“VƏZİLİK” AYƏSİ / /“Taha” suəsinin 29-32-ci ayələində (Musa peyğəməin dili ilə) uyuulu /وَاجْعَل لِّي وَزِيرًا مِّنْ أَهْلِي هَارُونَ أَخِي اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي /“(İlahi!) Mənə öz ailəmdən i vəzi qəa ve – qadaşım Haunu! Onunla axamı möhkəmləndi. Onu işimə şəik et.” /u ayələin təfsiində əhli-sünnə mənələində çoxlu əvayət nəql olunmuşdu. İslam peyğəməi (s) isalət vəzifələini həyata keçimək üçün həzət Musanın (ə) Allahdan istədiyini istəyi; i fəqlə ki, Peyğəmə (s) Haunun (ə) yeinə İmam Əlinin (ə) adını çəki. iz həmin əvayətləin i qismini qeyd ediik /1. “Şəvahidut-tənzil” kitaında Hüzeyfə in Üseyddən elə nəql olunu “Peyğəməi-əkəm (s) Əmiəl-möminin Əli in Əi Taliin (ə) əlindən tutu uyudu /اَبْشِر، وَاَبْشِر، اِنَّ مُوسى دَعا رَبَّهُ اَنْ يَجْعَلَ لَهُ وَزِيراً مِنْ اَهْلِهِ هارُونَ، وَاِنِّى اَدْعُوا رَبِّى اَنْ يَجْعَلَ لِى وَزِيراً مِنْ اَهْلِى عَلِِىّ اَخى، اُشْدُدْ بِهِ ظَهْرِى وَاَشْرِكْهُ فِى اَمْرِى /“(Ya Əli!) Müjdə veiəm, müjdə veiəm! Həqiqətən, Musa (ə) Allahdan qadaşı Haunun ona xəlifə və işləində şəik olmasını istədiyi kimi, mən də Allahdan istədim ki, öz əhlimdən olan i nəfəi – Əlini mənim üçün vəzi və xəlifə seçsin. İlahi! Onunla axamı möhkəmləndi və onu işimə otaq et! ( “Şəvahidut-tənzil”, 1-ci cild, səh. 368, hədis 510)” /2. aşqa i əvayətdə Əsma inti Ümeysdən elə nəql olunu “Allahın Peyğəməi (s) uyumuşdu /اَللّهُمَّ اِنِّى اَقُولُ كَما قالَ اَخِى مُوسى اَللّهُمَّ اجْعَلْ لِِى وَزِيراً مِنْ اَهْلِى عَلِِيّاً اَخى، اُشْدُدْ بِهِ اَزْرِى وَاَشْرِكْهُ فِى اَمْرِى، كَىْ نُسَبِّحَكَ كَثِيراً، وَنَذكُرَكَ كَثِيراً، اِنَّكَ كُنْتَ بِنا بَصِيراً /“İlahi! Mən Səndən qadaşım Musanın (ə) istədiyini istəyiəm İlahi! Mənim Əhli-eytimdən i nəfəi – qadaşım Əlini mənə vəzi qəa ve! Onunla axamı möhkəmləndi, onu işimə şəik et ki, Sənə çoxlu həmd-səna deyim, Səni çoxlu yad edim. Həqiqətən, Sən izi göüsən (və izim vəziyyətimizdən xəədasan)!( Yenə oada, səh. 370, hədis 511)” /Məlum olduğu kimi, İslam peyğəməinin (s) işləinə şəik olmaq nüüvvət və peyğəməlik yox, xalqa əhəlik vəzifəsidi. /3. Ənəs in Malikdən nəql olunan hədisdə yalnız xəlifəlik və vəzilik məsələsi açıqlanı “Allahın Peyğəməi (s) uyuu /اِنَّ خَلِيلِى وَ وَزِيرِى وَ خَلِيفَتِى فِى اَهْلِى، وَخَيْرَ مَنْ اَتْرُكَ بَعْدِى، يُنْجِزُ مَوْعُودِى وَيَقْضِى دِينِى، عَلِىُّ بْنُ اَبِيطالِبٍ /“Həqiqətən, Əhli-eytimdən olan dostum, vəziim, xəlifəm və özümdən sona vədləimə sadiq qalaaq oclaımı ödəyəcək ən layiqli insan Əli in Əi Talidi!( Yenə oada, səh. 374, hədis 516)” /4. u hədis azacıq fəqlə Salman in Fasidən də nəql olunmuşdu(Yenə oada, səh. 77, hədis 115.). /5. eşinci (h.q) əsin alimləindən olan Hafiz Əu Nəim İsfahani “Ma nəzələ minəl-Quani fi Əliyyin” (Quani-kəimdə Əli (ə) haqda nazil olan ayələ) adlı kitaında Əsma inti Ümeysin nəql etdiyi hədisi İn Aasdan nəql edi. Sonda İn Aas deyi “Peyğəməin (s) duasından sona qeydən elə i səs eşitdim “Ya Əhməd! Allahdan istədiyin şey sənə veildi.(“Mülhəqati Ehqaqul-həqq”, 20-ci cild, səh. 128.)” /6. Fəxi-azi “Kəi” təfsiində u hədisi daha geniş şəkildə Əuzə Qifaidən nəql edi “Peyğəməi-əkəm (s) Əlinin (ə) namaz üstə üzüyünü yoxsula vediyini gödükdə, dedi “İlahi! Qadaşım Musa səndən istədi ki, onun sinəsini genişləndiəsən..., əhli-eytindən i nəfəi vəzi seçi işiləinə otaq edəsən (və Sən də qəul etdin). İlahi! Sən onun duasının qəul olduğunu ildiən Quani-natiq (danışan Quan) nazil etmisən. İlahi! Mən Məhəmməd də Sənin peyğəməin və elçinəm. Mənim də sinəmi genişləndi, işləimi mənə asan et və Əhli-eytimdən olan Əlini vəziim seç, onunla axamı möhkəmləndi!” /Hələ Peyğəməin (s) duası qutamamışdı ki, Cəail “Sizin vəliniz, əhəiniz Allah, Onun əsulu və sizlədən olan əm sahiləidi” ayəsini nazil etdi.(“Kəi” təfsii, Fəxi-azi, 12-ci cild, səh. 26. (“Maidə” suəsinin 55-ci ayəsinin təfsiində.))” /u əvayətin sənədləini nəql edən kitalaın sayı olduqca çoxdu. iz isə kitaın həcmini nəzəə alaaq deyilənlələ kifayətləniik. / /“VƏZİLİK” AYƏSİ VƏ HƏDİSLƏİNİN MƏZMUNU / /u hədislədə açıq-aşka elə deyili “Peyğəməi-əkəmin (s) duasından sona Allah-taala Musanın (ə) duası kimi o həzətin də duasını qəul etdi. Peyğəməin (s) duası elə idi “İlahi! (Haun (ə) Musanın (ə) vəzii, xəlifəsi olduğu kimi,) Əhli-eytimdən i nəfəi vəziim seç, onunla axamı möhkəmləndi və onu işləimə şəik et.” /Deyildiyi kimi, uada İmam Əlinin (ə) Peyğəməin (s) işləinə şəik olması peyğəməlik məqamına aid deyil. Çünki İslam peyğəməi (s) peyğəmələin sonuncusudu. əllidi ki, məqsəd əm e məuf (yaxşı işləə dəvət), nəhy əz münkə (pis işlədən çəkindimək) və dinin təliği ilə ağlı digə məsələlə də deyil. Çünki unla, ütün müsəlmanlaın vəzifəsidi. Hamı gücü çatdığı qədə əm e məuf və nəhy əz münkə etməli, İslamı yaymalıdı. /eləliklə, Peyğəməin (s) duasında məqsəd peyğəməlik və ümumi vəzifələdən fəqli xüsusi i məqamdı. u məqam Peyğəmədən (s) sona xilafət və İmamət məqamı ola ilə. aşqa sözlə, elə vəzifələ va ki, onun öhdəsindən hamı gələ ilmi. O da dini hə i təhif və azğınlıqdan qoumaq, Peyğəmədən (s) sona ümmətə əhəlik etmək və o həzətin hədəfləini həyata keçiməkdi. ütün unla “vəzi” sözündə cəmlənmişdi(“Viz” sözündən götüülən “vəzi” sözü ağı iş mənasını daşıyı. Vəzilik məqamını tutan şəxs öhdəsinə müxtəlif ağı məsuliyyətlə götüüdüyündən, u söz ona aid edilmişdi.). /Demək, Peyğəməi-əkəm (s) Allahdan İmam Əlinin (ə) müsəlmanlaın xəlifəsi və İmamı olmasını istədikdə, Allah onun duasını qəul etmişdi. /Amma İmam Əlinin (ə) u qəil fəzilətləini qəul etməyən əzi əhli-sünnə alimləi “Peyğəməin (s) işləinə şəiklik” məsələsini əm e məuf və nəhy əz münkə kimi yozmuşla. ildiyiniz kimi, u vəzifə ütün müsəlmanlaa aid olduğundan, ondan ötü Allah təəfindən i nəfəin vəzi təyin olunmasına ehtiyac qalmı.