əkdən sona xilafət məqamına layiq olan ən çıxalı i şəxs idi. Onla u seçimi əqli və nəqli dəlilləə əsasən məqul i hakimiyyət üsulu hesa edilə. /iz də öz növəmizdə u üstünlüyün hansı dəyələə əsaslandığını aaşdımaq və mülahizə etmək hüququndan məhum deyilik. /İslam dininə göə hə hansı i şəxsin aşqalaı ilə müqayisədə daha üstün və əfzəl olması yalnız və yalnız onun iman və elmi ilə ağlıdı. /Ömə ini Xəttaın iman axımından aşqalaından ən üstün olduğunu demək ən azı məlumatsızlıq və ya diqqətsizlik sayılı. Әhli-sünnənin öz mötəə kitalaını vəəqlədikcə, taixi faktlaa, hədisləə nəzə saldıqca həqiqətin u deyilənlələ fəqli olduğunu anlamaq heç də çətin deyil. uada əhli-sünnə kitalaında yazılmış və Ömə ini Xəttaın iman dəəcəsindən xəə veən i neçə faktı yazmaqla kifayətləniik /Məşhu əhli-sünnə alimləi Ömə ini Xəttaın həzət Məhəmmədin (s) peyğəməliyində dəfələlə şəkk etdiyini yazmışla. /İni Məcazili Şafei «Әl-mənaqi» kitaında və Hafiz Әu Adullah Məhəmməd ini Әi Nəs Həmidi «Әl-Cəm əynəs-səhihəyn» kitaında yazı /«Ömə ini Xətta uyudu Hüdeyiyyə günündə şəkk etdiyim kimi Məhəmmədin (s) peyğəməliyində şəkk etməmişdim». /Cümlənin məzmunundan elə çıxı ki, Ömə dəfələlə şəkk etmişdi, lakin «Hüdeyiyyə» günü daha öyük şəkkə düça olmuşdu. /Әziz oxuculaa maaqlı olduğu üçün «Hüdeyiyyə» sülhü aədə qısa məlumat veiik /Hicətin 6-cı ilində Peyğəmə (s) yuxuda öz səhaələi ilə ilikdə Məkkəyə getdikləini gödü. Həzətdən yuxunun yozumunu souşduqda, inşallah Məkkəyə gedəcəkləini uyudu. Lakin Peyğəmə (s) u ziyaətin nə vaxt aş tutacağı aədə i söz demədi. Həmin il Həzət (s) öz səhaələi ilə ilikdə Məkkəyə təəf həəkət etdi. «Hüdeyiyyə» quyusunun yanında Məkkə müşikləi silahlı qoşunla onlaın qaşısını kəsdi. Peyğəmə (s) döyüş niyyəti ilə gəlmədiyi üçün müşiklələ sülh azılaşması (Hüdeyiyyə sülh müqaviləsi) əldə edi gei qayıtdı. /u zaman Ömə ini Xətta öz dediyinə əsasən, həzətin peyğəməliyində şəkk etdi. Peyğəməin (s) hüzuuna gedi souşdu Ey Allahın əsulu, əs siz uyudunuz ki, Məkkəyə gedəcəyik, oada ziyaət əməlləini yeinə yetii aşımızı qıxacağıq?! (aş qıxmaq həcc əməlləindən iidi) Peyğəmə (s) onun cavaında uyudu /«Mən müəyyən i vaxt təyin etməmişdim. Dedikləim həqiqətə çeviləcək. iz Məkkəyə daxil olu ziyaət edəcəyik.» /u zaman Cəail nazil olu u ayəni gətidi /«And oldsun ki, Allah-taala Öz əsulunun yuxusunun çin olduğunu təsdiq etdi. Siz Allahın istəyi ilə əmin-amanlıq içində, aşınızı qıxdımış (və ya) saçınızı qısaltmış halda və qoxmadan Məscidul-həama (Məkkəyə) daxil olacaqsınız. Allah sizin ilmədikləinizi də ili. O undan əlavə (sizə) tezliklə i qələə də əxş edəcəkdi». (Fəth-27) /Ömə ini Xəttaın iman və etiqadının Әhli-sünnənin təsəvvü etdiyi dəəcədə olmadığını əyan edən faktladan ii də Peyğəməin (s) ömünün son günləində aş veən hadisələdi. /1. uxai «Səhih» kitaında (2-ci cild); /2. Müslim «Səhih» kitaında (vəsiyyət); /3. Həmidi «Әl-cəm əynəs-səhihəyn» kitaında; /4. İmam Әhməd ini Hənəl «Müsnəd» kitaında; /5. İni Әil Hədid «Şəhu-nəhcil-əlağə» kitaında; /6. Kemani «Şəhu Səhih uxai» kitaında; /7. Nuvi «Şəhu Səhih Müslim» kitaında; /8. İni Həcə «Әs-səvaiqul-mühiqə» kitaında; /9. Qütiddin Şafei «Kəşful-ğüyu» kitaında; /10. İmam Ğəzzali «Siul-aləmin» kitaında yazıla /«Peyğəmə (s) son həcc ziyaətindən qayıtdıqdan sona xəstələni ölüm yatağına düşmüşdü. Səhaələdən i dəstəsi həzətin göüşünə getdilə. Peyğəmə (s) uyudu “Mənə ağ kağız və müəkkə vein; sizə vəsiyyətimi yazılı şəkildə veim ki, məndən sona yolunuzu azmayasınız…» /Ömə ini Xətta ucadan dedi «oşlayın u kişini, o sayaqlayı. Allahın kitaı izə kifayət edə....» /Səhaələdən əziləi Öməi müdafiə etdilə, digə səhaələ isə müxalifətçilik edi ona öz etiazlaını ildidilə. Yaanan səs-küydən naahat olan Peyğəmə (s) uyudu /«uanı tək edin, mənim yanımda münaqişə etmək yaxşı iş deyil». /Әziz oxuculaın diqqətini Ömə ini Xəttaın təkcə u i cümləsinə cəl etmək istəyədik /«oşlayın u kişini, o sayaqlayı. Allahın kitaı izə kifayət edə...» /Quani-Kəimin göstəişinə əsasən Peyğəməi (s) müxtəlif ləqələlə, hətta adı ilə deyil, «Allahın əsulu» deyə çağımaq lazımdı /«Məhəmməd sizlədən heç kimin atası deyil. O, yalnız Allahın əsulu və peyğəmələin sonuncusudu». (Әhza–40). /Ömə ini Xətta Quani-Kəimin göstəişinə zidd olaaq Allahın peyğəməinə «u kişi» deyi. /Quani-Kəim Peyğəməin (s) özündən heç i şey demədiyini, uyuduqlaının yalnız ilahi vəhy olduğunu əyan edi /«O, öz nəfsindən (üəyi istəyən i şey) danışmı. /Onun danışdıqlaı vəhydən aşqa i şey deyil». (Nəcm–3-4) /Ömə ini Xətta isə Peyğəməin (s) uyuduğu cümləni vəhy kimi qəul etmək əvəzinə «O sayaqlayı» deyi. Təkcə u cümlə onu söyləyənin iman və məifətinin nə dəəcədə olduğunu aşa düşmək üçün kifayətdi. Necə ki, Qazi İyaz Şafei «Şifa» kitaında, Kemani «Şəhu Səhih uxai» kitaında, Nuvi «Şəhu Səhih Müslim» kitaında u cümləni deyən şəxsin kimliyindən asılı olmayaaq iman və məifətinin zəif olduğunu açıq şəkildə yazmışla. /Cümlənin sonunda deyili «Allahın kitaı izə kifayət edə». u cümlənin nə qədə məntiqsiz olduğu gün kimi aydındı. Әvvəla, hamıya məlumdu ki, «Quani-Kəim» i kita olaaq, təkaşına insanlaın hidayəti üçün kifayət etmi. Әgə elə olsaydı, xüsusi i peyğəməə ehtiyac olmazdı. Allah-taala Öz kitaını ilavasitə Öz əndələinə göndəə, hə kəs özü ildiyi kimi u kitadan istifadə edədi. /Məşhu əhli-sünnə alimi Qütiddin Şafei «Kəşful-ğüyu» kitaında yazı /«Mən xəlifə Öməin (əziyəllahu ənhu) u cümləsinə çox təəccü ediəm. Elə il ki, onu anlamayan i şəxs deyi u kita mənə kifayət edə, mənim həkimə ehtiyacım yoxdu». /Digə təəfdən, əgə Allahın kitaı kifayət edəsə «icma və səsvemə» üsulu nəyə lazım idi? /Nə üçün əziz qadaşlaımız özləini «Әhli-Quan» yox, əhli-sünnə adlandııla? / /* * * /Gödüyünüz kimi əhli-sünnə məzhələindən olmaqlaına axmayaaq, i çox həqiqi elm sahiləi Ömə ini Xəttaın iman və etiqadının təsəvvü olunan qədə fövqəladə olmadığını təsdiq edilə. /Xəlifə Öməin elmi keyfiyyətləi aədə növəti əhsimizdə söhət açacağıq.