Cava / /Əvvəla, niyyət dedikdə əməl üçün həqiqi iadə və qəti qəa nəzədə tutulu. eynimizdə ani olaaq meydana çıxı hələ icasına təəddüd etdiyimiz fikiləi niyyət adlandımaq olmaz, çünki niyyətlə xəyal aasında fəq vadı. əzən insan namaz, ouc, həcc və s.-ni niyyət edi, amma u işləi yeinə yetimək üçün heç i ciddi qəaa gəlmi. Yaxud ii gecə namazı, döyüş meydanı, cihad və şəhid olmağı təsəvvüünə gətii, ancaq özünü gecə namazı qılmağa, cəhəyə getməyə hazılamayı heç i tədiə əl atmı. Şühəsiz, elə təsəvvülə ilğım və xəyaldan aşqa i şey olmayı heç i dəyəə malik deyildi. Allah-təala u cü təsəvvü və xəyallaa göə heç kimə mükafat vemi. /Sava və əzaın meyaı insanı əmələ sövq edən ciddi düşüncə və qəti qəadı. Uca Yaadan insan iadəsini çalışmaq şətilə dəyələndiəək qiymətləndimişdi. / /Allah-təala uyuu /“Mömin olu axiəti istəyən və onun uğunda (can-aşla) çalışanlaın zəhməti (Allah dəgahında) qəul oluna.” («İsa» - 19). /Allah-təala iman və saleh əməllə igə olan istəyi qiymətləndimişdi. /Qəti qəa əmələ çeviləkən iki cü təzahü edi əzən müvəffəqiyyətlə qutaı və əzən də məğluiyyətə uğayı. İnsan öz niyyətini həyata keçimək üçün həmişə müvəffəq olmu. əzi hallada oyektiv səələ üzündən niyyət həyata keçməsə də, hə iki suətdə (müvəffəqiyyət və məğluiyyət) niyyət ciddi olduğundan dəyəlidi. u isə əməldən daha yaxşı hesa edilən elə həmin niyyətdi. /Üçüncüsü, möminin niyyəti səmimi olduqda əhəmiyyət kəs edi. aşqa sözlə, icaçı gözəlliyi əməl gözəlliyindən yaxşıdı. Çünki icaçı gözəlliyinin iki xüsusiyyəti vadı əməli gözəl, icaçını isə əməlisaleh edi. Əməl gözəlliyi isə unun əksi olaaq icaçıya heç i təsi ağışlamı, yəni hə kim qeyi-səmimi gözəl i iş göəsə, niyyətinin səmimiyyəti olmadığından həmin xeyi əməlin ona heç i faydası yoxdu. una göə də Allah-təala “Quani-Kəim”də uyuu /“Mömin olu axiəti istəyən və onun uğunda (can-aşla) çalışanlaın zəhməti (Allah dəgahında) qəul oluna.” («İsa» - 19). /Peyğəmə(s) uyumuşdu /“Hə kim Allahdan sidq üəklə şəhadətə yetməyi diləyəsə, Allah-təala onu evində vəfat etsə elə, şəhidlə məqamına yüksəldə.” /Həzəti-Əli(ə) uyuu /“... Allah-təala əndələindən kimi istəyəsə, saf niyyəti və təmiz üəyinə göə ehiştə daxil edə.” /İmam Sadiq(ə) uyuu /«Fəqi mömin əndə deyə «İlahi! Xeyi işlə gömək üçün mənə i vasitə göndə.» Əgə Allah-təala onun u diləyinin saf niyyətlə olduğunu göəsə, o xeyi əməlin əc və savaını onun əməllə kitaçasına yaza. Həqiqətən, Allah-təala ehtiyacsız və kəimdi.” /u şətlə i yedə cəmləşdikdə möminin niyyətinin niyə göə əməlindən yaxşı olduğunu i daha süut edi /1)niyyət əməlin təməli və qayəsidi. Səə isə i şeyin nəticəsindən daha əsas və üstündü; /2)niyyət əməlin canı və uhudu. uh isə cisimdən iəlidi; /3)niyyətdə iya ola ilməz, lakin əməldə iyanın olması mümkündü; /4)möminin əməli səhv olduğuna göə özünə, yaxud aşqalaına zəə yetiə ilə. u halda əməlin ona heç i xeyi olmaz, amma niyyəti saf olduğu üçün mükafat və sava qazana; /5)mömin çalışdıqca öz qüdətindən atıq şeylə istəyi. Demək, möminin niyyəti hə cəhətdən əməlindən üstündü. /i gün Zeyd Şiham İmam Sadiq(ə)-in hüzuuna gəli souşdu /-Ağa, sizdən eşitdim ki, niyyət əməldən daha yaxşıdı. u necə ola ilə? /İmam Sadiq (ə) uyudu /-əzən insan iyakalıq edəək təif xatiinə i işi göü. Ancaq saf niyyətin əsasında ilahi eşq və ulu Tanıya sonsuz məhəət olduğundan iyaya ulaşmı. Nəticədə isə Allah-təala insana əməlinə göə vemədiyi neməti niyyətinə göə əta edi. Ola ilsin ki, əndə gecənin son saatlaında gecə namazı qılmaq niyyətilə yatı yuxuya qalsın. Allah-təala isə gecə namazının savaını onun əməllə kitaçasına yaza, yuxuda olduğu zaman onun nəfəsini zik, yuxusunu isə sədəqə hesa edə. /Allahdan aşqa heç kim aşqasının niyyətindən xəəda deyildi. Demək, niyyətdə heç vaxt iya ola ilməz. Niyyət əmələ çeviləndə onun iyaya qaışması mümkündü. una göə də deyilə «Möminin niyyəti əməlindən daha yaxşıdı.» /Amma kafiin niyyətinin əməlindən daha pis olmasının səəi yeinə yetimiş olduğu işin əslində yaxşı və faydalı olmasındadı. Lakin yaxşı işlə göəkən onun niyyətində hiylə, maddi mənfəət, iya və kələk olduğundan niyyəti əməlindən pisdi. Çünki onun əməlindən aşqalaına xeyi dəyi, amma özü günahdan aşqa i şey qazanmı. Deməli, kafiin niyyəti hə cəhətdən əməlindən daha pisdi. /