avatar

22 Oct, 2024,

Düzəliş edildi 01 Jan, 2025

Tövbə və İstİğfar məsumluq və paklıqla bİr araya sığırmı?
Cava Hələ qədim zamanlada İslam alimləinə u sayaq sualla ünvanlanmışdı. Alimləin vediyi cavala zahiən fəqli olsa da, onlaın mahiyyəti eynidi. Uyğun dualada günah təii axasında izim düşündüyümüz günah nəzədə tutulmu. /İzah ilməliyik ki, ictimai, əxlaqi, elmi, təiyəvi, dini işlədə insanla eyni dəəcədə vəzifəli deyillə. Hə i insandan onun gücü həddində əməllə gözlənili. u mövzunu aydınlaşdımaq üçün saysız-hesasız misalla göstəə iləik. Onladan iinə nəzə salaq i qup şəxs ictimai işlədə iəli düşəək, məsələn imkansızla üçün xəstəxana tikmək istəyilə. Əgə adi i fəhlə öz maaşından cüzi i mələğ u yolda yadım göstəəsə, onun u işi hamı təəfindən əyənilə. Amma valı-dövlətli i insan həmin fəhlənin göstədiyi yadım qədə pul təqdim etdikdə nəinki u iş xoşa gəlmi, hətta nifət və naahatlıq yaadı. Demək, eyni i mələği fəhlə ehsan etdikdə u iş əyənili, valı adam ehsan etdikdə qınaqlala üzləşi. Hansı ki, valı adamın az mələğ yadım göstəməsi onun üçün günah deyil. /Demək, hə kəsə qaşı onun ağıl, ilik, iman, qüvvə imkanlaı həddində tələlə iəli süülmüşdü. i adam üçün ədə, xidmət, məhəət və iadət sayılan i iş digə i insan üçün ədəsizlik, xəyanət, iyakalıq, itaətsizlik hesa oluna ilə. /Deyilənləi nəzəə alaaq, Peyğəmələin və imamlaın mövqeyinə axaq və onlaın əməlləini fövqəladə mövqeləi ilə tutuşduaq. Peyğəmələ və imamla valıq aləminin yaadıcısı ilə ilavasitə ağlıdıla. Yaadanın sonsuz elm və ilik şüası iaşa onlaın qəlləinə yönəli. aşqalaı üçün məxfi olan i çox məsələlə Peyğəmələ və imamla üçün aşkadı. Onlaın elm və iliyi iman və təqvası ən ali dəəcədədi. i sözlə, onla Allaha o qədə yaxındıla ki, i an Allaha diqqətsizlik onla üçün üdəmə sayılı. /Ona göə də aşqalaı üçün halal və ya məkuh (əyənilməmiş) olan i işin Peyğəmə və imamla üçün günah sayılması təəccü doğumamalıdı. Quan ayələində və din öyükləinin söhətləində onlaa aid edilən ütün xətala u qəildəndi. Yəni onlaın mənəvi məqamı və mövqeyi, elm və iliyi, iman və təqvası o qədə üstündü ki, cüzi i qəflət onla üçün günah sayılmışdı. u səədən də deyili ki, əaın (yaxşılaın) saleh əməlləi müqəələ (Allaha yaxınla) üçün günah sayılı. /öyük şiə filosofu məhum Xacə Nəsiəddin Tusi öz kitalaından iində yuxaıdakı sualı elə cavalandıı “Haam iş göən və ya vaci əmi tək edən kəs günahkadı və tövə etməlidi. u günah və tövə ütün adi insanlaa aiddi. Eləcə də müstəhə (əyənilmiş) işləi tək etmək və məkuh işləi gömək i növ günah sayılı və undan da tövə etmək lazımdı. u sayaq günah və tövə isə nisətən pak adamlaa aiddi... Amma Quanda və əvayətlədə Adəm, Musa, Yunus və sai Peyğəmələə aid edilən günahla əvvəl qeyd etdiyimiz günahladan deyil. Allahdan qeyisinə ülfət ağlamaq, dünya işləinə məşğul olu Allahdan qəflətdə qalmaq həqiqət əhli üçün i növ günah sayılı. Həqiqət əhli u sayaq günahladan tövə etməli və Allahdan ağışlanmalaını diləməlidilə... İslam Peyğəməi və din öncülləimiz öz dualaında günahlaını etiaf edi, Allahdan ağışlanma qiləsələ də, onlaın günahı əvvəldə xatılatdığımız günahladan deyil.” /Yaxşı oladı ki, qaşımızdakı suala daha dolğun cava vemək üçün öyük şiə alimi Əliyy in İsa Ədəilininin nəfis “Kəşful-ğəmmə fi məifətil-əimmə” kitaının 3-cü cildində həzət Musa in Cəfəin həyat taixçəsinin əyanına nəzə salaq “Yeddinci imam (ə) şükü səcdəsi zamanı oxuduğu i duasında müxtəlif günahlaını etiaf edi və Allahdan ağışlanma diləyi... Həmin u dua ilə astlaşdıqda onun mənalaı haqqında çox düşündüm. Təəccüləndim ki, şiənin məsum, pak hesa etdiyi i şəxs necə ola ilə ki, günahlaını etiaf etsin və ağışlanma diləsin?! Amma i nəticəyə gələ ilmədim. Nəhayət, i gün in Tavusla i məclisdə oldum və ondan u məsələ haqqında souşdum. O uyudu “u növ duala xalqı öyətmək üçündü.” Mən onun cavaı aədə düşünü öz-özümə dedim “Axı həzət Musa in Cəfə (ə) u duanı gecə yaı səcdə halında oxumuşdu və həmin vaxt yanında kimsə olmamışdı. Axı o kimi öyədidi?! u göüşdən i müddət sona Məhəmməd in Əlqəmi Vəzi mənə həmin sualla müaciət etdi. Mən həmin əvvəlki cavaı ona dedim və öz iadımı ildidim. Әlavə etdim, olsun ki, həzət u duanı təvazö axımından oxumuşdu. i sözlə, in Tavusun cavaı məni qane etmədi. O, dünyadan köçənədək mən u fikidə qaldım. Zaman ötdü və mən uyğun sualın düzgün cavaını tapdım Peyğəmələin və imamlaın ömü Allahın ziki ilə keçmişdi. Onlaın könlü daim uca aləmin seyindədi. Onla daim “Allaha elə iadət et ki, sanki onu göüsən; əgə sən onu gömüsənsə, O səni göü.” uyuğunu əsas götümüşlə. Onla daim Allaha üz tutmuş və Onun haqqında düşünmüşlə. Əgə i an fikiləi Allahdan yayınmışsa, yemək-içmək və sai halal işlələ məşğul olmuşlasa, unu özləi üçün günah və xəta hesa etmişlə. u səədən də Allah dəgahına tövə etmiş və ağışlanma diləmişlə. Həzət Peyğəməin “yaxşılaın saleh işi Allaha yaxın olanla üçün günahdı.” uyuğu da u geçəkliyə işaədi. / / /Аyәtullаh Mәkаim Şiаzi, Аyәtullаh Cәfә Sühаni

We use cookies to enhance your browsing experience, serve personalized ads or content, and analyze our traffic. By clicking "Accept", you consent to our use of cookies. learn more Accept