“Allah haradadır?” sualı buna görə səhvdir
Allah Təala kamili-mütləqdir və Onun məkanı və zamanı yoxdur. Onun müqəddəs varlığına tay yoxdur. Bəziləri Allahı cisim kimi təsəvvür etdikləri üçün, Ona məkanı da nisbət verməyə çalışır və soruşurlar ki, Allah haradadır?
Qurani-Kərim bu suallara belə cavab verir: “Göyləri və yeri altı gündə (yaxud altı gecə-gündüzdə, yaxud altı mərhələdə)yaradan, sonra taxta (varlıq aləminin hökmranlıq və idarəçilik taxtına) hakim olan Odur. O, həm yerə girəni (suları, ölüləri, dəfinələri, kökləri və heyvanları), həm yerdən çıxanı (heyvanları, bitkiləri, bulaqları və mədənləri), həm göydən enəni(mələkləri, səma kitablarını, İlahi təqdirləri, planetlərin nurlarını, şimşək və yağışları), həm də göyə qalxanı (mələkləri, bəndələrin əməllərini, bəzi cinləri və insanların ruhlarını) bilir. Harada olsanız, O, sizinlədir. Allah etdiklərinizi görəndir”. (“Hədid” 4)...
Namazın azan və iqaməsində vilayət- ilahi rəhbər- necə xatırladılır?
İmam Sadiq (ə) namazda təharətli olmaq barəsində buyurur: “Namazın üç hissəsi vardır: üçdə biri təharətdir, üçdə biri rükudur, üçdə biri isə səcdələrdir”. Təharətin özü isə iki yerə bölünür: xarici və batini təharətə.
Xarici təharət.-- Zahiri və ya xarici təharət deyildikdə, bədənin təharəti nəzərdə tutulur. Dəstəmaz və qüsl vasitəsilə bədən paklanır.Əgər namazdan sonra bilsə ki, dəstəmazı və ya qüslü olmamışdır, namazı batil olar. Gərək onu yenidən əda etsin.
Batini təharət.--Qəlb və fikrin təharəti – batini təharətdir. Bu təhərətin həqiqəti Əhli-Beyt (ə) davamçılarına aiddir.
Azan və iqamənin vilayətlə rabitəsi.
Azan və iqamədə müxtəlif cümlələr zikr edilmişdir. Həm əvvəllində və həm də axırında “Allahu Əkbər” sözü işlədilir. Allahın tək olmasına və Peyğəmbərin (s) rəsul olmasına şəhadət verdikdən sonra, müstəhəb zikr olaraq, İmam Əlinin (ə) və onun övladlarının vilayətinə şəhadət veririk. Hədislərimizdə də tövsiyə edilir ki, Həzrət Peyğəmbərin (s) risalətindən sonra İmamların (ə) vilayətinə şəhadət verməlisiniz....
Allahın ruzisinə sui-zənn etmək necə olur?
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “İki sifət vardır ki, mömində cəm olmaz: simiclik və ruziyə qarşı bədgüman olmaq”. Hədisin şərhi.
Həzrət (s) buyurur ki, simiclik elə bir rəzil sifətdir ki, mömində olmamalıdır. Mənası budur ki, bir müsəlman o yerdə ki, dinimiz və ağıl buyurur – Allahın ona verdiyi nemətlərdən istifadə etməlidir. Simiclik bir şeydir, israf başqa bir şeydir. Simiclik odur ki, insanın şəri cəhətdən bu maldan istifadə etməyə icazəsi vardır, ancaq onu xərcləmək istəmir, .
İsraf isə odur ki, insan malik olduğu malı yersiz yerə və ya həddən artıq çox istifadə edir, ya da xərcləyir. Yəni, Allahın verdiyi neməti hədər edir.
Həzrət Peyğəmbərin (s) buyurduğu ikinci məsələ - ruziyə qarşı edilən sui-zənnə aiddir. Birinci məsələ insanın özünə aid idi və həmin özünə aid olan mövzunu gəlib, Allaha aid edir. Yəni, belə düşünür ki, nəuzubullah, Allah da simicdir. Yəni, mən bu nemətə layiq idim, ancaq mənə vermədi...
Niyə Allah bütün bəndələrinin hidayət olmasını iradə etməmişdir?
«Və əgər istəsəydik, hər bir kəsə (möminə və kafirə) (onlar boyun əyənə qədər möcüzəni təkrar etməklə, iradədə-istəkdə məcburiyyət tətbiq etməklə) ona münasib doğru yol göstərərdik. Lakin Mənim sözüm (əzəldən) sabitdir və həyata keçəcəkdir, mütləq Cəhənnəmi (Mənim dəvətimi, dəlil-sübutumu tamamlandıqda da qəbul etməyən) cinlər və insanlarla dolduracağam!». (“Səcdə”, 13). Bu ayədən də göründüyü kimi, Allah hər bəndəsinin hidayət olmasını iradə edər. Ancaq bu, insanın özüdür ki, hidayət olmağını istəməz.
Bu ayədən belə nəticələr çıxartmaq olar:
1. İlahi hidayət iki yerə bölünər: təkvini və təşrii. Təkvini hidayət – ümumi hidayətdir və bütün məxluqlara şamil olur. Allah, fitrətinə qoyduğu sifətlərin vasitəsilə onu hidayət edər. Təşrii hidayət o hidayətdir ki, ağıl sahiblərinə aid edilir. O kəslərə ki, əqidə və etiqad mövzularında Allahdan bəhrə aparmaq iqtidarındadırlar. Bu hidayət əslində bütün insanlar üzərində minnət olar. İnsan, bu hidayətlərin hər iki növünə də malik olar. Ancaq ikinci yoldan istifadə etməsi öz seçimindən asılıdır....
Tövhidə iman gətirənin 4 bəhrəsi nələrdir?!
Tövhid – İslam dininin ən böyük sütunudur ki, hər bir müsəlman bu sütunu möhkəm saxlamalıdır. Allahın yeganə olmasına etiqad bəsləməli və Ona şərik qoşmamalıdır.
Tövhid etiqadı dinimizin əsasını təşkil etdiyi kimi, həm də bir çox bəhrələri vardır. Bunlarla tanış olaq:
1. Azadlıq. Tövhidin faydalarından biri – azadlıqdır. Hər kim tək olan Allahı qəbul edərsə və bilərsə ki, O, hər şeyə qadirdir və hər bir xəlq – Onun məxluqudur, heç bir zaman heç kəsə baş əyməz və heç kəsə yaltaqlanmaz. Ən böyük hegemonlar belə onu sındıra bilməz və o, ancaq Allaha baş əyər. “Çünki sizin Allahınız tək olan Allahdır. Buna görə də Onun qarşısında təslim olun və (ey Peyğəmbər, sən) təvazökar və xalis (niyyət və əməlli)lərə müjdə ver”. (“Həcc” 34).
2. Şeytandan amanda qalmaq. “Çünki, onun iman gətirən və özlərinin Rəbbinə təvəkkül edən kəslər üzərində (vəsvəsə etməkdən savayı başqa) bir hökmranlığı yoxdur”. (“Nəhl” 99)...
Islam maarifinə əsasən İmamın olmasının hansı beş fəlsəfəsi vardır?!
İmamətin zəruriliyi və fəlsəfəsi həmin o şeydir ki, nübuvvətə aiddir. Bir fərqlə ki, yeni din gətirməz. İmamət nə üçün zəruridir?
1. Quranı təfsir etmək üçün. Həzrət Peyğəmbərin (s) vəzifələrindən biri Quran ayələrini insanlar üçün təfsir etmək və mənalandırmaq olmuşdur. Allah Təala Həzrət Peyğəmbərə (s) xitab edərək buyurur: “(Onları) aydın dəlillər (möcüzələrlə) və ibrətamiz səma kitabları ilə (göndərdik) və sənə də bu zikri (Qur’anı) nazil etdik ki, insanlara onlara nazil olanı açıqlayasan və bəlkə düşündülər”. (“Nəhl” 44).
2. Mübahisələr zamanı qazilik etmək. Yəni, əgər iki nəfər bir-biri ilə münaqişədə olarsa, onlara qazilik edib, haqlı olanı üzə çıxartmaqdır.
“(Şəriət sahibi olan peyğəmbərlərin göndərilmələrindən qabaq) bütün insanlar tək bir dəstə idilər (səmavi şəriətsiz öz ağıllarının tələbi əsasında yaşayırdılar. Amma yavaş-yavaş özlərinin dünya işlərində ixtilafa düçar oldular). Beləliklə Allah peyğəmbərləri (səmavi din və şəriətlə) müjdə verən və qorxudan olaraq göndərdi və onlarla birlikdə insanların arasında onların bir-birləri ilə ixtilafa düçar olduqları şey barəsində hökm çıxarmaq üçün haqq olaraq (və uca, ali və əqlani bir hədəf üçün səmavi) Kitab nazil etdi”. (“Bəqərə” 213)...
Hz Peyğəmbər (s) nəslindən olan Seyyid-lərin neçə qolu var?!
Seyid sözünün Qurandakı mənası – sərvər və rəhbər deməkdir. Seyidlər – Həzrət Peyğəmbərin (s) nəsillərindən gələn insanlardır. Əhli-Beyt (ə) məktəbinin nəzərinə görə, seyidlərin əsas iki qolu mövcuddur.
Birinci qol - Ələvi seyidlərdir. İmam Əlinin (ə) üç övladı olan Muhəmməd ibni Hənəfiyyə, Həzrət Əbülfəzl-Abbas və Ömər ibni Əlinin nəslini Ələvi seyidləri adlandırırlar.
Ancaq İmam Həsən (ə) və İmam Hüseynin (ə) nəslindən gələn insanları Haşimi seyidləri və ya Həsəni və Hüseyni seyidləri adlandırırlar.
Bəs Həsəni seyidləri kimlərdirlər? Bu nəslin kökü – Həzrət İmam Həsən Müctəbaya (ə) çatır. Bu nəsildən olan insanlar tarix boyu siyasi və ictimai işlərdə fəal iştirak etmişdilər. O cümlədən, Həsəni seyidləri zalımlara qarşı qiyamlar da törətmişdilər. İslam ümmətinin müxtəlif nöqtələrində ədaləti bərpa etmişdilər.
Hal-hazırda Təbatəbai, Müdəssir, Həkim kimi dahi alimlərin nəsli – Həsəni seyidləridir. Tarixin yazdığına görə, İmam Həsənin (ə) 8 övladı olmuşdur. Onların üçü İmam Hüseynlə (ə) həccə gəlmiş və ehram halında vəfat etmişdilər.
İslam dininin müxtəlif məzhəbləri –hansı 10 mərhələ ilə yaranmışdır?!
Təəssüf ki, tarixin gedişatı boyu müqəddəs dinimiz müxtəlif məzhəblərə bölünmüşdür. Bu məzhəbləri tanıyaq. Həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra yaranan məzhəblər:
1. İmam Əli (ə) vilayətini Allah tərəfindən təyin edilən vəsi kimi qəbul edənlər (haqq məzhəb).
2. İmam Əlini (ə) Peyğəmbərdən (s) sonra gələn övliyalar kimi qəbul edənlər.
3. İmam Əlinin (ə) başqalarından üstün olmasını qəbul edənlər.
İmam Əlinin (ə) şəhadətindən sonra yaranan məzhəblər:
1. İmam Həsəni (ə), İmam Hüseyni (ə) və onlardan sonra İmam Səccadı (ə) məsum İmam qəbul edənlər (haqq məzhəb).
2. Həzrət Əlini (ə) diri hesab edənlər. Onların əqidəsinə görə İmam Əli (ə) ölməmişdir.
3. Kisaniyyə məzhəbi. Bu məzhəbin davamçıları Muhəmməd ibni Hənəfiyyəni İmam hesab edirlər...
Həzrət Peyğəmbərin (s) buyurduqlarının hamısı vəhy olmuşdur, yoxsa yox?
Nəzər sahibləri bu mövzu haqqında deyirlər ki, Həzrətin (s) buyurduqlarının hamısı vəhy olmuşdur. Bu ayənin söylədiyi kimi: “O, (Qur’anın və İlahi tapşırıqların çatdırılmasında) əsla nəfsi istəkləri ilə danışmır. Dedikləri – yalnız (yuxarı aləmdən) ona ilham olunan vəhydir”. (“Nəcm” 3-4).
Həzrət Peyğəmbərin (s) sünnəti – hüccətdir və o Həzrətin (s) sözləri, sükutu qətiyyən nəfsi əsasında olmamışdır, vəhy əsasında olmuşdur. Adi həyatında belə, heç zaman nəfsinin buyurduqlarına tabe olmamışdır. İlahi peyğəmbərlərin (ə) Allahla xüsusi rabitəsi olmuşdur. Bu rabitə sayəsində əhkamı və dini təlimləri qəbul etmişdilər. Sonra isə insanlara elan etmişdilər. Bu rabitə – çox qarışıq bir rabitədir. Bəşər onu dərk etməkdən acizdir. İnsan ancaq ağlının səviyyəsi qədər vəhyi tanıya bilər.
Vəhyin mənası – elmi çatdırmaqdır. Vəhyin əsil xüsusiyyəti budur ki, gizli və tez şəkildə peyğəmbərə (ə) təqdim olunar. Ən çox elm və idraka aiddir, əməl və təhrikə deyil. Baxmayaraq ki, insan əməl meydanında ağlından yardım alır, ancaq bu, vəhyin mahiyyətini izah edə bilmir...
Allahın təqdirinə razı olmaq nə deməkdir?
Allahın təqdirinə razı olmaq dedikdə, müşkül və çətinlik zamanı, xəstəlik zamanı gileylənməmək və İlahi hikmətə etimad etmək nəzərdə tutulur.
O zaman ki, insan zahirdə xəstəliyə nəzər salır, ağrı və əziyyətdən başqa bir şey görmür. Ancaq o zaman ki, Quran ayəsinə və hədislərə nəzər salırıq, görürük ki, xəstəlik də belə, Allahın insana əta etdiyi nemətlərdəndir. Eləcə də, əgər iqtisadi çətinliklərimiz, hansısa müşküllərimiz varsa, bunların hamısı İlahi hikmət üzərindən baş verər. Ona görə də narazılıq yerinə, onunla barışmaq və razı olmaq – daha bəyənilən əməllərdən hesab olunur.
Əlbəttə, bu, o demək deyildir ki, insan ruzi qazanmaq üçün heç bir səy göstərməsin və desin ki, Allah belə təqdir etmişdir. Xeyr, insan gərək əlindən gələni etsin və nəticəsinə görə isə Allaha təvəkkül etsin. “Mal və övladlar – dünya həyatının zinət və bəzəyidir. (Haqq etiqad, mənəvi fəzilətlər və yaxşı əməllər kimi) gözəl əbədilər isə sənin Rəbbinin yanında mükafat baxımından daha yaxşı və (dünya və axirətdəki nəticələrinə) ümid bəsləmək baxımından daha gözəldir”. (“Kəhf” 46)...