Sünni məzhəinə mənsu olanladan əzisi deyi ki, şiələə göə dinin qounması İmamın öhdəsindədi. una göə də o, gəək məsum olsun. i halda ki, ümmət və din alimləi dinin keşikçisidilə, elə halda məsum İmama nə ehtiyac vadı? /u haqda neçə nöqtəyə diqqət etmək lazımdı. /1. İsmətin dəlilləi o qədə çoxdu ki, i əqli dəlilə əsaslanmasaq da İmamın ismətinin süutu yeindədi. /2. Dinin qounması sahəsində İmama ehtiyacın duyulması məsələsi tamamilə aydındı və ümmət məsum İmamsız dini qoumağa qadi deyildi. una ən əyani dəlil keçmiş taixdi. Peyğəmədən (s) sonakı dövdən əhs edən taix səhifələini mütaliə edəkən şahid oluuq ki, İslam ümməti heç zaman u vəzifələin öhdəsindən gəlməyidi. u aədə çoxlu taixi süutla vadı ki, uada onladan i neçəsinə misal olaaq işaə ediik / / /A) Nüuvvətin müdafiəsi /Peyğəməin (s) ihlətindən sona hədis nəqletmənin qadağan olması, qondama hədisləin uyduulması və s. kimi i çox idətlə yaanmağa aşladı. u təhif və yanlış yönləndimələ islama elə zəə endimişdi ki, hələ də onun təsii qalmaqdadı. Əhli-sünnətin hədis kitalaının hansı üsulla yazılması u məsələdən xəə vei. /Əu Davud özünün “Sunən” kitaında eş yüz min hədisdən 48000-ni toplamışdı, qalanını qondama olduğuna göə kənaa qoymuşdu. /uxai də özünün 2761 hədisi olan “Səhih” hədislə toplusunu özünün dediyinə əsasən 600000 hədisin içəisindən seçmişdi. Haelə, digə sünni hədis kitalaı da unla kimidi. /Həmin qondama hədisləin içəisində yalançı səhaələə və ya aviləə istinad edilən hədislə vadı və eyni zamanda elə saxta hədislə nəql olunmuşdu ki, nə dinin etiqad və fikiləi ilə üst-üstə düşü və nə də ki, ağıla sığı. /ununla da ümmətin dini qoumaqda yetəincə ol oynamadığı açıq-aydın nəzəə çapı. / /) Dinin təfsii və anlamı /Quanın təfsii və ilahi kəlamlaın izahı məsələsində islam təfsiçiləi aasında fiki müxtəlifliyi vadı. Məsələn, elə əhkam və əqaid ayələi vadı ki, hə i məzhəə göə onun anlamı aşqalaından fəqləni. Təii ki, Allahın məqsədi o ixtilaflı düşüncələin hamısı ola ilməz. Ona göə də onun düzgün anlamını söyləmək üçün məsum i öndəə ehtiyac vadı. una göə də deyə iləik ki, ixtilaflaı aadan qaldımaq və doğu anlama yönləndimək üçün və dinin olduğu kimi yaşamasından dolayı düzgün i qaynağa ehtiyac vadı, o da məsum İmamladı. /Ustad Mütəhhəi u haqda deyi “İmam ixtilaflaı aadan qaldı-aaq, onlaa aydınlıq gətiən i qaynaqdı. O ixtilaflaın ki, ünövəsi alimlə təəfindən qoyulmuşdu”. /Deməli, u məsələdə də ümmətin acaıqsızlığı üzə çıxı. / /C) Nəss dəlil olan (ayə və hədisin məzmunu) qaşısında ictihad etmək /Peyğəməin (s) ihlətindən sona İslam ümmətində aş veən hadisələin ii də ayə və hədisin məzmunu qaşısında ictihad etmək idi. əziləi Quan ayələi və Peyğəməin (s) etialı kəlamlaı qaşısında öz nəzələini söyləməyə aşlamışdıla. u hadisə dini ictihad adı altında çoxlu idətləin din kimi qələmə veilməsinə səə oldu. Çox təəssüflə olsun ki, İslam alimləi elə hallala müaizə apamaq əvəzinə onu əsmən qəul edidilə. / /D) İslamın siyasi sisteminin müdafiəsi /Dokto Yəsii u aədə yazı “Taix göstəi ki, Peyğəməin (s) ihlətindən sona Həzətin Mədinədə təsis etdiyi sistem elə əvvəlindən hegemon qüvvələ təəfindən təhdid olunudu. İslam siyasi sistemi ilə müaizə Peyğəməin (s) zamanında aşka olsa da sonala – Məkkənin fəthindən və İslamın güclənməsindən sona atıq gizlincə həyata keçiilidi. Peyğəməin (s) vəfatından 30 il sona onlaın planı alındı və onla qüdəti ələ keçiəək “Xilafət” siyasi quumunu “səltənət”lə əvəz etdilə.” /u deyilənlədən sona demək olamı ki, İslam ümməti Peyğəməin (s) təlimləi sayəsində özünün inkişaf məhələsinə yetişmişdi? Təkcə öz gücünə yaanan ixtilaf və qaşıya çıxan çatışmamazlıqlaı aadan qaldımaq iqtidaında idi? Yoxsa zəui deyildimi ki, dini göndəən Allahdan və Peyğəməindən (s) sona onu davam etdimək və qoumaq üçün i neçə məsum insanlaa məsuliyyət veəydi.