Peyğəmələin günah qaşısında paklığı qeyi-iadi, qeyi-ixtiyai i iş deyil. Onlaın isməti iadi i haldı və onlaın elmindən, imanından qaynaqlanı. /İzah Günah qaşısında ismət və paklıq elmin və imanın tələləindən, əsələindəndi. Ələttə, hə elm insanı günahdan qouya ilmi. Elmin həqiqəti göstəmə gücü o qədə çox olmalıdı ki, günahın nəticələindən insanı xəəda etsin, insanın təsəvvüündə qaşısındakı günahın acı nəticələi canlansın. u halda günah insan üçün “əqlən mümkünsüz” yox, “adi mümkünsüz” şəklinə düşü. u həqiqəti aydınlaşdımaq üçün i misal çəkək Həyatımız ahasına aşa gələcək, izi məhv edəcək elə əməllə va ki, iz u əməlləin acı nəticələini gödüyümüz üçün onladan çəkiniik. elə i çəkinmə, pak qalma həmin əməlləə münasiətdə malik olduğumuz elmin nəticəsidi. Məsələn, iki düşmən dövlət qonşuluqda yeləşisə, hə iki təəfin səhədçiləi səhəd zolağının ətafında güclü inokllala, işıqlandııcılala, təlim gömüş itlələ keşik çəkilə. Onla səhəd zonasına nəzaət etdiyindən qadağan zonasına atılan hə addım insanın ölümünə səə ola ilə. elə i halda heç i ağıllı insan səhədi pozmaq fikinə düşmü. Ona göə də işin acı nəticəsini düşünən insan amanda qalı. Ağıl və düşüncə sahii olan hə kəs öldüücü zəhəi içməkdən, elektik məftilinə toxunmaqdan, keçici xəstəliyi olan şəxslə təmasdan çəkini. İnsan heç vəchlə elə i addım atmı və onun qounması “adi qeyi-mümkündü”. elə i qounma amili işin sonunun təsəvvü edilməsidi. İnsan işin aqiətini o qədə aydın təsəvvü edi ki, u təsəvvü onu uyğun əməllədən çəkindii. /əzən şahidi oluuq ki, müəyyən adamla yetimin malını haqsızlıqla yeməkdən zəəcə çəkinmilə. Amma elələi də va ki, dilinə i tikə haam vumu. Nə üçün ii yetimin malını yeməkdən qoxmadığı halda, o ii haam tikədən imtina edi? İnsanın haamdan çəkinməməsinin i səəi onun imansızlığıdı. Amma imanlı insanın itaətsizliyinin səəi onun maddiyyata vuğunluğu və u vuğunluğun əsiət gözünü ağlamaqla itaətsizliyin pis aqiətini kiçik göstəməsidi. Günahın pis sonluğuna elə dəin inananla da va ki, yetimin malından i tikə yeməyi od yeməklə əaə tutula. Ağıllı insan isə heç vaxt od yemək istəməz. Çünki o, haam malın oda çevildiyini elm və əsiət gözü ilə göü. una göə də həmin əməllədən çəkinəək pak qalı. Quani-Kəim xəzinə halında qızıl-gümüş toplayı, aşqalaının u xəzinədə olan haqqını ödəməyənlə haqqında uyuu “Yığdıqlaı qızıl-gümüş o gün (qiyamət günü) cəhənnəm odunda qızdıılı alınlaına, çiyinləinə və küəkləinə dağ asılacaq...” /Əgə əzi xəzinə sahiləi u səhnəni öz gözləi ilə müşahidə etsələ və gösələ ki, aşqa xəzinə sahiləi necə cəzalandıılı, onlaa da elə xəədalıq edilsə, öz mövqeləini dəyişələ. əziləi u səhnələi gözləi ilə gömədən, yalnız ayələ əsasında elə iman gətiilə ki, onlaın əftaı u səhnəni gözlə gömək qədə təsili olu. Onlaın imanı o qədə güclüdü ki, hətta gözləindən dünya pədələi götüülsə elə, imanlaında dəyişiklik yaanmı. elə i vəziyyətdə insan günah qaşısında i növ məsumluq, ismət əldə edi. /Demək, insan ütün günahlaın cəzasından u sayaq xəəda olsa, Allahın qəzəini yetəincə dək etsə, onun əza səhnələini göü-götüməsinin fəqi yoxdu. elə insan dünya həyatında uyğun geçəklikləə elə i səviyyədə inanı ki, hətta əza səhnələini gödükdə də onun imanında dəyişiklik olmu. eləcə, u sayaq insanla ütün günahladan qounu pak qala ililə. Onla nəinki günah etmi, hətta günah haqqında düşünmülə. /Deyilənlədən məlum olu ki, u sahədə paklığın təminatçısı iman və əməlləin cəzasından xəədalıqdı. Elə i insan yoxdu ki, hansısa i işdə məsum, ismət sahii olmasın. u adamla məhz çəkindikləi günahla ağlı agahlığa malikdilə. Peyğəmələin elmi isə əhatəli, malik olduqlaı elmin təsii isə öyükdü. Onla ütün günahlaın acı nəticəsindən və Allahın əzəmətindən xəədadıla. Ona göə də ütün günahla qaşısında ismətləini qouyu saxlaya ililə. Həmin u əhatəli elm sayəsində insanın ütün azğın istəkləi cilovlanı və işin sonunu göən insan Allah təəfindən təyin olunmuş səhədi pozmu. /Peyğəmələin və imamlaın günahdan məsumluq məqamı dа еlәdi. u məsumluğun, paklığın əsası iman, elm və ilik, nəfsə nəzaət, ciddi himmət və iti düşüncədi. Məgə elə i məsumluq, ismət fəzilət deyildimi? Məgə azad insan günaha yol veə ilməzmi? əli, onlaın günah etməyə gücü çatı, amma heç vaxt u gücdən istifadə etmilə. Uca şəxsiyyətə malik olan hə i insan xalqın divaını aşı, nə isə oğulaya ilə. Amma onla heç vaxt u işi gömülə. Hə i həkim öz xəstəsinə mikoa yoluxmuş su içiə ilə. Amma onla elə etmilə. u o demək deyil ki, pisliyi və pis işləi acamıla. / /Аyәtullаh Mәkаim Şiаzi, Аyәtullаh Cәfә Sühаni /