/ /ildiyiniz kimi İslam dininə göə İmamət mətəəsi olduqca məsuliyyətli və əhəmiyyətli i vəzifədi. elə ki, Uca Yaadanın Peyğəməimizin (s) vasitəsilə əşəiyyətə əməğan etdiyi həqiqi dinin saflığı və təhiflədən, xuafatladan qounu, saxlanması məhz İmamın öhdəsinə düşü. /Peyğəməimizin (s) tam hüquqlu canişini sayılan İmam, dinimizdə hələ də xalqa tam, şəhli fomada əlli olmayan mühüm məsələləi, insanlaa olduğu kimi, lazımı fomada izah vei, açıqlayı. /İmam, həmçinin, dinə qaşı iəli süülən yanlış iddialaı, dinimizlə fiki müaizə apaan yadlaın müxtəlif şühələini mükəmməl şəkildə cavalandıı. /İmam Peyğəməimizdən (s) sona müsəlmanlaın əhəliyini öhdəsinə alaaq, ən ali hökmə və həlledici qəalaa sahidi. /İmam həm də, nümunəvi əndə, kamil i insan olaaq ilahi höccəti və Allahın ye üzəindəki ən əzəmətli feyz, məhəmət vasitəsidi. /Sözsüz ki, elə ağı, ciddi və dəyəli vəzifənin öhdəsindən gələn şəxs olduqca ali mənəvi keyfiyyətləə malik olu, hə i günahdan, xətadan uzaqdı. Yəni məsum insandı. Elə unun üçün də, u məqama seçilən şəxslə iaşa Allah-taala təəfindən təyin olunu. /İmam Hüseyn (ə) də digə İmamla (ə) kimi məsumdu. undan əlavə o, ilahi kamilliyin tam zivəsində duu. Deməli iz nə qədə onun gözəl, qiymətli xüsusiyyətləindən danışsaq, yenə azdı. u haqqda onlala kita yazılsa elə onun mənəvi üstünlükləini vəsf edi qutaa ilməz. Elə una göə də, u aədə ətaflı əhs etmi və İmamın (ə) əzi əxlaqi keyfiyyətləinə işaə etməklə kifayətləniik /1-İadəti /﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾ /“Haluki onlaa əm edilmişdi ki, Allaha - dini yalnız Ona məxsus edəək, atildən haqqa (islama) dönəək - iadət etsinlə, namaz qılı zəkat vesinlə. Doğu-düzgün din udu! /( əyyinə suəsi, ayə 5)” /Taixçiləin yazdıqlaına və məsumladan izə gəli çatmış hədisləə əsasən İmam Hüseyn (ə) Allaha olan iadətinə ciddi şəkildə əhəmiyyət vei, gün əzində vaxtının çox hissəsini yüzlələ ükət namaz qılaaq, iadətlə keçiidi. Keçən əhsləimizdə işaə etdiyimiz kimi O, iyimi eş dəfə piyada həcc ziyaətinə getmişdi(1). /İn Ədül i deyi «Həzət Hüseyn (ə) çox fəzilətli və Allahşünas i şəxs idi. O, çoxlu namaz, ouc və həcc yeinə yetiidi.(2)» /İmam Hüseynin (ə) şəhadət xəəi Adullah in Züeyə yetişdikdə dedi «Allaha and olsun elə şəxsi öldüdülə ki, gecələ uzun-uzadı iadət edi, gündüzlə də ouc tutudu.(3)» /Zəəndi Hənəfi deyi «Hüseyn in Əli (ə) namaz, ouc, həcc və sonsuz iadət əhli idi. Səxavətli və kəamətli idi.» /Məhəmməd Əduh da yazı «Həzət Hüseyn in Əli (ə) təvazöka və aid i şəxs idi. Gecələ oyaq qalı, iadətlə məşğul oladı...(4)» / /2-Güzəşt və məhəməti /﴿وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّه﴾ /«Hə hansı i pisliyin cəzası onun özü kimi i pislikdi. ununla elə hə kəs (pislik edəni) ağışlasa və (onunla) aışsa, onun mükafatı Allaha aiddi.( Şua suəsi, ayə 40)» /Məhəmət və şəfqət İmamı olan Həzət Hüseyn (ə) ən qüdətli olduğu zamanda elə onu təhqi edən, ədəsizlik göstəən şəxslələ təmkinlə davanmışdı, O, nəinki, səisizlik göstəəək onlaı cəzalandımamış hətta dini nəcilik nümayiş etdiəək öz gözəl əxlaqı, təiyəvi nəsihətləi ilə qaşı təəfi sakitləşdiməyə çalışmışdı. Ona qaşı edilən ədəsizliyin nə qədə öyük olmasına axmayaaq, əməlinin qəahətini anlayan və peşmançılıq hissi keçiən insanlaı ağışlamış, təqsiinə göz yummuşdu. İmamın (ə) saymaqla qutamayan elə alicəna həəkətləindən i neçəsinə işaə ediik /a) Şam (Dəmeşq) əhli olan İsam in Müstələq elə deyi «Mədinə şəhəinə gəldim. Şəhədə gəzəkən gözüm Hüseyn in Əlinin (ə) vüqalı, gözəl simasına sataşdı. Onun pak, əzəmətli və möhtəşəm göünüşünə paxıllıq etdim. Elə u vaxt onsuz da əvvəllə atası Həzət Əliyə (ə) qaşı olan düşmənçilik hissim indi daha da alovlanmağa aşladı. Qəlimdəki kin məni yandıı yaxıdı. Hissləimi cilovlaya ilməyəək Həzət Hüseynin (ə) yanına getdim. Əvvəlcə istehza ilə «ey Əu Tuaın oğlu»-deyə, ona müaciət etdim. Sona isə ona acadığım qədə söyüş, təhqiamiz kəlmələ yağdımağa aşladım. Amma o, üzünü mənə tutaaq mehiancasına söylədi «Şam (Dəmeşq) əhlisənmi?» /Dedim «Hə, nə olu ki?» /uyudu «iliəm Şamlıla elədi. Lənətlənmiş şeytanın şəindən Allaha pənah apaıam. Mehian və ağışlayan Allahın adı ilə sözümə aşlayıam. Necə ki, Allah-taala uyuu «ağışla, yaxşı əməlləə doğu sövq et və cahil şəxslədən üz çevi.» u ayə Allahın elçisi Həzət Məhəmmədin (s) ən gözəl əxlaqı aəsindədi. Qadaşım, mənimlə sakit, aam söhət et ki, həm öz işini və həm də, mənim işimi çətinləşdiməyəsən. Allaha tövə et və ağışlanmağını dilə. Əgə məndən kömək istəsən, sənə kömək edəəm. Hə nə lazım olsa, nəyə ehtiyacın vasa sənə veəəm. Həmçinin doğu yola yönəlməyə ehtiyac duysan, səni haqq yoluna işad edəəm.» /Mən Peyğəməin (s) evində təiyə almış Hüseynin (ə) səmimiyyət, məhəmət dolu sözləinin qaşısında utandım və ona dediyim ləyaqətsiz sözləə göə xəcalət çəki, peşman oldum. /İmam Hüseyn (ə) mənim peşman olduğumu duyaaq, Yusif peyğəməin (ə) öz günahka qadaşlaına söylədiyi u ayəni oxudu «u gün sizə qaşı heç i danlaq və məzəmmət yoxdu. Allah sizi ağışlaya. O, məhəmətliləin ən məhəmətlisidi.» /Allaha and olsun, onun u mülayim və ədəli davanışı mənə o qədə təsi etdi ki, utandığımdan öz-özümə dedim «Kaş ye yaılaydı, yeə giəydim. Amma Hüseynə (ə) elə ədəsizcəsinə davanmyaydım.(5)» /) İmam Hüseyn (ə) qonaqlaı ilə ilikdə yemək yeyidi. Elə u vaxt qayna xöəklə dolu qazanı süfəyə gətiən qul ehtiyatsız davanaaq, isti xöəyin hamısını İmamın (ə) üstünə dağıtdı. Cəzalandıılacağından qoxan qul üzünü İmama (ə) tutaaq u ayəni oxudu «Qəzələinə hakim olala.» /İmam (ə) xidmətçiləə uyudu «Onu uaxın.» /Qul aşqa ayəni oxudu «Camaatın günahlaını ağışlayala. » /İmam (ə) uyudu «Səni ağışladım.» /Qul yenə i ayə oxudu «Allah gözəl əməl sahiləini sevi.(6)» /İmam (ə) uyudu «Səni Allah yolunda azad etdim.» Sona isə qula cüə-cü qiymətli hədiyyələ veəək onu azad etdi.(7)» /v) Şəhidlə əhəi Hüseyn (ə) uyuu «Əgə kimsə mənə sağ qulağımın yanında təhqiamiz söz deyə və sol qulağımın kənaına keçi peşman olduğunu söyləyəək üz istəyə, mən onu ağışlayaam. Çünki, Həzət Əmiəl-möminin Əli (ə) uyuu «Allahın əsulundan (s) eşitdim «Üz istənildikdə qəul etməyən kəs, Kövsə hovuzuna gələ ilməyəcək. İstə haqlı olsun, istəsə də haqsız.(8)» /3-Səxavəti /﴿وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلوةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُون بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِك لَهُمْ عُقْبَى الدَّار﴾ /«Və o kəslə ki, əinin azılığını qazanmaq üçün (u yolda ütün əziyyətləə) sə edi, (vaxtlı-vaxtında, lazımınca) namaz qılı, onlaa vediyimiz uzidən (yoxsullaa, ehtiyacı olanlaa) gizli və aşka xəcləyi və pisliyin qaşısını yaxşılıq etməklə alıla (gözəl) axiət yudu məhz onlaındı.( əd suəsi, ayə 22)» /İmam Hüseyn (ə) öyük kəamət və səxavət sahii idi. O, maddi imkani az olan şəxsləə, ehtiyaclı insanlaa əl tutu və daim onlaın köməyinə çatıdı. əzi nümunələ /a) İn Şəhi Aşu özünün «Mənaqi» adlı ktaında Şüey in Ədüəhman Xəzaidən elə nəql edi ki; «İmam Hüseyn (ə) şəhid edildikdən sona, onun küəyində qaa ağlamış yaala göündü. Oadakıla u yaalaın döyüş zəələinin əlamətləi olmadığını göü, İmam Səccadı (ə) yaxına çağıdıla. Ona unun nə olduğunu souşdula. Həzət Səccad (ə) uyudu «Atam gecələ (niqala üzünü ötü) çöək və yeməklə dolu kisələi küəyinə atı, yetimləin, kimsəsiz insanlaın yanına apaı onlaa paylayıdı. Gödüyünüz yaala söylədiyim kisələin izləidi. («Mənaqi», c. 4, səh. 70.)» /əli, elə una göə də, Həzət İmam Məhəmməd aqi (ə), Şəhidlə ağası Hüseyni (ə) «yetimləin ahaı və sevinci» adlandımışdı(«ihaül-ənva», c. 44, səh. 69). /) İn Əsaki «Taixi-kəi» adlı kitaında Əu Haşim Qənnaddan nəql edi ki; «əsə şəhəindən Həzət Hüseynə (ə) nəfis hədiyyələlə dolu kavan gəldi. u vaxt İmam (ə) i ağacın kölgəsində əyləşmişdi. O, ütün hədiyyələi zavallı, yoxsul insanlaa paylayı qutamayınca öz yeindən qalxmadı.» /v) «Mədinə müsəlmanlaından i nəfə Həzət Hüseynin (ə) hüzuuna gəldi və ona məktu vedi. Məktuda yazılmışdı «Ey Əa Adullah (ə)! eş yüz dina ocum va. oclu olduğum şəxslə məni incidi. Onla səisizliklə pulu ödəməyimə isa edilə. Mənim isə heç nəyim yoxdu. Get, onlala danış, pul sahiləini qane et ki, mən pul toplayana qədə gözləsinlə.» /İmam (ə) məktuu oxuduqdan sona oclu kişini evinə dəvət etdi. Ona min dina pul veəək elə uyudu «u pulun eş yüz dinaı ilə ocunu ödə. Yedə qalan eş yüz dinala isə öz həyatını yenidən qu ki, heç kimə möhtac olmayasan.( «Tuhəfül-üqul», səh. 308)» /q) Əm in Dina əvayət edi ki, İmam Hüseyn (ə) yataqda xəstə yatan Usamə in Zeydin yanına onu yoxlamağa getdi. Xəstənin gözü İmama (ə) sataşdıqda kədəli halda dəindən ah çəkdi. İmam (ə) uyudu «Qadaşım, nə üçün qəmlisən?» Usamə in Zeyd dedi «Olduqca öyük mələğdə, min dina miqdaında əzi şəxsləə ocum va.» /Həzət İmam (ə) uyudu «Mən ocunu ödəyəəm.» /Usamə dedi «Qoxuam ki, oclu halda öləm.» /İmam (ə) uyudu «Axayın ol. Sən nə qədə ki sağsan, mən sənin ocunun hamısını ödəyəəm.»Və elə də etdi.(«Təfsii-Əyyaşi», c. 2, səh. 257)» /q) Yaqut Müstəsəmi, Ənəs in Malikdən elə əvayət edi «Mən (Ənəs in Malik) İmam Hüseynlə (ə) ilikdə söhət edidim. Elə u vaxt kənizi İmamın (ə) yanına gələək ona i ədəd qızıl gül ağışladı. İmam (ə) uyudu «Allah yolunda səni azad etdim.» /Mən ona dedim «i qızıl gülün nə dəyəi va ki, siz unun üçün kənizi azad etdiniz?» /İmam (ə) uyudu «Allah-taala izi elə təiyə etmişdi «Sizə xeyixahlıq etdikdə siz də, ondan daha yaxşı xeyixahlıq və daha üstün hədiyyə edin.(9)» /d) İmam Hüseyn (ə) evində namaz qılıdı. Elə u vaxt yoxsul i əə onun evinə gələək, kömək istədi. İmam (ə) namazı qutaı Qənə adlı xidmətçisinə uyudu «Hicazdan evimizin ehtiyaclaını ödəmək üçün gələn puldan i şey qalımı?» /Qənə dedi «Yalnız död min dina qalı.» /İmam Hüseyn (ə) uyudu «Pulun hamısını uaya gəti. u şəxsin pula izdən daha çox ehtiyacı va.» /Elə u zaman kası əə ağlamağa aşlayaaq, elə söylədi «Əfsusla olsun ki, u səxavətli əllə sonda topaqla ötüləcək.(10)» /e) «İmam Hüseyn (ə) küçə ilə gedidi. Yol kənaında kimsəsiz itə yemək veən, nəvaziş göstəən i qulu gödü. Ondan nə üçün elə etdiyini souşdu. Qul dedi «Mən həm qəzəli və həm də kədəliyəm. u çaəsiz iti sevindiəkən xoşhal oluam. Mənim sahiim yəhudidi. O, məni incidi.» /İmam Hüseyn (ə) yəhudinin yanına getdi və qulun pulunu ödəyi, azad etmək istədi. Yəhudi Həzət Hüseyni (ə) tanıdı. O, İmamın (ə) hömətinə qulu pul almadan azad etdi. elə olduqda İmam (ə) pulu da qula vedi.(11)» /ə) «Ədüəhman Səlami, İmam Hüseynin (ə) övladlaından iinə «Həmd» suəsini öyətdi. Övladının «Həmd» suəsini əzə oxuduğunu göən İmam (ə), Ədüəhmana min dina pul, i ovuc dü hədiyyə vedi. Və uyudu «ütün unla sənin işin müqailində dəyəli deyildi.(12)» /j) Yəhya in Salim deyi «İmamla (ə) igə evə gəldim. Kənizi ona su vedi. İmam (ə) mehianlıqla onun üzünə axı i miqda pul hədiyyə etdi və uyudu “ununla ailənin ehtiyaclaını ödə. (13)» /z) Əul Müəyyid, Həsən əsidən nəql edi ki, İmam Hüseynin (ə) ol əhəli i ağı va idi. Günləin iində İmam (ə) ağına aş çəkməyə getdikdə «Safi» adlı qulunun oada otuu naha yediyini gödü. Qul hə dəfə özü üçün çöək kəsi götüdükdə yanındakı kimsəsiz itə də vei, onun da qayğısına qalıdı. Yeməyi qutadıqda qul dedi «ütün aləmləin uzisini yetiən Uca Allaha şükülə olsun! Ey mənim Allahım, ağamı və məni ağışla...» /İmam Hüseyn (ə) yaxına gəli uyudu «Sən azadsan və mən u ağı da Allah yolunda sənə hədiyyə ediəm.(14)» / /4- Təvazökalığı /وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِين /«Mö’minləi qanadın altına al (iman gətiənləə qaşı təvazöka olu yumşaq davan və onlaı himayə et)!( Hic suəsi, ayə 88.)» /Diqqət etmək lazımdı ki, İlahi şəxsiyyətləin ən ali mənəvi xüsusiyyətləindən ii də, onlaın təvazökalığıdı. Deməli İmam Hüseyn (ə) izzət, iftixa və vüqa İmamı olduğu kimi, eyni halda təvazökalıq, üəyiaçıqlıq və şəfqət İmamıdı. O, necə ki, digə üstün mənəvi, uhani xislətləi ilə məşhudu, öz təvazökalığı ilə də həmişə müsəlman aləminin diqqət məkəzində olmuşdu. O, heç vaxt digə insanlaa laqeyd münasiət əsləməmiş, qulla, yoxsulla və hətta uşaqlala ilikdə əyləşi onlaa qonaq olmuşdu. /Həzət Hüseyn (ə) nəinki heç vaxt miskin insanlaa etinasızlıq, hömətsizlik etməmiş, həqiqətdə həmişə onlaa xüsusi ehtiam və qayğıyla yanaşmışdı. ununla da o, öz əftaı ilə ütün əşə övladına daim təvazökalıq dəsi vemişdi. u aədə i neçə əvayət sizə təqdim ediik /a) «i qup kimsəsiz, yoxsul adamla əaə otuaaq əski paçalaının üzəinə tökdükləi quu çöək qııntılaını yeyidilə. İmam Hüseyn (ə) onlaın yanından keçəkən onu da yeməyə dəvət etdilə. İmam (ə) fağılaın dəvətini qəul etdi və onlala əaə diz üstə əyləşi çöək qııntılaından yeməyə aşlayaaq uyudu «Şühəsiz ki, Allah-taala təkəülü (loğva) insanlaı sevmi.( Nəhl suəsi 23-cü ayə)» Yeyi qutadıqdan sona isə uyudu «Sizi evimə dəvət etsəm qəul edəsinizmi?» /Dedilə «əli.» İmam onlaı evinə apadı və möhtəşəm qonaqlıq vedi.(15)» /) Şəhidləin ağası Hüseyn (ə) i dəstə yetim, zavallı uşağın yol kənaında yığışaaq quu çöək yediyini gödü. Uşaqla İmamı (ə) gödükdə onu da igə yeməyə çağıdıla. İmam (ə) uşaqlaın dəvətini mehianlıqla qəul etdi. Onlaa qoşulu çöək yedi. Sona onlaı ehtiamla evinə apaı qonaq etdi. O, uşaqlaa geyim və əzaq da vedi. İmam (ə) uyudu «u alacala çox səxavətlidi, çünki onla əlləində olan yeganə azuqələini mənimlə palyaşdıla.(16)» /v) iyaanda yaşayan köçəi i əə İmam Hüseynə (ə) yaxınlaşaaq əsəi halda dedi «Sən çox təkəülü göünüsən?» /İmam Hüseyn (ə) gülümsəyəək uyudu «Qadaşım, təkəü yalnız tək olan Allah-taalaya məxsusdu və Uca Tanıdan qeyisinə təkəülü olmaq yaaşmaz. Amma o ki, qaldı mənim əftaıma, məgə eşitməmisən ki, Allah uyuu «İzzət Allaha və Peyğəməinə və mömünləə məxsusdu?» (Yəni mən izzət və vüqa sahiiyəm, lakin təkəülü deyiləm.) / /5-Allah qoxusu /إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء /«əndələi içəisində Allahdan ancaq alimlə qoxa (Fati suəsi, ayə 28). (Onla elm sahiləi olduqlaı üçün Allahın vəhdaniyyətini, heyət və əzəmətini daha yaxşı aşa düşü və Ondan daha çox qoxula)» /Mənəvi üstünlükləin və İlahi əxlaqın şahı olan İmam Hüseynin (ə) olduqca dəyəli və hamımıza nümünə ola iləcək xüsusiyyətləindən ii də, ona daim hakim olan Allah qoxusu idi. O, öyük Yaadana olan sonsuz imanı nəticəsində həmişə Allah qaşısında məsuliyyət hissi daşıyı, Qüdətli Xaliqi hə şeyə nazi göəək öz əndəliyinə aciz şəkildə izha edidi. /a) İn Səağ Maliki «Fusulül-mühimmə» adlı kitaında əvayət edi ki, Həzət Hüseyn (ə) həmişə namaz qılmaq istəkən qoxusundan əngi saaladı. unun səəini ondan souşduqda isə uyudu «Heç ilisinizmi mən kimin qaşısında duu iadət etmək istəyiəm?( «Fusulül-mühimmə», səh. 183)» /) İn Şəh Aşu yazı «İmam Hüseyndən (ə) souşdula «Nə üçün Allahdan u qədə qoxusan?» /İmam (ə) uyudu «Yalnız u dünyada Allahdan qoxan (və əməlləinə diqqət edən) insanla qiyamət gününün (əzaından) əmin-amanlıqda olacaqla.(«Mənaqi», c. 4, səh. 68)» /İmamımızın (ə) Allah-taalaya əsl itaətka qul olmasını özündə təcəssüm etdiən çox saylı minacatlaı da mövcuddu(17). / / /6-Allah eşqi /وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ /«Allaha iman gətiənləin Ona olan məhəəti daha da şiddətlidi.( əqəə suəsi, ayə 165)» /İmam Hüseyn (ə) Allah qaşısında məsuliyyət və qoxu hissi ilə əaə Tanıya olan eşqi, sevgisi ilə də məşhu idi. Necə ki, Quani-Kəim mömünləi vəsf edəək uyuu “izim ayələimizə iman gətiənlə yalnız o şəxslədi ki, «... öz Allahını qoxu və məhəətlə (ümidlə) səsləyilə...( Səcdə suəsi, ayə 15-17)» /Elə una göədə İmam Hüseyn (ə) elə uyuu «İlahi, ko olsun o gözlə ki, səni özünə hakim ilməyə və həmçinin necə də, ədəxtdi o əndə ki, sənə eşq məhəət əsləməyə(«Əəfə duası», səh. 6)» /İmam Hüseynin (ə) iadi minacatlaı, həqiqətdə Allah hüzuunda izha etdiyi «eşqnamə» ləidi. Məşhu «Əəfə» duasını oxuyan hə kəs Allah müqailində aciz və eyni halda aşiq i qulun öz ağası ilə necə də az-niyaz etdiyinin şahidi olu. /u duada, Allahına, «mən sənə müştaq və sənin aşiqinəm» «sən mənim azumsan»-deyə, müaciət edən Hüseyn (ə) həmçinin öz «qəlində Allahdan qeyisinin eşq-məhəəti olmadığına» da təkid edi. O, əsl eşqin, həqiqi məhəətin Tanıya məxsus olduğunu dəfələlə vuğulayaaq uyuu «İlahi, səni tanımayan şəxs nəyi tapmış olu, səni tapan insan isə nəyi itimiş olu? Ey Allah, səndən aşqasına azılaşan şəxs, hə i şeydən məhumdu!» /ütün vücudunu Allah eşqi saan Həzət Hüseyn (ə) sanki hə ləhzə onun valığını daha da hiss edi və hə an ilahi gözəlliyini yaxından sey edəək, öz sevgisini izha edi «Ey öyük Allah ütün valığı sənə ağlı olan i şey sənin valığına necə dəlil ola ilə? Sən nə vaxt gizli olmusan ki, insanlaı sənə doğu hidayət edən i süuta ehtiyac duyulsun? Nə vaxt uzaqlaşmısan ki, nişanə və əlamətləin səni insanlaa tanıtdısın? Məndən ayılmamısan ki, sənin hüzuunu istəyim? Gizli qalmamısan ki, səni aşkaa çıxadım? Ko olsun səni göməyən gözlə! i halda ki, sən həqiqətən də, onun yanındasan və ondan muğayatsan!» /Əziz oxucu, i sözlə doğudan da, İmam Hüseyn (ə) i «ilahi eşq» məktəidi. /7-Ədə və nəzakəti /وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ... /«(Ya əsulum!) əndələimə de ki, «ən gözəl sözləi söyləsinlə»...( İsa suəsi, ayə 53)» /Sözsüz ki, Əhli-eyt (ə) öz gözəl xüsusiyyətləi ilə daim ən kamil insan nümunəsi olmuşdu. Həzət Əu Adullah Hüseyn (ə) də alicənalığı, ədə və nəzakətinə göə İslam dünyasında öyük əğətlə mədh edili. elə ki, onun hələ uşaqkən özündə əks etdidiyi u nəci xüsusiyyətinə həmişə müsəlmanla təəfindən sitayiş edilmişdi. İmamın (ə) u gözəl, dəyəli xasiyyətinə i neçə nümunə gətiiik /a) İmam Hüseyn (ə) hələ kiçik yaşlaında öz qadaşı ilə çay kənaından keçidi. Onla səhv şəkildə dəstəmaz alan i kişi ilə astlaşdıla. Kişi utandımamaqla əaə ona düzgün fomada dəstəmaz almadığını anlatmaq məqsədi ilə olduqca nəzakətli i yol seçdilə. Qadaşla kişinin yanına gəli, elə söylədilə «Əmi, ax gö iz hansımız yanlış fomada dəstəmaz alııq?» /Sona isə hə ikisi düzgün şəkildə dəstəmaz aldıla. /Uşaqlaın ağıllı əftaı nəticəsində səhvini anlayan kişi gülü dedi «Siz ikinizdə dəstəmaz əməlini doğu şəkildə əncam vediniz. Mənim dəstəmaz almağım isə yanlış idi. Amma indi sizin alicəna həəkətiniz ilə mən düzgün fomada dəstəmaz almağı öyəndim.( «ihaül-ənva» c. 43, səh. 319.)» /) «Kası i Mədinəli müsəlman, Osman in Əffanın yanına gəli ondan kömək dilədi. Osman ona eş dihəm vedi. /Kası dedi «Ən səxavətli şəxsləi mənə göstə.» /Osman, İmam Həsən (ə), İmam Hüseyn (ə) və Adullah in Cəfəi göstəəək dedi «u cavanlaa müaciət et.» /Kası kişi İmam Həsənin yanına gəli ona əl tutmasını xahiş etdi. İmam (ə) kişiyə 50 dina vedi. /Kişi sona İmam Hüseynə (ə) müaciət etdi Həzət Hüseyn (ə) də ədəi iayət edəək özündən öyük qadaşının ehtiamına göə, ona i dina az yəni 49 dina ağışladı. /Adullah in Cəfə də, Həzət Hüseyni özünə nümunə seçi kası kişiyə 48 dina hədiyyə etdi. /Mədinəli kişi həm onlaın səxavətinə, həm də ədə və nəzakətinə heyan qalaaq, əhvalatı Osman in Əffana danışıdı. /Osman dedi «əli unla kimi alicəna və nəcaətli şəxslə heç yedə tapılmaz. Çünki elm və anlayışı aalaının (Həzət Məhəmmədin (s) ) sinəsindən is apadıla. Və dəyəli hikmətə yetişdilə.(18)» /d) İmam Hüseynin (ə) sədəqə veəkən gizli veməsi, əzən qapıya gələn dilənçini utandımamaq üçün gah niqala, gah da qapı axasından əta etməsi onun necə də, möhtəşəm ədə sahii olmasından xəə vei(19). /8-Cəsaət və şücaəti /وَمَن يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيُقْتَلْ أَو يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا /«Allah yolunda vuuşaaq ölən və ya (düşmənə) qali gələn kəsləə öyük mükafat veəcəyik.(Nisa suəsi, ayə 74)» /İmam Hüseyn (ə) hə üç döyüşdə (Cəməl, Siffeyn və Nəhəvan) Həzət Əlinin (ə) kənaında olmuş, qəhəmanlıq göstəi, öyük şücaət nümayiş etdimişdi. /Hici qəməi taixi ilə 36-cı ildə aş vemiş Cəməl savaşında qoşunun öyük i hissəsinin əhəliyini öhdəsinə alan Həzət Hüseyn (ə) səkədə vəzifəsini xüsusi əşadətlə yeinə yetimişdi(20). /O Siffeyn döyüşündə öz igidliyi ilə dillə əzəi olmuşdu. u döyüşdə onun düşməninin zət etdiyi su yolunu yenidən fəth etməsi və İmam Əlinin (ə) “u zəfəi Hüseynin (ə) qəhəmanlığı sayəsində əldə etdik” deyə, uyuması daim İslam taixində ön plana çəkili(21). /O, Nəhəvan döyüşündə qoşunun mühüm hissəsinə əhəlik edəək, son qələə üçün öyük ol oynadı(22). /) Osmanın özaşınalıqlaının əleyhinə xalq kütləsinin üsyan etdiyi zaman, onun evinə hücum edəək soğu sualsız öldümək istəyənləin qaşısına məhz qadaşı İmam Həsənlə (ə) igə həzət Hüseyn (ə) çıxdı. Və gözləi qəzələ palayan silahlı insanladan qoxmayaaq, öyük cəsaətlə onlaın Osmanı evində öldüməsinə mane olmağa çalışdı(23). /v) Müaviyə ilə ağlanan sülh müqaviləsinə sadiq qalan İmam Hüseyn (ə) eyni halda ona qaşı vüqa və cəsaətlə davanıdı. Keçən əhsləimizdə ətaflı şəkildə işaə etdiyimiz kimi, o, Müaviyəyə yazdığı məktulada «Mən sənin u ümmətə hakim olmağından daha da öyük və qoxunc i fitnə tanımıam.»- deyə yazı, ona aşkacasına tənə vuu, qulaquması veidi(24). /q) «Müaviyə məclisləin iində İmam Hüseynlə (ə) üz-üzə gəldikdə dedi «Ey Əu Adullah, heç ilisənmi ki, mən əshaımla ilikdə atanın sadiq dostlaını necə amansızlıqla öldüdüm? Və sona isə onlaı necə hiyləgəliklə kəfənə ükü, namaz qılı astıdım?» (Müaviyə u sözü İmamı (ə) qoxutmaq üçün söylədi). /Amma Həzət Hüseyn (ə) qəzələ dolu axışlala Müaviyəyə axaaq, onun qatil, imansız əshaına əl tapasa əhm etməyəcəyini söylədi. Müaviyə özünü itiəək məclisi tək etdi.(25)» /ğ) «Müslim in Əqilin Mədinədə topaq sahəsi va idi. Müaviyə Mədinə valisinə o sahəni zola Müslimin əlindən almağa, ona cüzi miqdada pul vei, azılaşmağa məcu etmək üçün əm vedi. Vali əmi yeinə yetidi. /İmam Hüseyn (ə) unu ildikdə Müaviyəyə kəskin ifadələlə dolu məktu yazı uyudu «Allaha həmd olsun! Müaviyə, sən hansı cəsaətlə əni-Haşim tayfasından olan u cavana zo tətiq edi, aldadısan. Pulunu ondan gei al və topağı Müslimə qayta.» Müaviyə elədə etdi.(26)» /e) «Müaviyə ömünün axı illəində avaa və əyyaş oğlu Yezidi özündən sona xəlifə etmək üçün va-gücü ilə çalışıdı. O, ilidi ki, əgə oğlu üçün indi İmam Hüseynin (ə) eyətini alasa, İslam dünyasının digə öncül şəxsiyyətləi də, ona itaət edi Yezidə eyət edəcəklə. Elə una göə də, o, öz müşaviləi ilə ilikdə Mədinə şəhəinə gəldi. /Mədinədə olduqca təmtəaqlı ziyafət hazılayan Müaviyə əni-Haşim tayfasını İmam Hüseyn (ə) də aşda olmaqla oaya dəvət etdi. İmama (ə) öyük ehtiam və sayğı göstəən Müaviyə xeyli yaltaqlandıqdan sona Yezidi təifləyəək, əsl niyyətini açıqladı. /Həzət Hüseyn (ə) onun sözünü kəsi, öncə Peyğəmə (s) və Əhli-eytin (ə) fəziləti haqqında söhət etdi. Sona isə uyudu «Yezidə eyət etməyimi istəyisən? Heç vaxt mümkün deyil! Heç i zaman ola ilməz! Ey Müaviyə, süh olduqda qaa kömü əngi ilə üsvay ola. Günəş paladıqda zəif işıqla xasiyyətini itiə. Sən özünü və Yezidi təifləməklə həddən ziyadə ifata vadın. Sən zalım, paxıl və təcavüzka adamsan. Sən heç vaxt haqq sahiləinin haqqını vemədin, amma şeytan səndən öz payını tam olaaq aldı. /Mən oğlunu təifləməyindən elə nəticə aldım ki, onu hakimiyyətə gətimək niyyətindəsən. Elə təifləyisən ki, sanki iz Yezidi tanımııq. Onu elə ağızdolusu, canfəşanlıqla öyüsən ki, guya oğlunun izim xəəsiz olduğumuz üstün xüsusiyyətləini aşkalayı, ilmədikləimizi izə öyədisən. /Guya Yezid heç də öz çikin əməlləi ilə məşhu deyil və xalq onun azğın fikiləini ilmi. /Yaxşı, əgə elədisə de ki; «Yezid təhik olunmuş itlələ oynayı, quşazdı. Gecə-gündüz pozğunluqda şöhət tapmış əxlaqsız qadınlala əyləni, cü-əcü iyənclik və haam dolu eyş-işətə məşğuldu.” əli o, elə işləə olduqca həvəsli, «acaıqlı»dı. /Müaviyə, u fikindən əl çək! Sənin xalqa əva gödüyün u qədə zoakılıq, əza əziyyət və işgəncələ əs etmədimi ki, yeni i zülmün, fəsadın təməlini qoymaq niyyətindəsən?! Qiyamət günü Allaha necə cava veəcəksən? /And olsun Allaha ki, sən undan atıq istidad yolunda iəliləməyə, Allah əndələinə təcavüz etmək üçün ifata vamağa nail olmayacaqsan. Çünki daha səi kasamız dolu və səninlə ölüm aasındakı fasilə i göz qıpımı qədədi...(27)» /z-Misili alim Mahmud Əqqad deyi «Şücaət» kimi ilahi xüsusiyyətləi Hüseyn (ə) tək əzəmət sahiində gömək, heç də təəccüləndiici deyildi. Hüseyndə (ə) şücaət axtamaq, qızıl mədənində qızıl axtamaq kimidi.(28)» / / / /(1) İn Cövzi, «Sifətüs-səfvə», c. 1, səh. 321; İn Əsi, «Usdül-ğaə», c. 3, səh. 20; İn Səd, «Təcümətül-İmamul Hüseyn (ə)», səh. 158. /(2) İn Adullah, «Əl-istiya», c. 1, səh. 393. /(3) «Taixi-Təəi», c. 6, səh. 273. /(4) «Əlləmu övladəkum i məhəəti ali əsul (s) », səh. 133. /(5) «Müntəhəl-ə`mal», səh. 350; «Əxlaq fəlsəfəsi», səh. 25-26; «Məalis-siteyn», c.1, səh. 60. /(6) Ali İman suəsi, ayə 134. /(7) Nizamulmülk, «Siyasətnamə», səh. 93; Həzəmi, «Vəsilətül-əmal», səh. 183. /(8) «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241; Zəəndi, «Düəül-müsəttin», səh. 209. /(9) «Kəşfül-ğümmə», c. 2, səh. 206; İn Aas Maliki, «Fusulül-mühimmə», səh. 159; «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241. /(10) «ihaül-ənva», c. 44, səh. 189; İn Şəh Aşu, «Mənaqi”, c. 4, səh. 121. /(11)«Mənaqi», c. 4, səh. 75. /(12) « Mənaqi», c. 4, səh. 66; «ihaül-ənva», c. 44, səh. 191; «Səfinətül-əha», c.1, səh. 609. /(13)İn Səd, «Təcümətül-İmamil-Hüseyn (ə)», səh. 137-138. /(14)Xaəzmi, «Məqtəl», səh. 153; «İhqaqül həqq», c. 11, səh. 444 /(15) «Təfsii-Əyyaşi», c. 2, səh. 257; «Kitaüt-təvazö vəl-xəmul», səh. 142; Zəməxşəi, «əiül-əa», səh. 210. /(16) «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 430; Xaəzmi, «Məqtəl», səh. 155. /(17) Şeyx Aas Qumi, «Məfatihül-cinan», səh. 441; «Musuətü-kələmatil-İmamil-Hüseyn (ə)», səh. 170-171. /(18) «ihaül-ənva», c. 43, səh. 333; «Əl-Ğaat», c. 2, səh. 695; Mamaqanı, «Tənqihül-əmal», c. 2, səh. 695; «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241. /(19) «ihaül-ənva», c. 43, səh. 189. /(20) İn Əsi, «Kamil», c. 3, səh. 167. /(21) İn Əil Hədid, «Nəhcül-əlağənin şəhi», c. 5, səh. 24; Ayətullah Şuştəi, «Xəsaisül-Hüseyniyyə», səh. 56. /(22) İn Səd, «Təəqatül-Küa», c. 5, səh. 182. /(23) Məsudi, «Muucüz-zəhə», c. 1, səh. 328. /(24) «Təcümətül-İmamil-Hüseyn (ə)», İn Əsi, səh. 198; Hü Amili, «Vəsailüş-şiə», c.2, səh. 706; «Taixi-İn Əsaki», səh. 203. /(25) Hü Amili, «Vəsailüş-şiə», c. 2, səh. 704; «Əd-Dəəcatü-əfiə», səh. 429; «Taixi-Yəqui», c. 2, səh. 231-232. /(26) Məsudi, «Muucüz-zəhə», c. 2, səh. 9; «Musuətü-kəlimatil-İmamil-Hüseyn (ə)», səh. 185-188. /(27) «Taixi-Yəqui», c. 2, səh. 228; İn Quteyə, «Əl-İmamətü vəs-siyasə», c. 1, səh. 174; Təəi, «Əl-İhticac», səh. 161; İn Əil Hədid, «Nəhcül-əlağənin şəhi», c. 18, səh. 209; Əmini, «Əl-qədi», c. 1, səh. 198. /(28) «Əüş-şühəda», səh. 71