Nə üçün İmam Hüseyn (ə) Müaviyənin dövündə qiyam etmədi? / /əni-Üməyyə tayfasının hakimiyyətə gəldiyi gündən əi töətdiyi qaət və cinayətlə günəgün müsəlmanlaın qəzəinə səə oludu. Dövlətdə yaanmış həc-məcliklə nəticəsində hətta i qup müsəlmanla hiddətlənəək u tayfanın şeyxi, üçüncü xəlifə olan Osmanı qətlə yetidilə. Osmanın i qup müsəlmanla təəfindən öldüülməsi, əslində əni-Üməyyənin hiyləgə siması olan Müaviyə in Əu Süfyanın xeyinə tamamlandı. İyimi il əzində Şama hökumət edən Müaviyə, Osmanın qanlı köynəyini əlində əhanə edi ayaq tutmaqla yeni xilafətə yetişmiş Həzət Əlini (ə) u qətldə təqsika tanıtmağa çalışdı. Təəssüflə olsun ki, o öz hiyləgə poqamlaı ilə i çox müsəlmanlaı və xüsusilə də Şam camaatını aldada ildi. Və ununla da İslam hökumətinin daxilində yeləşən Şam şəhəində yeni dövlət təşkil etdi. /Hicətin 40-cı ili amazan ayının 21-ci gecəsi Həzət Əli (ə) şəhadətə yetişəək hamını matəmə qəq etdi. O zaman 27 yaşında olan İmam Həsən (ə) məscidin minəinə çıxı atasının fəzilətləi haqda söhət etdi. Daha sona İmamət və əhəlik məqamının özünə aid olduğu aədə camaata anlayış vedi. Və u əhəliyə oyun əyən xalqa uyudu «Hə kimlə mühaiə etməyi məsləhət gösəm mühaiə edəcək, yox əgə sülhü məsləhət gösəm sülh edəcəksiniz. Xalq u şəti qəul edəək İmamın əhəliyinə səs vedilə. /Şamda dövlətim içində dövlət qumuş Müaviyə camaatın Həzət Əlinin (ə) şəhadətindən sona onun oğlu Həzət Həsəni (ə) xəlifə seçdikləini eşidi qəzələndi. Və İmamı (ə) tez i zamanda devimək üçün müxtəlif məkli planla hazılamağa aşladı. /İmam Həsən (ə) Müaviyəyə məktu yazı ona nəsihət vedi. İmam (ə) Müaviyəni onun hakimiyyətinə itaət etməyə çağıdı. Müaviyə nəinki İmamın (ə) nəsihətini qəul etmədi, üstəlik İmamla (ə) mühaiə etmək üçün öyük i qoşunla İaqa təəf yola düşdü. undan xəəda olan İmam (ə) camaatı məscidə yığı uyuu «Mühaiə üçün hazı olmalı, dininizi və şəəfinizi qoumalısınız.» /ahatlıq sevən və döyüşə uhən hazı olmayan müsəlmanla giley və naazılıqla mühaiəyə hazı olduqlaını elan etdilə. u vəziyyəti göən İmam Həsən (ə) uyudu «Mən Nüxeylə təəfə həəkət ediəm. iliəm ki, sözünüzün üstündə dumayacaqsınız və Müaviyə sizi aldadacaq. Lakin una axmayaaq kim istəyisə mənimlə ilikdə döyüşə gəlsin.» /Elə İmam söylədiyi kimi də oldu. Nəhayət Müaviyə zilləti qəul etməklə dünya ahatlığına yetişmək istəyən xalqı aldatdı. Hətta iş o yeə yetişdi ki, İmam Həsəni (ə) öz dəstəsindən olan i nəfə yaaladı. /İmam Həsən (ə) atıq mühaiə etməkdə heç i fayda göməyi Müaviyə ilə sülhü qəul etmək məcuiyyətində qaldı. Lakin İmamın (ə) Müaviyə ilə sülh etməsi ona tae olu cinayətləini qəul etmək mənasına deyildi. u sülh yalnız atəşkəs xaaktei daşıyıdı. İslamın qounması və müsəlmanlaın canının hifz olması naminə İmam Həsən (ə) təəfindən imzalanmış sülh müqaviləsini İmam Hüseyn (ə) də imzaladı. /i müddət keçdikdən sona İmam Həsən (ə) Müaviyənin hiylələi nəticəsində öz avadı təəfindən zəhələni şəhadətə yetişi. Və ununla da ümmətə İmamət və əhəlik etmək məsuliyyəti İmam Hüseynin (ə) öhdəsinə düşü. /İmam Hüseyn (ə) İslamın Müaviyə təəfindən təhif olunmasını ilsə də, Müaviyə özünü xalqa İslamın yeganə qutuluşçusu kimi tanıtdııdı. una göə də İmam (ə) çalışıdı ki, Müaviyənin hiyləgə simasını xalqa tanıtdıı onlaı cəhalətdən ayıltsın. /İmam Hüseynin (ə) qadaşı İmam Həsənin (ə) vaxtında Müaviyə ilə sülh müqaviləsinə imza atması və xalqın uzun müddət keçməsinə axmayaaq Müaviyənin iyakalıqlaına aldanı onu dinda və xilaska sanmalaı, İmam Hüseynin Müaviyəyə qaşı qiyam etməsinə mane oldu. una axmayaaq İmam (ə) Müaviyənin töətdikləi cinayətləi camaata anlatmaqla onu el aasında üsvay etməyə çalışıdı. u məsələni İmamın Müaviyəyə yazdığı məktulaa diqqət etməklə daha yaxşı aşa düşmək ola. Elə unun üçün də aşağıdakı i neçə nümunələə diqqət yetimək lazımdı /1) «Ey Müaviyə! Sən həmişə camaata kimliyi məlum olmayan İni Ziyadı öz qadaşın və atanın haamzadə oğlu tanıtdımadınmı? Doğudan da sən zatının natəmiz olduğunu çox gözəl ilisən. Və sənin kimiləin müsəlmanlaa əhə olmağa səlahiyyəti yoxdu(1).» /2) «Ey Müaviyə! Sən özünü xəlifə olmağa daha layiq ilisən. i halda ki, sən Əza çölündə Hic in Ədiy və onun kimi dahi şəxsiyyətləi öldüdün. əli, sən qatilsən, üsyankasan, səni cəzalandımaq lazımdı. Sənin İslam ümmətinə xəlifə olmağa ləyaqətin yoxdu(2).» /3) Müaviyənin və onun qədda təəfdaşlaının olluq, fiavanlıq və əyləncə içində yaşadığını, lakin yoxsul müsəlman xalqın isə i tikə çöəyə elə möhtac olduğunu göən İmam (ə) hiddətlənəək, Yəməndən xəlifəyə hədiyyə apaan öyük kavanın önünü kəsdi. Kavanı Mədinəyə doğu yönəldi, ütün mallaı fağı və miskin insanlaa payladı. Sona Müaviyəyə elə məzmunlu məktu yolladı “Hüseyn in Əlidən (ə) Müaviyəyə «Allaha həmd və sitayiş olsun. Yəməndən sənə apaılan qiymətli hədiyyələlə dolu kavan izim yanımızdan keçidi. Sənə çoxlu mal, qızıl-zinət əşyalaı, ənə və növə-növ ətilə gətiidi ki, sən onlaı Dəmeşqdəki analaına yığasan. Onunla xalqa aid olan mallala atanın «övladlaı»nın qanını doyuasan. Amma u malla mənə lazım oldu və hamısını müsadiə etdim. Vəssəlam(3).» /4) «Sən Yezid kimi sasağı müsəlmanlaa əhə etmək azusundasan. Və u iyənc əməlin üçün camaatdan zola da olsa elə eyət alısan. ununla da sən İlahi dinini təhif edi insanlaın taleyi ilə oynayısan(4). » / /-------------------------------------- /(1)Ş. A. Qumi, «İmam Hüseynin (ə) həyatı», səh. 76. /(2) «İmamət və tədi», c. 1, səh. 183. /(3) aqi Şəif Qüəşi, «Həyatül-İmamil-Hüseyn (ə)», c. 2, səh. 166; «Nasixüt-təvaix”, səh. 180; «Lisanül-mülk», c. 1, səh. 194; «Nəhcüş-şəhadə», səh. 258; «Lühuf», 30-31. /(4) «Əl-Kamil fit-taix», c. 3, səh. 504.