İSLAMADA QONŞULARIN HÜQUQU HAQDA NƏ DEYİLİR?
Müqəddəs islam dinində tövsiyə olunan şeylədən ii də qonşulaın hüquqlaının qounmasıdı. İmam Sadiq (ə)-dan u məzmunda nəql olunmuş əvayətdə deyili /«Qonşulaınızla gözəl əfta edin. Çünki, unu sizləə Allah-taala əm etmişdi».[ihaul-Ənva,69-cu cild,38-ci fəsil) /əvayətdə istinad olunan ilahi əm Nisa suəsinin 36-cı ayəsinin məzmununu təşkil edi. Oada deyili /«Allaha iadət edin və Ona heç i şeyi şəik qoşmayın! Ata-anaya, qohum-əqəaya, yetimləə, yoxsullaa, yaxın və uzaq qonum-qonşuya, yaxın yoldaş və dostlaa, [pulu qutaı yolda qalan] müsafiləə, sahi olduğunuz qul və kənizləə yaxşılıq edin! Həqiqətən, Allah özünü əyənənləi və lovğalıq edənləi sevməz!» /Həzət Peyğəmə (s) səhaələə qonşulaın hüquqlaına iayət etməyi tövsiyə edə və unun nə ilə nəticələnəcəyi haqda uyuadı /«Cəail qonşula aədə mənə o qədə tövsiyə edədi ki, qonşunun qonşudan is apamalı olduğunu güman edədim». /Həzət İmam Әli (ə)-dan nəql olunmuş aşqa i əvayətdə deyili /«Qonşulaınızın hüququna iayət etdikdə Allahı nəzəə alın (yəni hə zaman Allahı xatılayın və Onun uyuuqlaına tae olun). Çünki, unu sizləə Peyğəməiniz tövsiyə etmişdi. Peyğəmə (s) u məsələyə o qədə diqqət yetiədi ki, elə güman edədik qonşulaımız izdən is apaıla». /uada həzət Peyğəməin (s) qonşulaın hüququna iayət etməyə dai etdiyi tövsiyələin i neçəsini gətidik. /«Mömin olmaq istəyisinizsə qonşulaınızla gözəl davanın».[ihaul-Ənva-74-cü cild) /«İnsan anasına hömət etdiyi kimi qonşusuna da hömət etməlidi».[ihaul-Ənva-14cü cild] /Həzət Peyğəmədən (s) souşula /«Ey Allahın peyğəməi! Zəkatdan aşqa insanın va-dövlətinə düşəcək digə ödənişlə də vamı?» Həzət (s) uyudu /«əli, qohum-əqəaya və qonşulaa yaxşılıq etmək, qonşusu ac oludğu i halda tox qaına yatan şəxs mənə iman gətiməmişdi». /i şəxs Həzət Peyğəməin (s) yanına gəli deyi /«i ev almaq istəyiəm, haada alsam daha yaxşı ola? Cəhinə, Məzinə, Səqif, yoxsa Queyş qəiləsinin yanındamı alım?» Həzət Peyğəmə (s) uyudu /«Әvvəl qonşunu sona evi və əvvəl yoldaş seç sona gedəcəyin yei». /Peyğəmə (s) ununla ev almaq və ya tikmək istəyən şəxsləə gələcəkdə kimlələ qonşu olacaqlaına diqqət yetimələinə tövsiyə etmişdi. Әgə onla yaxşı olalasa həmən yedə ev alı sakin ol. Yola çıxmaq istəyəkən də hə şeydən əvvəl özünə yaxşı yol yoldaşı seç və yalnız sona yola çıx. /6. Peyğəmə (s), qonşulaın i-iləinin üzəində olan hüquqlaını elə izah edi /«Qonşulaınızın sizin üzəinizdə nə kimi hüquqlaa malik olduqlaını ilisinizmi?» /Dedilə «Xey». /Həzət (s) uyudu /«Әgə onla sizdən kömək istəyiləsə yadım etməli, oc istədikdə [imkan daxilində] veməli, i şeyə ehtiyac duyduqda ehtiyaclaını təmin etməli, uğu qazandığı zaman onu təik edi sevincinə şəik olması, xəstələnəsə göüşünə getməli, əzizləindən iini itidiyi zaman aş sağlığı veməli, dünyasını dəyişdiyi zaman dəfn məasimində iştiak etməli, ev tikdiyin zaman icazəsi olmadan onun evinə külək və günəşin düşməsinin qaağını kəsməməli və meyvə aldığın zaman ona da veməlisən. Әgə unu etməzsinizsə heç olmasa uşaqlaınız əlində meyvə küçəyə çıxmasın. Çünki, yoxsul qonşunuzun uşağının meyvəyə tamahı düşə ilə. Ləziz yeməklə işidiyin zaman onlaa da i pay vein və yeməyin iyi ilə onlaı una həsət qoymayın». /7. İmam Səccad (ə) «Hüquq isaləsi»ndə qonşunun hüquqlaı haqda uyuu /«Qonşun səfədə olduğu zaman (və ya evdə olmadığı müddət əzində) onu əvəz etməli, gəldiyi zaman gülə üzlə qaşılamalı və ona öz səmimiyyətinizi ildiməlisiniz. Hə hansı i çətinliklə qaşılaşdığı və ya haqqı tapdalandığı zaman əlinizdən gələn köməyi ona etməlisiniz. i şeyi isa etdiyi zaman oyun qaçımayın. Pislik gödüyünüz zaman güzəştə getməyi acaın və onlaın u həəkətləinə göz yumun. Nəsihətinizi qəul edəcəyini ildiyiniz zaman onlaa nəsihət edin. Çətinliklələ qaşılaşdıqlaı zaman onlaı tək qoymayın, uaxdıqlaı səhvləi düzəltməyə çalışın. Günah etdikləi zaman onlaı ağışlamağı və eyləini ötməyi acaın. Və nəhayət onlala gözəl davanı, səmimiyyətlə əfta edin». /u məzmunda digə məsum İmamladan da i çox nəsihətamiz hədis və əvayətlə nəql olunmuşdu. İmam Həsən (ə) uyuu /«Kiçik yaşlaımda göədim ki, anam həzət Zəha (ə) cümə günləi axşam namazından sona qonşu və tanıdığı ütün şəxsləin adını çəkə və onla üçün dua edədi. i gün qulaq asdım ki, göüm özü üçün də dua edimi? Lakin nə qədə diqqət yetidimsə, öz istək və hacətləini dilinə də gətimədi. Səhə açıldıqda anamdan souşdum Ana, dünən axşam etdiyin dualaa qulaq asıdım, aşqalaına xeyi-dua edi, amma özün üçün əsla dua etmədin. Anam uyudu /«Oğlum, əvvəl qonşu sona evin içi». /Әhli-eyt (ə) təəfindən nəql olunmuş əvayətlədə qonşulala gözəl əfta etməklə yanaşı, hüquqlaının qounması və onlala səmimi ünsiyyətdə olmaq aəsində də kifayət qədə əvayət nəql olunmuşdu. /Həzət Әli (ə) u haqda uyuu /«Hə kim qonşulaına yaxşılıq edəsə aşqalaından daha çox qayğı göə». /aşqa i yedə uyuu /«Hə kim qonşulaı ilə gözəl əfta etsə, qonşulaının sayı i o qədə çox ola». /Göündüyü kimi Həzət Әli (ə) özünün iinci hədisində unu nəzədə tutmuşdu ki, əgə insan qonşulaı ilə gözəl əfta etmiş olasa təii ki, onla da qaşılaşdığı çətinliklədə öz köməkləini ondan əsigəməyəcəklə. /İkinci hədisdə isə una işaə edi ki, əgə insan öz qonşulaı ilə səmimi ünsiyyət əqəa edi onlaa qaşı gözəl əxlaq nümayiş etdiəsə, onla da öz növələində onunla mehianlıqla əfta etmiş olala. u isə insanı tənhalıq və qəilik hissi keçiməyə qoymaz, hamı onun u gözəl xüsusiyyətini göü onunla qonşuluq etmək istəyə. /İmam Sadiq (ə) qonşulaın insana qaşı olan təsii və xeyi-əəkətləi haqda uyuu /«Yaxşı qonşuluq etmək uzinin atmasına səə olu».[ihaul-Ənva-74-cü cild] /aşqa i əvayətdə uyuu /«Qonşulala gözəl əfta etmək ömü uzadı və yeləin aadlaşmasına səə olu».[Üsuli-kafi,2-ci cild] /