XX əsin əvvəlləinədək mateialistləin hakim olduğu elm dünyasında geniş yayılmış göüş elə idi kainatın sonsuz ölçüləə sahidi, sonsuz əvvəldən əi mövcuddu və sonsuz gələcəyə qədə də mövcud olacaqdı. “Sait kainat modeli” adlandıılan u inanca göə kainatın aşlanğıcı və sonu yoxdu, kainat hüdudsuz maddələin ütövüdü. Mateialist fəlsəfənin əsasını təşkil edən u göüş kainatın yaadıldığını da inka edidi. / /Mateializmə inanmış və ya u fəlsəfənin təsiinə düşmüş çox sayda alim də sözügedən “sonsuz kainat” modelini elmi fəaliyyətləində əsas olaaq götüüdülə. Astonomiya və fizika sahələindəki ütün çalışmala maddənin sonsuzluqdan əi mövcud olduğu fəziyyəsinə əsaslanıdı. Qısaca desək, i çox alim uzun illə oyu oş yeə səy göstəmişdi. Çünki elm çox keçmədən u əfsanələi məhv edəcəkdi. / /Sonsuz kainat modelinin səhv olduğunu göən və una qaşı elmi altenativ gətiən ilk şəxs elçikalı alim Coc Lemat (Geoges Lemaite) oldu. Lemat us alimi Aleksand Fedmanın (Alexande Fiedmann) əzi hesalamalaına əsaslanaaq, kainatın əslində i aşlanğıcı olduğunu və u aşlanğıcdan etiaən davamlı olaaq genişləndiyi nəzəiyyəsini iəli südü. undan aşqa, u aşlanğıc anından qalan adiasiyanın müəyyən oluna iləcəyini də ildidi. / /uada Coc Lematın i din alimi olmasını da vuğulamaq lazımdı. Lemat “kainatı Allahın yoxdan yaatdığı”na üəkdən inanıdı. Yəni elmə mateialistədən çox fəqli i təməldən yanaşıdı. / /Sonakı illə Lematın inandığı təməlin doğu olduğunu otaya çıxaacaqdı. İlk dəfə ameikalı astonom Edvin Hal (Edwin Hule) istifadə etdiyi nəhəng teleskopla ulduzlaın həm izdən, həm də i-iləindən davamlı suətdə uzaqlaşdıqlaını kəşf etdi. u müşahidələə əsasən kainatdakı hə şey i-iindən uzaqlaşıdısa, unun göstədiyi i nəticə vadı Kainat genişlənidi, yəni mateialistləin iddia etdikləi kimi həəkətsiz, sait deyildi. / /Kainatın sait olmadığını əslində Alet Eynşteyn daha əvvəl nəzəi olaaq hesalamışdı. Lakin u hesalamala nəticəsində əldə etdiyi faktla o dövün sait kainat modeli ilə uyğun gəlmədiyi üçün u kəşfinin üzəində dayanmamış və i kənaa qoymuşdu. Eynşteyn sonala u hadisəni “kayeasının ən öyük xətası” adlandımışdı. / /Kainatın genişlənməsi daha vaci i həqiqəti də göstəidi kainat genişləndiyinə göə, zaman əzində geiyə doğu getdikdə kainatın i nöqtədən genişlənməyə aşladığı otaya çıxıdı. Apaılan hesalamala nəticəsində isə u tək nöqtənin sıfı həcmə malik olması aydınlaşıdı. Elə kainat da u nöqtənin patlaması nəticəsində otaya çıxmışdı. u patlayışa “ig ang”, yəni “öyük Patlayış” adı veildi. / /Əslində u patlayan nöqtənin sıfı həcmə malik olması ifadəsi nəzəi olaaq istifadə edili. Çünki sıfı həcm ifadəsinin qaşılığı “yoxluq” deməkdi. Yəni kainat yoxluqdan yaanmışdı. Ən doğu şəkildə ifadə etsək, “yoxdan yaadılmışdı”. / /«ig ang» nəzəiyyəsi yoxdan yaadılma həqiqətini açıq-aşka göstəi. Lakin u nəzəiyyənin qəul edilməsi üçün elmi dəlilləinin də tapılması lazım idi. 1948-ci ildə Geogi Qamov kainatın öyük i patlayışla əmələ gəldiyi halda, Lematın da daha əvvəl ildidiyi kimi, kainatda u patlayışdan qalan adiasiyanın olmasının və u adiasiyanın kainatın hə təəfində əaə miqdada yayılması fəziyyəsini iəli südü. / /Qamovun tapılmasının vaci olduğunu dediyi u dəlil isə qısa müddətdə aşka edildi. 1965-ci ildə Ano Penzias və oet Uilson (Ano Penzias, oet Wilson) adlı iki tədqiqatçı u adiasiyanın qalıqlaını kəşf etdilə. “Kosmik Fon adiasiyası” adlandıılan u adiasiya lokal deyildi və kainatın hə yeinə yayılmış adiasiya idi. eləliklə, uzun müddət kainatın hə yeindən əaə ölçüdə alınan istilik dalğasının «ig ang»-in ilk dövləindən qaldığı otaya çıxdı. Penzias və Uilson u kəşfləinə göə Noel mükafatına layiq göüldülə. / /1989-cu ildə isə Ameika Milli Kosmik Tədqiqatla Məkəzi NASA Kosmik Fon adiasiyasını aaşdımaq üçün kosmosa «COE» süni peykini göndədi. u təkmilləşdiilmiş peykə yeləşdiilmiş həssas ötüücülə də Penzias və Uilsonun hesalamalaını i neçə dəqiqə əzində təsdiqlədilə. / /Kainatın Allah təəfindən “ig ang” ilə yoxdan yaatdığı həmin u dəlillələ süuta yetiilməsi mateialist elm adamlaını çox çaşdıdı. Çünki illə oyu fəaliyyətləinin, otaya atdıqlaı fikiləin, əsassız nəzəiyyələinin i-i məhv olduğuna şahid oludula. Tanınmış ateist filosof Entoni Flyu (Anthony Flew) u aədə fikiləini elə ifadə edi / /«Etiafın insan uhuna xeyili olduğunu söyləyilə. Mən də i etiaf edəcəyəm «ig ang» modeli i ateist axımından olduqca sıxıntı veəndi. Çünki elm dini mənələ təəfindən müdafiə edilən i iddianı isat etmişdi kainatın i aşlanğıcı olduğu iddiasını. Mən hələ də ateizmə inanıam, amma unu «ig ang» qaşısında müdafiə etməyin o qədə də asan və ahat olmadığını etiaf etməliyəm». (Heny Magenau, oy Aaham Vagesse. Cosmos, ios, Theos. La Salle IL Open Cout Pulishing, 1992, s. 241) / /Qeyd edək ki, daha sonala Entoni Flyu ütün u elmi faktla qaşısında səmimi davanmışdı. Entoni Flyu-nun 2004-cü il açıqlaması u şəkildədi. “Ateizmi könüllü şəkildə tək ediəm… Kainatın i Ağıl təəfindən yaadılması laüddü. i supe Ağılı qəul etmək, həyatın aşlanğıcının və təiətin kompleksliyinin ən doğu açıqlaması olduğunu düşünüəm.” / /ununla elə, u gün i vaxtla Allahın valığını inka edən, ateist dünyagöüşünə inanan i çox elm adamlaı kainatın sonsuz güc sahii Allah təəfindən yaadıldığını qəul etmişdi. Məsələn, «ig ang»-lə ağlı fəaliyyətləi ilə tanınan ameikalı alim Uilyam Leyn Keyq (William Lane Caig) u aədə elə deyi / /«Əslində “heçlikdən sadəcə heçlik çıxa” qanununa uyğun olaaq, «ig ang»-in fövqəltəii i səəi olmalıdı. Patlayışdan əvvəlki təklik hə cü zaman-məkan məfhumlaının sona çatdığı hədd olduğuna göə, «ig ang»-in fiziki i səəi olması qeyi-mümkündü. Əksinə «ig ang»-in səəinin fiziki fəza və zaman hüdüdlaından tamamilə kəna, kainatdan tamamilə müstəqil və ağlın dək etməyəcəyi dəəcədə qüdətli olması lazımdı. Üstəlik, u səə özü müstəqil iadəsinə sahi olan şüulu valıq olmalıdı… Dolayısı ilə, kainatın mənəyinin səəi kainatı sıf öz iadəsi ilə müəyyən i zaman əvvəl va edən i Yaadıcıdı. (William Lane Caig, Cosmos and Ceato, Oigins & Design, aha 1996, cild 17, s. 18) / /«ig ang» nəzəiyyəsinin izə göstədiyi əhəmiyyətli i nəticə də udu ki, İlahi ilikləə istinad edən elm anlayışı kainatın siləini açmaqda son dəəcə uğuludu. Mateialist fəlsəfəyə istinad edən elm adamlaı otaya “sonsuz kainat” modelini atmış, ancaq ütün səyləinə axmayaaq, u nəzəiyyəni əsaslandıa ilməmişdilə. Coc Lematın dini mənələə əsaslanaaq iəli südüyü «ig ang» nəzəiyyəsi isə elmin inkişafına təkan vemiş və kainatın həqiqi aşlanğıcının aşa düşülməsini təmin etmişdi. XX əsin elm taixinə axdığımız zaman una ənzə vəziyyətin digə sahələdə də mövcud olduğunu göə iləik.