Allahı tanımaq yolları hansılardır?
u sualın cavaı sizin dəslik kitalaınızda da mövcuddu. Allahı tanımaq üçün əşə cəmiyyətinin qaşısında olan yolla qısa şəkildə üç qisimdən iaətdi /1. Qəl və fitət yolu Yəni hə hansı i insan öz xilqətinin, uhunun tələi ilə ilkin və müqəddimə elmlə kəs etmədən Allahı tanıyı. Ələttə, qeyd etmək lazımdı ki, fitətdə məqsəd, əqli fitət yox, qəli fitətdi. İnsanla fiti olan eşq qüvvəsinə iman və əqidə əslədikdəindən, u qüvvənin güclənməsi üçün çalışıla. Əgə insanın elə i hissiyyata malik olduğunu öyənmək istəsək, iki yolla üzləşəcəyik /a) Şəxsən özümüzü və aşqalaını əməli olaaq yoxlayı imtahan edək. /) Uzun illə oyu mənəvi məsələlələ əlaqəda insanlaın psixologiyasını mütaliə və tədqiq edən alimləin u aədə nəzəiyyələini öyənək. /2. Təiət, yaxud elm və hissiyyat (empiik idak) yolu u da öz növəsində üç hissəyə ölünü /a) Dünyaya hakim qayda-qanunla və nizam-intizamla. /) Məxluqlaı öz yoluna vada edən xüsusi hidayətlə. /v) Aləmin yaanması ilə. /3. Əqli (asional idak), yaxud məntiqi və fəlsəfi yol u yolun çətin olmasına axmayaaq, onu ötü-keçmək, aşa düşmək və aşa salmaq üçün çoxlu müqəddimələə ehtiyac duyulsa da, o Allahı tanımaq və Ona məifət üçün ən gözəl və ən möhkəm vasitədi. /Qeyd etmək lazımdı ki, u yollaın hə ii müəyyən axımdan digəindən üstündü Qəl və fitət yolu fədi axımdan ən mükəmməl yoldu; yəni hə i insan üçün ən gözəl, ən ləzzətli və ən təsili yol qəl vasitəsilə Allaha məifət əsləməkdi. Lakin onun elmi i məsələ olaaq hamıya öyədilməsi qeyi-mümkündü. Hissi və elmi mütaliələ vasitəsilə yaadılışı tanımaq ümumi xaakte daşıyı. u yol sadəlik və aydınlıq axımından ən yaxşı yoldu. u yol izi təiəti idaə edən tədiçinin, elm və hikmət sahiinin qüdətli i valıq olmasına etiqadlı edi. Lakin əşə cəmiyyətinin hissi elmləi u qüdətli valığın Allah olu-olmadığını isat etməkdə acizdi. Əql yolu isə insanı müsət və məntiqi i elm vasitəsilə Allaha çatdıı.