Dünya xoşbəxtliyində dinin rolu varmı?
Bəziləri elə düşünür ki, din yalnız axirət xoşbəxtliyi üçündür və insanın dindar olub-olmamasının, dünya xoşbəxtliyinə heç bir dəxli yoxdur. Hansı ki, din, axirət evindən əvvəl dünya evini qorumaq üçündür. Peyğəmbər (ə) öz qövmünə xitabən deyir: «Rəbbinizdən bağışlanmağınızı diləyin. Çünki O, ... sizə mal-dövlət, oğul-uşaq əta edər. O, sizin üçün bağlar-bağçalar əmələ gətirər, çaylar axıdar». Nuh/10-12.) Yalanın, saxtakarlığın, oğurluğun, rüşvətxorluğun cəmiyyəti məhv etməsini kim inkar edə bilər?! Zülm və sitəmin bəşəriyyəti qara günə qoyduğunu kim inkar edə bilər?! Allaha etiqadlı, peyğəmbər göstərişlərinə əməl edən, insanpərvər bir cəmiyyətin xoşbəxtliyinə kimdə şübhə var?! «Hud/3-cü ayəsindəki «Ona tövbə edin ki, müəyyən bir müddət yaxşı gün-güzəran versin» buyuruğu bir daha təsdiq edir ki, din insanın əvvəlcə dünya, daha sonra isə axirət həyatının tənzimlənməsini nəzərdə tutur.
Həzrət Musa (ə) hansı hadisənin baş verməsinə görə tövbə etdi?
Nisa/153: «(Ya Məhəmməd) kitab əhli sənin onlara göydən bir kitab endirməyini istəyirlər. Halbuki, onlar Musadan bundan daha böyüyünü istəmiş və «bizə Allahı aşkar göstər» demişdilər». Bəni-İsrailin bu axmaq istəyi qarşısında Musa (ə) Bəni-İsrailin nümayəndəsi olaraq «Ey Rəbbim, özünü mənə göstər», dedi. Musanın istəyi qarşısında, Allah-təala buyurdu: «Sən məni əsla görə bilməzsən. Lakin dağa bax. Əgər o yerində dura bilsə, sən də məni görə bilərsən». Quranda belə buyurulur ki, Allah-təala dağa təcəlli etdi və dağ parça-parça oldu. Musa huşunu itirdi. Ayılandan sonra isə bu yersiz istəyə görə tövbə etdi. Musa (ə) Bəni-İsrailin istəyini yerinə yetirdiyi halda, nə üçün özü tövbə etməli idi? Təfsirçilərin fikirincə, Musa Bəni-İsrailin nümayəndəsi olaraq onların tərəfindən tövbə edirdi.
Axirətdə müsibət yaradacaq əməllər hansılardır?
Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Bеş şеy ахirәtin müsibәtlәrindәndir:
1. Nаmаz qılmаmаq;
2. Аlimin ölümü;
3. Dilәnçini ümidsiz еtmәk;
4. Аtа-аnаyа itаәtsizlik;
5. Zәkаt vеrmәmәk.” (“Әl-Mәvаizul-әdәdiyyә”, sәh. 262.)
Dini təmsil edən şəxslər (ruhanilər) əsasən nəyə diqqət yetiməlidrlər?
Başqalarını dindən qaçırtmayaq. Nəql edilir ki, Şeyx Muhəmməd Bafiqi Yəzdi uzun müddət ağlayır və şagirdi ona deyir: \"Müəllim, uzun zamandır ki, ağlayırsınız, niyə?\" Deyir: \"Göz yaşım dinə görədir ki, bu qədər dünyada dinsizlik və qeyri-müsəlmanlıq yaratmışam\". Şagirdi deyir: \"Nə əlaqəsi var? Sizin başqalarının dinsiz olmasında nə rolunuz olub ki?\" Alim deyir: \"Nalayiq əməllərimiz, yanlış rəftarlarımız, yersiz sözlərimiz bais olur ki, bu qədər qeyri-müsəlman dinə üz çevirməsin. Yanlış yola qədəm bassın. Əgər biz İmam Əli (ə) davamçıları dini təlimlərə düzgün əməl etsəydik, dünyada bir dənə də olsa qeyri-müsəlman qalmazdı. Hamı müsəlman olardı. Çünki insanlar fitrəti baxımında eşqi, sevgini, ədaləti, sədaqəti sevir. Əgər biz İslama əməl etsəydik, hamı müsəlman olardı\".
Mömin şəxs tərbiyədə birinci nəyə diqqət yetirməlidir?
Alimlərdən biri belə vəsiyyət edir ki, qəbir daşına bu sözləri yazsınlar: \"Uşaq olan zaman dünyanı dəyişdirməyə çalışırdım. O zaman ki, böyüdüm, gördüm ki, dünya çox böyükdür. Yaxşı olar ki, ölkəmi dəyişəm. Orta yaş həddində şəhərimi dəyişməyi qərara aldım. Onu da böyük gördüm. Yaşlaşan zaman ailəmi dəyişməyi qərara aldım. İndi ki, ölüm ayağındayam, başa düşdüm ki, gərək ilk gündən özümü dəyişdirməyi düşünərdim. Bəlkə o zaman dünyanı və başqalarını dəyişdirə bilərdim\".
Dünya qəflət, yoxsa təkamül vasitəsidir?
Hәzrәt Әli (ә) buyurur: “Dünyа оnа ibrәt gözü ilә bахаnlаrı bәsirәt sаhibi, оnun zinәtlәrinә аldаnаnlаrı isә kоr еtdi.” (“Nәhcül-bәlаğә”.) Dеmәk, dünyа hәm bәsirәt gözünü аçа bilәr, hәm dә kоr еdә bilәr. Dünyаyа vаsitә kimi bахаnlаrın bәsirәt gözü аçılаr. Dünyаnı özünә qiblә еdәnlәrin isә bәsirәt gözü tutulаr. Dünyа еynәk kimidir. Еynәkdәn bахаn hәqiqәti, еynәyә bахаn оnun şüşәsini görür. Bu insаn üçün еynәk kömәk yох, pәrdәdir. Әgәr insаn dünyа vә оndа оlаnlаrı Аllаhın nеmәti kimi qәbul еtsә, оnlаrа nәzәr sаldıqdа Аllаhı хаtırlаyаcаq. Аllаhı хаtırlаyаn insаn isә hаlаl-hаrаmа diqqәt yеtirib оlub, vәzifәlәrinә lаzımıncа әmәl еdәcәk. “Аli-İmrаn/92- “Sеvdiyiniz şеylәrdәn hаqq yоlundа sәrf еtmәyincә yахşılığа nаil оlmаyаcаqsınız.” İnsаn Аllаh yоlundа sеvdiyi şеylәrdәn sәdәqә vеrmәklә dünyа mаlınа mәhәbbәtdәn yаха qurtаrmаlıdır. İnsаn vаr-dövlәtә о qәdәr hәrisdir ki, sәdәqә vеrәndә dә әzik, cırıq mаnаtlаrı vеrir. Tәmiz vә şах pullаrı sәdәqә еtmәklә dünyаyа оlаn qоrхulu bаğlılıqdаn хilаs оlun. Әks tәqdirdә dünyаpәrәstlikdәn qurtulmаq çәtin оlаcаq.
Mömin qardaşa salam vermək haqda hədislərdə nə belə dəyər deyilmişdir?
-Pеyğәmbәr (s) buyurub: “Bir mömin öz mömin qаrdаşınа sаlаm vеrәndә lәnәtlәnmiş İblis аğlаyаrаq dеyәr: “Vаy оlsun mәnә! Bunlаr bir-birindәn аyrılmаdıqları (müddət boyunca) günаhlаrı bаğışlаnacaq.” (“Müstәdrәkül-vәsаil”, c. 8, sәh. 359.) “Bir-birinizlә görüşәndә sаlаm vеrin ki, kinlәr qәlblәrdәn çıхsın.” (Nәhcül-fәsаhә/610.)
-Günаh аğаc yаrpаqlаrı kimi tökülür: İmаm Sаdiq (ә) buyurmuşdur: “Әgәr iki mömin bir-biri ilә görüşsә, Аllаh hәmişә оnlаrа rәhmәt gözü ilә bахаr. Оnlаrın günаhlаrı аğаc yаrpаqlаrı kimi tökülәr.” (Üsuli-kаfi/2,-182.)
Ey Allah bəndələrİ, bu dünyadan nə umursunuz?
Bir müddət bu dünya evində qonaqsınız və bir can borclusunuz,o borc da sizdən alınacaq. Ömürləriniz sona yetəcək, əməlləriniz yazılıb göstəriləcək. Neçə adam var ki, bütün işlərini sahmana salmağa çalışır, bu mümkün deyil. Çəkdiyi zəhmət hədərdir, elə bir zamanda yaşayırsınız ki, şər xeyri üstələmişdir. Şeytan insanları həlak etmək ümidindədir.
İstədiyin tərəfə nəzər sal: yoxsulluğa düşmüş fəqirdən, Allahın ne`mətlərini küfrə dəyişmiş dövlətlidən, Allaha aid haqları malını çoxaltmağa sərf edən xəsisdən, qulağı nəsihət eşitməyən müddəidən başqa heç kimi görməyəcək-sən. Bəs haradadır mərdləriniz, təmiz adamlarınız, səxavət sahibləriniz, hər şeydə paklığı gözləyənləriniz? Hamısı bu alçaq dünyadan köçüb getdimi? Bu tez ötüb keçən dərdli, ələmli aləmi tərk etdilərmi? Onları düşünərkən heç kimsə dodağını belə qaçıra bilməz, onları yada salarkən başsağlığı belə diləyə bilməz...
İnsan dünyasını dəyişən kimi niyə gözünü və çənəsini, əl-ayağını bağlayırlar?
Cavab: Risalələrdə də yazıldığı kimi, insan dünyasını dəyişəndən dərhal sonra müstəhəbdir ki, yaxınlıqda olan şəxslər cənazənin gözlərini və ağzını bağlasınlar. Eləcə də, ölünün çənələrini bir-birinin üzərinə sıxıb, çənənin altından təpəyə doğru nazik ip zolağı ilə bağlayırlar. Cənazənin əl-qolunu da düz açırlar. Qollarını bədənin yanına, ayaqlarını da bir-birinə yüngülcə sıxıb bağlayırlar. Bunu ona görə edirlər ki, can bədəndən çıxdıqdan sonra adətən bədənin əzələləri keyləşib bərkiyir və ölü hansı vəziyyətdə dünyasını dəyişibsə, bədən üzvləri həmin vəziyyətdə qalır. Əzələlər bərkiyəndən sonra çənəni bağlamaq, əl-ayağı düzəltmək çətin olur. Eləcə də, bəzi ölüm hallarında baş verən daxili qanaxma nəticəsində ölünün ağzından qan və köpük gələ bilər deyə, çənəsini bağlayırlar. Qüsldən sonra da ölünün ağzına, burun, qulaq və bağırsaq dəliklərinə pambıq qoyurlar ki, qanaxma və ifrazat olmasın, kəfən bulaşmasın.
Ziyarətlərdə selfi: edək ya etməyək?
Ziyarətlər zamanı selfi və canlı yayımların əleyhidarları mövqelərini belə əsaslandırırlar: hər bir əməl kimi, ziyarət də sırf Allaha xatir olmalıdır. Belə səfərlərdə çəkilən foto və videoların yayılması isə bunu şübhə altına alır, zəvvarların hərəkətlərinə riya və ücb elementləri sezilir.
Əks düşərgə isə, təbii ki, bu ittihamlarla razı deyil. Bəs haqq olan kimdir? Ümumiyyətlə, ziyarət boyu, müqəddəs məkanlarda şəkil çəkdirmək olar ya yox?
Öncə qeyd edək ki, bu əməl öz-özlüyündə günah sayılmaz və burda heç bir qəbahət yoxdur. Amma bir məqama diqqət yetirilməlidir: hər işdə olduğu kimi, bu məsələdə də niyyət böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, İmam Hüseyn (ə) zəvvarı Kərbəlada hansı məqsədlə selfi edir? Heç bir tədqiqat aparmadan, heç bir sorğu keçirmədən tam əminliklə deyə bilərik: böyük əksəriyyətinin öyünmək, başqalarına acıq vermək, özünün böyük məqam sahibi olması ideyasını aşılamaq niyyəti yoxdur. Sözsüz ki, bəzi istisnalar mümkündür. Amma biz istisnalardan deyil, ümumi tendensiyadan bəhs edirik...