Peyğəmələin məsumluğu, paklığı (günahdan, xətadan, səhvdən uzaq olması) onlaın mənəvi və uhi kamilliyindən qaynaqlanı. İnsanlaın yaxşı və pis əməlləinin onlaın uhi və mənəvi halından doğması şühə doğumu. Cəhalət, yaadılış və məada inamsızlıq, azğınlıq meylləinin tüğyanı kimi çikin halla çaşqınlıq, günah, fəsadın mənşəsi olu. Elm və ilik, iman və meylləin taazlığı, pəhizkalıq gücü insanı günahdan çəkindii, saleh əməlləə sövq etdiyi kimi, uhi çikinliklə də insanı günaha yönəldi. /Peyğəmələ uhi və mənəvi cəhətdən fövqəladə iman gücü, geniş elm və iliyə malik olmuşla. ütün səələdən daha çox u iki amil onlaın vücudunda günah və azğınlığın qaşısını almışdı. Günahın çikinliyindən və onun acı nəticəsindən tam şəkildə agah olan, eləcə də günah amilləinin qaşısında dayana iləcək iman və pəhizkalığı olan insan heç vəchlə günaha ata ilməz. /İndi sual oluna ilə ki, insan məsumluğunun, günahsızlığının təminatçısı olan u uhi hal Peyğəmələin vücudunda haadan və necə peyda olmuşdu? Nəzədən qaçımamalıyıq ki, elə i uhani kamilliyin peyda olmasında i neçə amil va /1. İsiyyət; /iologiya elmində süut olunmuşdu ki, i çox fəzilət və kamillikləi əldə etmək istedadı və hazılığı, hətta xüsusiyyətləin də i çoxu insana isiyyət yolu ilə, nəsildən nəsilə ötüülü. Ümumiyyətlə, Peyğəmələ pak və saf nəsildən olan ailələdə doğulmuşla. u nəsillədə kamillik və fəzilətlə zaman ötdükcə möhkəmlənmiş və isiyyət qanununa əsasən nəsildən nəsilə veilmişdi. u mühüm geçəkliyə i çox hallada taix özü şahiddi. Taixdən əllidi ki, həzət Peyğəmə (s) köklü i əə tayfası olan, qüeyş tayfasının ən şəəfli qolu olan əni-Haşim qolunda anadan oldu. u nəsil öz doğuluğu və düzlüyü, şücaəti, qonaqpəvəliyi, qeyəti, ədaləti, paklığı və əmanətdalığı ilə məşhu idi. Ona göə də əə qəilələi aasında u qəiləyə xüsusi i hömət göstəilidi. Həzət Peyğəməin taixdə adı qeyd olunmuş aalaı ümumiyyətlə, hömətli, şəif və imanlı insanla olmuşla. əli, isiyyət məsələsi peyğəmələin uhi kamillik əldə etməsi üçün xüsusi i hazılıq və itedad şəaiti yaatmışdı. Fəzilətləin əldə olunmasında ali və uhani kimi səələlələ i sıada dayanan isiyyət səəi çox mühüm i ye tutu. /2. uhi fəzilət və kamilliyin təiyə yolu ilə ötüülməsi; /Peyğəmələdə uhi kamilliyin peyda olmasının ikinci amili təiyədi. Peyğəmələ sülaləsindəki i çox kamillik və fəzilətlə təiyə yolu ilə ötüülmüşdü. u amil isiyyət istedadını daha da təkmilləşdii və onla öz nəsilləində kamil, imanlı, huşlu, şücaətli fədlə yetişdiilə. /3. i sıa qeyi-müəyyən amillə. /Psixologiya və iologiya elmləi insanın uhi şəxsiyyətinin fomalaşmasının təhqiqində ünsiyyət və təiyədən əlavə, i sıa qeyi-müəyyən amillə silsiləsi ilə astlaşmışla. u amillə əzən nütfə zəələindəki genləə xüsusi təsi göstəi və onlada i çox fövqəladə uhi hal və qüvvələ həəkətə gətii. i qup psixoloq və ioloq u fikidədi ki, u amillə nütfədə aş veən sıçayışladan iaətdi və u sıçayışla fövqəladə i haldı. u hal onlaa uhi axımdan xüsusi imtiyazla vei. /4. Allahın xüsusi əxşişi. /Yuxaıda qeyd olunmuş üç amildən əlavə, digə i mühüm amil də vadı. u amil Allahın Peyğəmələə xüsusi əxşiş və ətasıdı. Əvvəldə qeyd olunmuş amillə məsum şəxsə Allahın xüsusi diqqətini qazanmaq imkanı vei. u ilahi əxşiş sayəsində insan vücudunun uhi qüvvələi gücləni və daha təsili olu. /u əxşiş insanın uhi kamilliyini gücləndii və ona yeni kamilliklə əlavə edi. Allahın u xüsusi lütfü Peyğəmələin imanını, elmini və əsiətini gücləndii. Məsumlaın vücudunda günahın qaşısını alan əsas səələ güclü iman və fövqəladə ilikdi. eləcə, müxtəlif amilləin cəm olması səəindən məsum şəxs günaha atmaqdan və azğınlıqdan amanda qalı. Çox maaqlıdı ki, məsum şəxs ütün məhələlədə iadə azadlığına malik olu və onun məsumluğu, paklığı tam öz ixtiyaındadı. /u hissənin əhatəli izahını növəti sualın cavaında oxuyacaqsınız. Onu da qeyd edək ki, yuxaıda deyilənlə imamlaa münasiətdə də qüvvədədi. / / /Аyәtullаh Mәkаim Şiаzi, Аyәtullаh Cәfә Sühаni