/Quan Saleh (ə) Peyğəməin sözləini ölüləə xatıladı. u nitq onun dövləti dağılandan sona söylənili. /(əl-Əaf 777) Sona o dəvəni tutu kəsdilə və (ununla da) əinin əmini saymazyana pozu (istehza ilə) “Ey Saleh! Əgə sən (həqiqi) peyğəmələdənsənsə, izi qoxutduğunu (izi təhdid etdiyin əzaı) gəti göək!” – dedilə. /(əl-Əaf 778) una göə də onlaı dəhşətli i sasıntı (yedən zəlzələ, göydən tüküpədici i səs) üüdü, onla öz evləində diz üstə düşü qaldıla (i göz qıpımında həlak oldula). /(əl-Əaf 779) (Saleh) onladan üz döndəi elə dedi “Ey camaatım! Mən sizə əimin əmini (mənə lütf etdiyi peyğəməliyi) təliğ etdim və sizə öyüd-nəsihət vedim. Lakin siz öyüd-nəsihət veənləi sevmisiniz!” /Lütfən unu qeyd edin ki, Quandakı u ayələə əsasən, Allah Salehin (ə) qövmünü məhv etdikdən sona Saleh (ə) həmin qövmə müaciət edi. uadan aydın olu ki, ölüləin uhlaı eşidə ili, elə olmayan halda Salehin (ə) öz xalqına müaciətinin mənası nə ola ilə? Yoxsa sələfilə Salehin Faydasız iş gödüyünü və Müşik olduğunu düşünülə (İn Adul Vahhaın sözləinə göə, əgə i nəfə ölüləin eşitməsini düşünüsə, u o deməkdi ki, o şəxs müşikdi)? əs nə üçün Allah u faydasız və siyasi işi Quanda xatılatmışdı? /İkincisi, sələfilə Salehin (ə) nitqinin hə i şəxsə və ya öz dövlətindəki hə i ölüyə çatdıılması üçün Uca Səslə danışan Natiqlədən istifadə etdiyini düşünülə? Xey, o uca səslə danışan natiqlədən istifadə etməmişdi, çünki Müqəddəs Quan onun xalqının hə i nümayəndəsinin u nitqi eşitməsinə şahidlik edi. /u açıq-aydın göstəi ki, yaxınlıqdan və ya uzaqdan gələn çağıışlaın ölülə üçün heç i fəqi yoxdu. Onlaın eşitmə imkanlaı canlılaın (diiləin) eşitmə imkanlaından fəqlidi və onla i-ii ilə müqayisə oluna ilməz. Əgə i şəxs müqayisə edisə o, ələttə ki, səhvə yol vemiş olu. /Allah u imkanlaın nə olduğunu izə ildiməyi, lakin Quan ölüləin yaxın və ya uzaq olmasından asılı olmayaaq izi eşitməsinə şahidlik edi. una inanmaq üçün u izə kifayətdi. /Üçüncüsü, nə üçün sələfilə Salehin (ə) öz ölmüş xalqına “Ey Qövmüm” deməsini nomal qəul edilə, amma izim “Ya əsulallah” deməizi şik hesa edilə? /Şuay Peyğəməin ölülələ danışması /Quandan ayələ /(əl-Əaf 791) Elə u zaman onlaı dəhşətli i sasıntı (yedən zəlzələ, göydən tüküpədici i səs) üüdü və onla öz evləində diz üstə düşü qaldıla (i göz qıpımında həlak oldula). /(əl-Əaf 792) Şüeyi yalançı adlandıanla, sanki oada (evləində) heç i şənlik (nemət) içində yaşamamışdıla. Şüeyi təkzi edənləin özləi ziyana uğayanla oldula. /(əl-Əaf 793) (Şüey) onladan üz döndəi dedi “Ey camaatım! Mən sizə əimin əmləini təliğ etdim və öyüd-nəsihət vedim. İndi kafi i tayfadan ötü necə yas tutum?” /əsulallah (s) əd döyüşündə öldüülmüş küffalaa müaciətində /İn Ömə təəfindən söylənilmişdi /“Allahın Elçisi (s) quyuda asdıılmış insanlala danışaaq demişdi “İndi əinizin sizə vediyi vədinin doğu olduğunu gödünüzmü?”. Sona kimsə ucadan dedi “Sən ölüləəmi səslənisən!”. Peyğəmə cava vedi “Onla sizdən daha yaxşı eşidi, lakin onla cava veə ilmilə. /Səhih, uxai, 2-ci cild, 23-cü kita, hədis № 452 /Əu Təlha təəfindən söylənilmişdi /“əd günündə Peyğəmə (s) əm vedi ki, Qüeyşliləin 24 aşçısının cəsədləi ədin çikli dəin quyulaından iinə atılsın. O quyunun kənaında dayanan zaman Allahsız Qüeyş cəsədləinin adlaı və atalaının adlaı ilə onlaa müaciət etdi “Ey filankəsin oğlu filankəs! Allaha və onun elçisinə oyun əysəydin azı qaladın. əimizin izə vediyi vədin doğu olduğunu ildik. Sən də Allahın sənə vediyi vədin doğu oduğunu anladınmı?” Ömə dedi “Ey Allahın elçisisi! Sən uhu olmayan cəsədlələ danışısan!” Allahın elçisisi dedi “Allaha and olsun ki, onla sizdən daha yaxşı eşidi.” (Qatada dedi “Allah onlaı yenidən diiltdi ki, onla peyğəməi və onun töhmətləini eşitsinlə, peyğəməin qisası alınsın və onlaı məcu etdi ki, özləini tam peşman olmuş və kədələnmiş hiss etsinlə.”) /Səhih uxai, 5-ci cild, 59-cu kita, hədis № 314 /Və Ənəs . Malik dedi ki /Allahın elçisi (s) əddə döyüşmüş kafiləin cəsədləini üç gün asdıılmamış halda qoydu. Sona o onlaın yanına gələək oada əyləşdi və onlaı çağıaaq dedi Ey Əu Cəhl . Hişam, Ey Üməyyə . Xələf, Ey Uta . a`ilə, Ey Şaiə . əiyə əinizin sizə vediyi vədin doğu olduğunu anlamadınızmı? Mənə gəlincə isə, mənim əimin vədləinin tamamilə doğu olmasını iliəm. Ömə Allah elçisinin (s) sözləini dinlədi və dedi Ey Allahın elçisi, onla səni necə eşidi cava veə ilə? Onla ölülə və onlaın cəsədləi çüüyü. undan sona, o (müqəddəs peyğəmə) dedi Allaha and olsun ki, mənim dedikləimi onla sizdən daha aydın eşidilə, lakin onlaın cava vemək qüdəti yoxdu. Sona o göstəiş vedi ki, onla əd quyusunda dəfn olunsun. /Səhih Muslim, 040-cı kita, hədis № 6869 /İn Şiha təəfindən söylənilmişdi /unla Allah elçisinin vuuşduğu döyüşlədi və əd döyüşünü xatılayakən o dedi Kafiləin cəsədləi quyuya atılakən Allahın elçisi onlaa dedi “əinizin sizə vediyi vədin doğu olduğunu anladınızmı?” Adullah dedi “Peyğəməin dostlaından əziləi dedi “ Ey Allahın elçisi! Sən ölmüş insanlaa müaciət edisən? Allahın elçisi cava vedi Mənim dedikləimi onla sizdən daha yaxşı eşidilə.” /Səhih uxai, 5-ci cild, 59-cu kita, hədis № 360 /Xahiş ediik qeyd edəsiniz ki, əsulallah (s) quyuda ölmüş şəkildə qalan kafiləə müaciət edi və o, ölü cəsədləin uhlaının diilədən daha yaxşı eşitdiyini iddia edi. /i anlığa təsəvvü edin, əgə siz Dİİ olaaq asdıılsanız hə hansısa i səsi (yaxın və uzaq) Eşidə ilədinizmi? Cavaınız yəgin ki, “Xey!” olacaq, çünki yaxın və ya uzaqdan gələn səsin yalnız sağ olan insan üçün fəqi va ki, yaxından gələn səsi eşidi, amma uzaq məsafədən isə eşidmi. uhla üçün isə məsafənin heç i fəqi yoxdu və onla səsin yaxın və ya uzaq məsafədən gəlməsindən asılı olmayaaq onu eşidəcəklə. /Sələfilə ikili standatlaını nəzədən keçiməlidilə, yəni, əsulallah (s) “Ey Əu Cəhl…… Ey Ümayyə……. Ey Uta….” deyən zaman doğu, lakin “Ya əsulallah (s)” deyəndə isə şik olumu? /Ölülə ayaq səsləini eşidilə /Ənəs in Malik demişdi /Allah elçisi dedi Allahın qullaı məzaa qoyulan zaman və onun dostlaı gei dönən zaman o, onlaın hətta ayaq səsləini elə eşidi və sona iki mələk onun yanına gəli və onu əyləşdii və souşu. /1. Səhih uxai, 2-ci cild, 23-cü kita, hədis № 456 /2. Səhih Muslim, 040-cı kita, hədis № 6862 /Dii olaaq məzada asdıılan i şəxs ayaq səsləini eşidə iəmi? /Qəistanlığın yanından ötən zaman Müsəlmanlaın ölüləi necə salamlaması haqqında əsulallahın (s) söylədiyi ütün HƏDİSLƏ /u da çox maaqlıdı ki, sələfilə ölüləin hətta salamlaı da eşitməməsini iddia edilə. Gəlin ütün ömü oyu əsulallahın ölüləi salamladığı “Əssalamu Aleykum Ey Qəi Əhli” sözləi ilə onlaın iddiasını müqayisə edək. /(Qeyd Aşağıdakı ütün istinadla Səhih Müslimdən gətiilmişdi və Adul Hamid Siddiqi adlı sələfi təəfindən İngilis dilinə təcümə olunmuşdu.) /Əu Hüeyə demişdi Allahın elçisi (s) qəistanlığa getmiş və demişdi /Allahın salamı sizləə olsun! Ey iman gətiənlə, Allahın köməyi ilə iz də sizin yanınıza gələcəyik. Mən öz qadaşlaımı göməyi xoşlayıam. Onla (unu eşidənlə) dedilə iz sənin qadaşlaın deyilikmi – Ey Allahın elçisi? O dedi Siz mənim dostlaımsınız və izim qadaşlaımız hələ dünyaya gəlməmiş kəslədi. /Səhihi Muslim, 002-ci kita, hədis № 0482 /Əu Hüeyə demişdi Allahın Elçisi (s) qəistanlığa getmiş və demişdi /Allahın salamı sizləə olsun! Ey iman gətiənlə, Allahın köməyi ilə iz də sizin yanınıza gələcəyik…(v.s və ilaxı) Malikin sözləi istisna olmaqla İsmayıl . Cəfə təəfindən söylənilmiş hədis kimi Sona əzi insanla mənim hovuzumdan qovulacaq. /Səhihi Muslim, 002-ci kita, hədis № 0483 /Süleyman . uayda atasından nəql etmişdi ki, onla qəistanlıqdan çıxan zaman Allahın elçisi (s) onlaı öyədədi. əvayət edənlədən ii Əu əkin hakimiyyəti vaxtı nəql etdiyi u sözləi hədisdə söyləyədi /“Allahın salamı sizləə olsun! Ey şəhə sakinləi (yəni, qəistanlıq).” Zuhaydan nəql olunan hədisdə deyili ki, (o sözlə unladı) “Allahın salamı sizləə olsun! Ey şəhə sakinləi, iman gətiənlə və müsəlmanla, Allahın köməyi ilə iz də sizin yanınıza gələcəyik. Mən izlə və sizlə üçün Allahdan əhmət diləyiəm. /Səhihi Muslim, 004-cü kita, hədis № 2128 /Aişə əvayət edi ki, (Allahın elçisi (s) ilə gecəni keçimək üçün mənim növəm çatanda) o süh çağına az qalmış əl-əqiyə gedi deyədi /Allahın salamı sizləə olsun! Ey iman gətiənlə, sizə veilən vədlələ gec-tez qaşılaşacaqsınız; Allahın köməyi ilə iz də sizin yanınıza gələcəyik. Ey əim, əqi`əl-Qaqad əhlinin günahından keç. Qutaya onun “sizə gələdi” sözləini xatılatmadı. /Səhihi Müslim, 004-cü kita, hədis № 2126 /Aişə dedi Ey Allahın Elçisi, mən onla üçün necə dua edə iləəm? O dedi /De ki, ütün iman gətiənlə və müsəlman olan şəhə əhlinə (qəistanlıq) salam olsun və qoy Allah izdən öncəkiləə və izdən sona gələnləə məhəmət etsin və Allahın köməkliyi ilə iz də onlaın yanına gedəcəyik.” /Səhihi Müslim, 004-cü kita, hədis № 2127 / /Şəhlə /u əsulallahın (s) ütün ömü oyu həyata keçidiyi işdi (yəni, o ölüləə müaciət edəək onlaı salamlamışdı). Sonala səhaə, təiin, üləma, füqaha və hə i müsəlman unu etmişdi. Müsəlmanla u gün də unu davam etdiilə (sələfiləin özləi də daxil olmaqla). Hələ də kimsə ölüləin eşitməməsini inka edə ilə? /əsulallahın ütün həyatı oyu ölüləə müaciət etməsinin FAYDASIZ/SİYASİ İŞ olmasına necə inanıla ilə və o, öz ümmətinə Qiyamət gününə qədə elə faydasız/siyasi işə göz yummasına necə icazə veə ilə? /İkincisi, əsulallah (s) aqi qəistanlığına daxil ola və ölüləi Yalnız i dəfə salamlayadı. O (s.), salamının ölülə təəfindən eşidilməsinə əmin olmaq üçün nə onlaa i-i yaxınlaşa, nə də onlaı məzadan çıxaadı. iz də qəistanlığa gedəkən ölüləə i dəfə salam deyilməsinin yetəli olmasına inanııq. /u da açıq-aşka süut edi ki, Allah yaxın və ya uzaq məsafədən gələn səsləi eşitmək üçün ölüləin uhuna qüvvət vemişdi. ununla elə, u Allah təəfindən diiləə veilməyən i vasitədi. /Üçüncüsü, “Ya əsulallah” demənin şik olduğuna inanan kəslə Allah elçisinin sözləinə diqqət yetiməli və əhəmiyyət veməlidilə, çünki o, ütün ömü oyu və həmişə “Ey Qəi Əhli” demişdi. /Ölüləin onlaı qəistanlığa apaan insanlaa səslənməsi /Əu Səid Əl-Xudi söyləmişdi /Allah elçisi dedi Əgə ölən şəxs mömindisə dəfn məasimi hazı olduqda (dəfn olunması üçün) və insanla onu çiyinləi üzəinə qaldıdıqda o deyi “Məni apaın” və əgə ölən şəxs mömin deyilsə onda o deyi “Vay aşıma gələnlə! Siz məni haa apaısınız?” İnsanladan aşqa onun səsini hamı eşidi; əgə onla unu eşitsələ ağıllaını itiələ.” /Səhihi uxai, 2-ci cild, 23-cü kita, hədis № 462 Möhsin Xan təəfindən təcümə edilmişdi. /u onu göstəi ki, ölülə yalnız izi eşitmilə, eyni zamanda dünyada aş veənlədən də xəəda olula. İnsanladan aşqa onun səsini hamı eşidi. /əsulallah insanlaa ildii ki, ölüləi dəfn etdikdən sona i müddət onlaı ziyaət edin /Əm in əl-As söyləmişdi /İn Şamasah dedi iz Əm in əl-Asın yanına getdik və o ölmək üzə idi. O i müddət ağladıqdan sona üzünü divaa çevidi. Onun oğlu dedi Allahın elçisi (s.) sənə u aədə xəə gətiməyimi? Allahın elçisi (s.) sənə u aədə xəə gətiməyimi? O (əvayət edən) dedi O üzünü yanındakılaa tutu dedi izim ən çox inandığımız şey Allahdan aşqa Allahın olmamasına və Məhəmmədin (s.) Allahın elçisi olmasına şahidlik etməyimizdi. Həqiqətən də mən üç məhələdən keçdim. /……………. /Mən ölən zaman nə i alovun, nə də göz yaşı tökən i qadının məni müşayiət etməsinə icazə veməyin. Məni dəfn edən zaman məzaımı topaqla yaxşıca dolduun, sona dəvə doğanı paylanana qədə i müddət onun ətafında dayanın ki, sizin yaxınlığınızı hiss edim və Allahın elçiləinə (mələkləə) nə cava veəcəyimi yəqin edim. /Səhihi Müslim, 1-ci kita, hədis № 0220 Ədül Həmid Siddiqi təcümə etmişdi. /(Qeyd Ölüləin eşitməsi haqqında digə sünnə və səhihdə əsulallahdan (s) i çox hədislə va. (Yuxaıdakı hədislə yalnız uxai və Müslimdən götüülmüşdü) /Çox maaqlıdı ki, ütün u hədisləin hamısı ölüləin eşitməsini göstəi. u hədislədən i dənəsi elə olsun ölüləin eşitməməsini göstəmi. /Və u hədisləin hamısı yaxın və ya uzaq məsafədən asılı olmayaaq ölüləin eşitməsini göstəi, yəni, yaxın və uzaqdan gələn səsləin heç i fəqi yoxdu.) /Peyğəmələ öz məzalaında sağdıla və dua edilə /əsulallah (s) uyumuşdu /Allah peyğəmələin cəsədini yeməyi topağa qadağan etmişdi. eləliklə, peyğəmələ sağdıla və onla, müntəzəm olaaq, öz qidalaını alıla. /İn Məcah u səhih hədisi öz Sünnəsində əvayət etmişdi, cənazələ ch.65 (1524#1636-7), iqamət-us-salavat sünnə idi ch. 79 (1345#1085); Əu Davud, Sünnə, salavat 1275 (#1047); Nasai, Sünnə, Cümə namazı) 392; Əhməd in Həməl, Musnad (48); İn Hian, əs-Səhih (3191#910); Daimi, Sünnə (1307#1580); İn Xuzaymah, əs-Səhih (3118#1733); İn Əi Şayah, al-Müsannaf (2516); Hakim, əl-Müstədək (1278); Təəani, əl-Mücam-ul-kai (1217#589); və Sünnə-ul-kua əyhəqi (3249). /Mənə D.Tahi-ul-Qədi təəfindən `Kömək üçün yalvaış` /Peyğəmələin dəəcəsi “Şəhidlik” dəəcəsindən yüksəkdi. Allah unu Quanda açıq-aşka əyan edi ki, şəhidlə ölmülə, onla sağdıla. Lakin iz unu dək edə ilmiik. /Eynilə iz, məzadakı ölüləin eşitməsi imkanlaını da dək etmiik, lakin yuxaıda əhs olunan Quan ayələindən və hədisləə əsaslanaaq ölüləin izi eşitməsinə dai heç i şühəmiz qalmı. /Həzət İsa (ə) əsulallaha “Ya əsulallah” sözləi ilə müaciət edəcək /Peyğəməin (s) öz sevdikləini tanıması və onlaı eşitməsi vəhy olunu. i dəfə o öz dostlaına demişdi ki, o dünyaya qayıdacaq. Sona Həzət İsa (ə) Mədinəni ziyaət edəcək və Peyğəmə (s) dedi İsa (ə) mənim məzaımın yanında dayanacaq və deyəcək “Ya Mühəmməd!” Mən ona cava veəcəm. /İn Hacə Əsqalani, əl-Matali-ul-aliyah, (423# 3853) /Mənə `Peyğəməə Allahın Salamı və Salavatı olsun` D. Tahi-ul-Qədi təəfindən /İndi Həzət İsa İn Məyəm (ə) əleyhinə Şik fətvası vemək üçün u i dəvətdi. (Nəuzuillah). /Ölümündən sona səhaənin əsulallaha (s) müaciəti /Allah-təala Quanın u ayəsində deyi /(Nisə 464) iz hə i peyğəməi, ancaq ona Allahın iznilə itaət olunsun deyə, göndədik. Onla (münafiqlə) özləinə zülm etdikləi zaman dəhal sənin yanına gəli Allahdan ağışlanmaq diləsəydilə və Peyğəmə də onla üçün əfv istəsəydi, ələttə, Allahın tövələi qəul edən, məhəmətli olduğunu ilədilə. /u ayə əsulallahın (s.) ölümündən sona onu müdafiə etmək üçün i səhaə təəfindən söylənilmişdi. /Əlavə olaaq, İmam Qutui özünün məşhu əl-əhkam-il-Quan (5265-6) təfsiində u hadisəni elə danışmışdı. O deyi /“Əu Sadiq unu Əlidən (ə) nəql edi. Müqəddəs Peyğəməin (s.a.a.a) dəfnindən üç gün sona i kəndli izi göməyə gəldi. O Peyğəməin (s) məzaı yanında dayandı, məzaın topağını öz ədəninə səpdi və dedi “Ey Allahın əsulu, sən söylədin və iz də səndən eşitdik. Sənə Allahdan vəhylə gəldi və iz də o vəhyləi səndən eşitdik və u ilahi vəhylədən ii “va lav annahum idh zalamu anfusahum”du. u həqiqətdi ki, mən yanılmışam və ona göə də ağışlanmağım üçün mənə dua elə. (Kəndlinin yalvaışına cava olaaq) o, məzadan səsləndi `Sənin ağışlanmağına heç i şühə yoxdu.`” /Mənə `Kömək üçün yalvamaq` D.Tahi-ul-Qədi. /Ölüləin eşidi-eşidməməsinə dai atıq şəhimizə ehtiyac vamı? /(əl-Mumtəhinə 6013) Ey iman gətiənlə! Allahın qəzəinə düça olmuş i qövmlə dostluq etməyin. Kafilə qəiistan əhlindən (ölüləin qiyamət günü diiləcəyindən) ümidləini üzdükləi kimi, onla da axiətdən (axiətdə Allahın məhəmətindən) ümidləini üzmüşlə! /Ağa Mehdi Puya uyumuşdu /u ayənin son hissəsi onu da təsdiqləyi ki, qəi əhli tam həyat sümü və onlain yalnizca toz və çüümüş sümükdən iaət olduğuna inanmaq küfdü. /Pooya/Ali Commentay 6013 /Aişə əvayət edi /“…(Peyğəməin xanımı) Əu ək Əs Sunə (Əl Aliyə) adlı yedə olanda Allah əsulu vəfat etdi. Ömə qalxdı və elə dedi “And olsun Allaha! Allah əsulu ölməyi.” Sona Ömə davam etdi “undan aşqa ağlıma heç nə gəlmi.” O dedi “Həqiqətən, Allah onu yenidən diildəcək və o, əzi adamlaın əl və ayaqlaını kəsəcək.” Sona Əu ək gəldi, Allah əsulunun üzünü ağladı, onu öpdü və dedi “Anam atam sənə fəda olsun, ey Allah əsulu! Sənin sağlığın da gözəl idi, ölümün də gözəldi. Canım əlində olan Allaha and olsun ki, Allah sənə ölümü iki dəfə daddımaz.” Sona o çıxdı və dedi “Ey iman edənlə! Çılğınlıq etməyin.” Əu ək danışanda Ömə otudu, sona Əu ək Allaha həmd səna etdi və dedi “Heç şühəsiz, Məhəmmədə iadət edənlə ilsinlə ki, o, ölmüşdü, Allaha iadət edənlə isə ilsinlə ki, O, ölümsüzdü.” Sona o, Allahın kəlamını dedi “(Ya Peyğəmə!) Şühəsiz ki, sən də öləcəksən, onla da öləcəklə!” (əz-Zumə 3930)…” /uxai, cild 5, a 57, hədis № 19 /Vəhailə İsə Əksinə Olaaq Ölüləin Eşitmədiyini İddia Edi və əzi Dəlillə Gətiilə. / /O Dəlilləə axaq. /Fati 3522-in mənası /(Fati 3522) Diilələ ölülə də eyni deyillə! Şühəsiz ki, Allah dilədiyinə (ayələini) eşitdiə. Sən isə (ya Peyğəmə!) qəilədə olanlaa (haqqı) eşitdiən deyilsən! /“Eşitmək” sözü yuxaıdakı ayədə məcazi mənadadı və insanlaa Allahın ismaıcını qəul etdimək (insanlaa Allahın vəhyini eşitdimək üçün/ insanlaa Allahın vəhyini dinləmək üçün/ insanlaa Allahın uyuduğuna diqqət yetimək üçün/ insanlaı Allahın uyuduğuna tae olmaq üçün) mənasında işlədilmişdi. /Əgə siz əvvəl və sona gələn ayələi oxusanız, onda u nəticəyə gələsiz ki, Allah əsulullaha (s) deyi ki, onun vəzifəsi yalnız kafiləi Allah yoluna dəvət etməkdi. (Fati 3523) Sən ancaq qoxudan i peyğəməsən. Lakin insanlaı Allahın dediyini eşitməyə məcu etmək onun vəzifəsi deyil. / /ÇÜNKI HIDAYƏT ETMƏK ALLAHA MƏXSUSDU. /Elə ayənin iinci hissəsinə axın, Allah uyuu /… Allah dilədiyinə (ayələini) eşitdiə. /Ayənin u hissəsində nəzədə tutulu ki, Allah öz vəhyini azı qaldığı insanlaa eşitdiə/qəul etdiə. /Sadəcə təsəvvü edin ki, istənilən i kafiin yanına gedisiz, onunla danışmağa aşlayısız və səsinizi ona eşitdiisiz. Onda Allahın u sözləinin mənası nədi /… Allah dilədiyinə (ayələini) eşitdiə. /Əgə sələfiləin iddia etdiyi kimi eşitmək sözü uada həqiqi/həfi mənada işlənisə, onda ziddiyyət meydana çıxı. i təəfdən Allah deyi ki, yalnız mən istədiyim kəsi eşitdiəəm, amma siz uda istədiyiniz kafiə səsinizi eşitdiisiz. /Ayənin mənası tam açıqdı. Allah deyi ki, yalnız dii olanlaın Allahın uyuduğunu qəul və ya inka etmək seçimi va. /Qəi əhli (yəni ölülə) Allahın uyuduğunu eşitmək şansını atıq itimişdi. Onla üçün çox gecdi və Allah onlaa i daha seçim etmək şansı veməyəcəkdi (yəni unu qəul etmək, yaxud inka etmək). /Allah Məhəmmədə (s) deyi ki, eyni hal kafilə (ölülə kimi) üçün keçəlidi. Onla küfləində elə həddə çatıla ki, Allah onlaın qəlləini möhüləyi və onla həmçinin qəi əhli kimi Allahın dediyini qəul etmək haqqından məhum edililə. /eləliklə Allah Məhəmmədə (s) deyi ki, o, u cü kafiləin Allahın uyuduqlaını eşitmədiyini/qulaq asmadığını göəndə özünü üzü həlak etməsin. u ona göədi ki, onla da ölülə kimi seçmək haqqını itiilə. Lakin Allah Özünün azı qaldığı kimsələə haqq yolu göstəəndi. Allah Quanda elə uyuu /(Ya əsulum!) Şühəsiz ki, sən istədiyini doğu yola yönəldə ilməzsən. Amma Allah dilədiyini doğu yola sala. Doğu yolda olacaq kəsləi (öz əzəli elmi ilə) daha yaxşı O ili! (Və una göə də onlaı haqq yola müvəffəq edi!) /u fakt həmçinin müqəddəs Quanın u ayələində təsit edili /(ə-um 3053) Sən kolaı da düşdükləi əyi yoldan qutaı düz yola gətiə ilməzsən. Sən (haqqı) yalnız ayələimizə inananlaa eşitdiə iləsən. /u ayə çox vacidi. Lütfən Allahın u sözləinə axın “Sən kolaı da düşdükləi əyi yoldan qutaı düz yola gətiə ilməzsən.” /Sələfilə kimi həfi mənaya əsaslansaq, gəək deyək ki, ütün ko insanla Allah təəfindən heç vaxt hidayət oluna ilməzlə. /Və ayənin növəti hissəsi Allahın “Eşitmək” sözünü məcazi mənada istifadə etdiyinə dai heç i şühə yei qoymu “Sən (haqqı) yalnız ayələimizə inananlaa eşitdiə iləsən.” /Əgə i kimsə hələ də Quanda məcazın olduğunu inka edisə, onda o, mütləq səhv edi. /Və “Eşitmək” sözünün məcazi mənada işlədilməsi elə aşağıdakı ayədən də aydın olu /(ə-um 3023) Gecə və gündüz yatı dincəlməyiniz (gecə istiahət etməyiniz, gündüz əlləşi çalışmağınız), nemətindən uzi (qismətinizi) axtamanız da Onun qüdət əlamətləindəndi. Həqiqətən, (öyüd-nəsihət) eşidənlə üçün unda iətlə vadı! /Sələfilə hələ də elə düşünü ki, Allah uada “Eşitmək” sözünü həqiqi/həfi mənada deyi və Quanda məcaz (ədii ifadə) yoxdu? /Mənim cüzi elmimə əsaslansaq, demək ola ki, ütün dillədə “Eşitmək” sözünün məcazi mənası va. /Misal üçün, hədən kiçik qadaşım anamın sözləinə itaət etmədikdə, anam atama aşağıdakı sözlələ şikayət edi /1. İngilis dilində Please you (my fathe) tell him (my younge othe) to do so and so. He does not Hea/listen to me. /2. Azəi dilində Xahiş ediəm ona de ki, elə etsin. O, məni eşitmi. /və i çox aşqa dillədə.. /Sələfiləin ölülələ ağlı sitat gətidiyi İmam Suyutinin yuxaıdakı iki ayə aədə vediyi fətva /İmam Suyuti Əl havi lil Fətava kitaında (cild 2, səh 169-175) deyi /“u Məcazi ifadədi (ən-Nafi Caa ala məna Əl -Məcaz). unun Həqiqi mənası elədi “Onla Dəvətə (Mənaha Səma Huda) qulaq asmazla, yəni onla ölüdülə və atıq hidayət oluna ilməzlə”. /Lakin təəssüf ki, sələfilə hələ də Quanda Məcaz olduğuna inanmı, onlaın əqidəsinə göə Quan ütünlükdə həfi (həqiqi) mənadadı. /Aişədən əvayət olunu /Peyğəmə uyudu “Onla indi aşa düşülə ki, mənim dedikləim həqiqət idi.” Və Allah deyi “Doğudu! Sən ölüləə heç nə eşitdiə ilməzsən. (onlaa fayda veə ilməzsən, eyniylə də inka edənləə)” /Sahihi uxai, cild 2, a 23, hədis № 453. /Lütfən mötəizədəki sözləin (onlaa fayda veə ilməzsən, eyniylə də inka edənləə) mənə aid olmadığını qeyd edin. u sözlə Səhihi uxainin təcüməçisi, iyad Univesitetindən olan sələfi Muhsin Xandı. u izahedici sözlədən o, aydınlaşdımaq istəyi ki, ölülə hidayət oluna ilməzlə, çünki onla seçmək şanslaını itiilə. Eyni hal Allahı inka edənləə aiddi, yəni Allah onlaın qəlləini möhüləmişdi və iz onlaa islamı çatdımaqla onlaa xeyi veə ilməik. /Sələfi Alimləinə daha nəsə i şəh ildiməyimə ehtiyac vamı? Əslində, onla özləi həqiqəti çox yaxşı ililə, lakin öz mənələini müdafiə etmək naminə həqiqəti inka etmək məcuiyyətindədilə. /Ən Nəml suəsinin mənası 2780 /Sələfilə öz nəzələinə (yəni ölüləin eşitmədiyinə) dəlil olaaq 27-ci suənin 80-ci ayəsini sitat gətiilə/yalnış sitat gətiilə. Onla u ayənin i hissəsini sitat gətiilə /(ən-Nəml 2780) Şühəsiz ki, sən nə ölüləə (haqqı) aşa sala ilə, nə də dönü gedən kalaa (haqqa) çağıışı eşitdiə iləsən! /Sələfilə növəti dəfə ayənin tamamını yox, i hissəsini sitat gətiilə və üstəlik həfi mənada. /Oxuculaımıza qətiyyətlə təklif ediəm ki, ayəni ütöv şəkildə oxusunla və Allahın kəlamını daha yaxşı aşa düşmək üçün ondan əvvəlki və sonakı ayələi də oxusunla. /İcazənizlə, mən həmin ayəni, ondan sonakı ayəni və mötəizədəki izahı aydınlıq gətiim /(ən-Nəml 2780) Şühəsiz ki, sən nə ölüləə (haqqı) aşa sala ilə, nə də dönü gedən kalaa (haqqa) çağıışı eşitdiə iləsən! Yəni kafilə hətta Allahın nişanələinə diqqət yetiməyə elə hazı deyillə. Lakin həmin kafilə (kala) Allahın nişanələinə diqqət yetisələ, Allah onlaa öz kəlamlaını eşitdiə və onlaı hidayət edə. /(ən-Nəml 2781) Sən o kolaı düşdükləi əyi yoldan düz yola gətiə ilməzsən. Sən (haqqı) yalnız ayələimizə inananlaa eşitdiə iləsən. Məhz onla müsəlmandıla. (Allaha üəkdən inanı Ona canla-aşla itaət edələ). /Həqiqətən, kədələndiici haldı ki, sələfilə Allah kəlamlaı ilə oynayaaq sadə camaatı aldadıla. /əsulallahdan (s) gələn hədisin sələfilə təəfindən təhif olunması /Olduqca təəssüfləndiici haldı. Adi insanlaı aldatmaq məqsədilə sələfilə hətta əsulullahın (s) sözləini təhif etməkdə elə təəddüd etmilə. Onla Quyu hədisini dəyişi öz məqsədləinə (yəni ölüləin eşitmədiyinə) uyğunlaşdııla. /əd döyüşündə öldüülənlə quyuda asdıılıla. Məhəmməd peyğəmə (s) onlaa müaciət edi. undan sona səhaə ondan Cəsədləəmi müəciət edisən? – souşu. O, (s) cava vei “Onla sizdən daha yaxşı eşidilə” yəni Allah xüsusi hal kimi onun (s) sözləini ölüləə eşitdii. /Səhihi uxai, hədis № 1307 /(Udu dilində təfsi, Quanda 2780 ci ayənin təfsii, Şah Fəhad Nəşiyyat Kompleksində çap olunu, Səudiyyə Dövləti təəfindən yayılı). /Lütfən, altından xətt çəkilmiş sözləin (yəni Allah onun (s) sözləini xüsusi halda ölüləə eşitdidi) əsulullaha (s) aid olmadığını qeyd edin. unla sələfi alimin sözləidi və o, unlaı əsulullahın (s) sözləinə əlavə edi ki, öz əqidələinə dəlil gətiəək sadə camaatı aldatsın. Hədisin əsli aşağıdakı kimidi /Əu Təlhə ildii ki, əsulullah (s) onlaa müaciət etmişdi /“Ey Əu Cəhl in Hişam! Ey Uməyyə in Xələf! Ey Ütə in əiə! əinizin vədinin haqq olduğuna inanmadınızmı? Axı mən inanıdım Onun vədinin haqq olduğuna.” Ömə ona dedi “Ey Allahın əsulu, cansız ədənləə necə müaciət edisən?” Peyğəmə cava vedi “Canım əlində olan Allaha and olsun ki, onla məni səndən daha yaxşı eşidilə.” /Səhih Müslim, a 040, hədis № 6869 /Qətiyyətlə una etiaz ediəm. Və sələfilədən tələ ediəm ki, əsulullahın (s) sözləinə qaşı öz davanışlaını dəyişsinlə, onlaa əsulullahın (s) aşqa i hədisini xatılatmaq istəyiəm. /Əu Səid əl Xudi Allah əsulunun (Allahın əhməti ona olsun) elə dediyini xəə vei /Siz, Sizdən əvvəlkiləin yolunu atdımaatdım gedəcəksiz, hətta onla kətənkələnin yuvasına gisələ elə. iz dedik “Ey Allah əsulu! “sizdən əvvəlkilə” deyəndə Yəhudi və Xistianlaı nəzədə tutusunuzmu? O dedi (u iki dini fiqədən aşqa) kim ola ilə? Həmin Yəhudi və Xistianla İlahi kitalaı (səmavi mətnləi) öz niyyətləinə göə təhif etdilə. ” /Səhih Müslim, a 034, hədis № 6448 /Səmavi kitalaı öz niyyətləinə uygun olaaq dəyişdiənlə Yəhudilə və Xistianla idi. Qadaşlaım, Allahdan qoxun və Yəhudi və Xistianlaın yolu ilə getməyin. /Allahın sifətləini əsulullaha (s) aid etməklə şikə düşmək /Lütfən qeyd edin ki, sələfi süutu Quan və Sünnədən deyil, sələfilə yalnız məntiqləinə əsaslanıla (daha dəqiq desək, Qiyas (təxmin) edilə). Sələfilə iddia edi ki, inansaq ki /• əsulallah (s) vəfat etdikdən sona eşidi; /• Və əsulallah (s) izi uzaq məsafədən elə eşidi; /onda u Allahın Sifətləini Ondan aşqasına aid etməklə şikə düşməyə əaədi. Əədi olan yalnız Allahdı və yalnız O, uzaq və yaxın məsafədən Eşidəndi. əsulallahın (s) da izi eşitdiyinə inanmaq üçün inanmalıyıq ki, əsulallah (s) Səmidi (və u da Şikdi). /Şəhlə /Eyniylə Həfi və Məcazi məna məsələsi. iz iliik ki, Səmi Allahın sifətidi, lakin Allah Öz sifətləini məxluquna veməyə qadidi. Və u o demək deyil ki, unu etməklə Allah həmin məxluqu Özünə şəik seçi. Allahın sifətləi MÜTLƏQDİ, məxluqun sifətləi isə ona veilən qədədi, məhduddu və müqayisə olunması mümkün deyil. /Gəlin, u məsələyə aid Quanın aşqa dəlilləini axtaaq. /Kəim (Möhtəəm) Allahın sifətidi, lakin Quanda əsulullaha (s) da möhtəəm kimi müaciət olunu. /Allah Kəim sifətini Özünə aid edi. /“…həqiqətən, əim (onun şüküünə) möhtac deyildi, kəəm sahiidi!” (ən-Nəml 2740) /Lakin Allah Quanda eynisini əsulullah (s) haqqında da deyi /“u (Quan) çox möhtəəm i elçinin (Cəailin, yaxud Muhəmməd əleyhissəlamın Allahın ona nazil etdiyi) sözüdü!” (əl-Haqqə 6940) /Həqiqətən, Kəim (Möhtəəm) sözü Allaha aid ediləndə mütləq (həfi) mənasındadı, əsulullaha aid ediləndə isə məcazi/ədii mənadadı. Yoxsa siz elə düşünüsüz ki, Allah Öz sifətini aşqasına veməklə Özünə şəik qoşu? /Qavi Allahın sifətidi, lakin Quanda deyili ki, əsulullah (s) da Qavidi. /Allah Quanda Özü haqqında elə uyuu /“…Həqiqətən, Allah yenilməz qüvvət sahii, qüdət sahiidi!” (əl-Həcc 2274) /Eyni zamanda Quan əsulullah (s) haqqında da elə uyuu /“(Elə i elçi ki) çox qüvvətlidi; əşin sahii (Allah) yanında çox hömətlidi (izzətlidi).” (ət-Təkvi 8120) /Allah uada əsuluna (s) öz sifətini nisət veməklə şikə düşümü? /Əslində, Allah Quanda dəfələlə Öz Sifətləindən əziləini möhtəəmlik nişanəsi olaaq peyğəmələinə (əs) əxş edi. /Alim (ilən) Allahın sifətidi, lakin İsmayıl (ə) da Alim adı ilə xatılanı. /Həlim (Mülayim) Allahın sifətidi, lakin İahim (ə) və İsmayıl (ə) Həlim adıyla xatılanıla. /Şaku ( Qədiilən) Allahın sifətidi, lakin Nuh (ə) da Şaku olaaq xatılanı. /Sau (Səili) Allahın sifətidi, lakin Əyyu (ə) da Sau kimi xatılanı. /a (Sadiq) Allahın sifətidi, lakin İsa (ə) və Yəhya (ə) da a olaaq xatılanıla. /və s. / /Nəticə /Allahın Sifətləi Allahın Özü təəfindən qullaı üçün də işlədilmişdi. Lakin u o demək deyil ki, Allahın həmin qullaı u Sifətlədə Allahla şəik olula. u Allahın məhəmət və səxavətindəndi ki, öz sifətləindən müəyyən dəəcədə qullaına əxş edi. /Sələfilə Quan və Sünnədən olan u əsaslı dəlilləi öz fəziyyələi (qiyas) ilə heç cü inka edə ilməzlə. /iz Allah Kəimdi deyəndə, u həqidi və mütləq mənadadı. Və iz əsulullahın (s) Kəim olduğunu deyəndə u Mütləq və Həqiqi mənada deyil, amma iz uada təvil (aydınlaşdıma) gətiməliyik ki, həmin ifadə uada məcazi/ədii mənada işlədilmişdi. /Və sələfilə hələ də Quanda Təvili laüd edən Mecaz olduğunu qəul etməyə hazı deyilləsə, onda onla Allah və əsulu ilə igə ütün müsəlmanlaı Müşik edilə. /Qatadanın Fəziyyəsinə (Qiyas) axış /Sələfilə Qatadaya (taein) istinadən deyilə ki, Allah kafiləin uhlaını onlaa gei qaytadı ki, əsulullah əd quyusunda onlaın ölü cəsədləinə müaciət etdi. Gəlin, axaq göək Qatadanın fəziyyəsi/fiki konket olaaq nədi /…Qatada (taein) Ənəsdən (səhaə), o da Əu Təlhədən (aşqa i səhaə) əvayət edi ki, əsulullah elə uyumuşdu /əd günü Peyğəmə əm edi ki, Queyşin 24 aşçısının cəsədləini quu, çikli əd quyusuna atsınla. ….iz quyunun kənaında düşəgə salanda o, Queyşli müşikləin cəsədləinə adlaı və atalaının adı ilə müaciət edi “Ey filankəs oğlu filankəs, və ey filankəs oğlu filankəs! Allah və əsuluna tae olsaydın u səni xoşhal edədimi? iz əimizin vədinin haqq olduğunu gödük. Siz də Allahın vədinin haqq olduğunu gödünüzmü?” Ömə souşdu “Ey Allahın əsulu! Siz uhsuz ədənlələ danışısız!” Allah əsulu dedi “Məhəmmədin canı əlində olan Allaha and olsun ki, onla məni sənin eşitdiyindən pis eşitmilə.” Qatada dedi “Allah onlaı yenidən diiltdi ki, onla peyğəməi və onun töhmətləini eşitsinlə, peyğəməin qisası alınsın və onlaı məcu etdi ki, özləini tam peşman olmuş və kədələnmiş hiss etsinlə.” /uxai, cild 5, a 59, № 314, Muhsin Xanın təcüməsi /Şəhlə /Qatada yuxaıdakı hədisin sonaki aviləindən iidi. O, unu Ənəsdən (səhaə) eşitmişdi, Ənəs də Əu Təlhədən (i aşqa səhaə), o da əsulullahdan (s) nəql etmişdi. eləliklə, ilk əvvəl 3 əsaslı və önəmli sual meydana çıxı ki, Qatada Allahın kafiləə quyuda yenidən uh veməsini və onlaı həyata gei qaytamasını necə öyənə ilmişdi? /əsulallah (s) heç vaxt deməyi ki, Allah kafiləin uhlaını gei qaytamışdı. əddə iştiak edən Ömə və aşqa səhaələ də Allahın kafiləi yenidən həyata qaytadığını deməmişdi. /Yuxaıdakı Quyu Hədisi İn Ömə, Aişə (Aişənin Quyu Hədisi haqqında fikini sona qeyd edəcəyik), Əu Təlhə və s. kimi səhaələ təəfindən ifadə edildiyi kimi əvayət edilmişdi. Lakin u səhaələin heç ii nə vaxtsa kafiləin həyata qaytaılması haqqında i şey deməyilə. /eləliklə, Qatada Allahın kafiləi həyata qaytadığını hadan öyənmişdi? Məgə, o u haqda Allahdan (st) vəhy almışdı? Almamışdısa, onda u yalnız Qatadanın islam şəiətində heç i dəyəi olmayan fəziyyəsidi. /Qatadanın qiyası əsulallahın (s) və Öməin sözləinə ziddi. /əsulallah (s) ölü kafiləə müaciət edəndə Ömə şühəyə düşü. Lütfən, Öməin sözləinə diqqət yetiin. /Ömə souşdu “Ey Allahın əsulu! Siz uhsuz ədənlələ danışısız!” /Və Qatada iddia edi ki, uhla ədənə qaytaılmışdı. unladan hansı doğudu? /İndi isə Öməin şəkk ilə dolu sualına əsulullahın vediyi cavaa axın. /Allah əsulu dedi “Məhəmmədin canı əlində olan Allaha and olsun ki, onla məni sənin eşitdiyindən pis eşitmilə.” /Əslində, əgə uhlaın gei qaytaılması hadisəsi aş vesəydi, əsulullahın (s) u haqda Öməə deməsi zəui idi. Nüüvvət məqamı əsulallahdan tələ edi ki, din məsələləində Öməin şühələinə son qoysun. Lakin əsulallahın (s) cavaı açıq-aydın göstəi ki, Qatada öz qiyasında səhvə yol vemişdi. /Sələfilə Qiyas Katlaını yenə və yenə istifadə edilə /Sələfilə özləinin u məsələ (yəni ölüləin eşitmədiyi) ilə ağlı olan ütün ehkamlaını yalnız Qatadanın fəziyyəsi üzəində quula. Onla Qatadanın fikiləindən elə nəticəyə gəlilə ki, əsulallahın sözləini ölüləə çatdımaq üçün Allah kafiləin uhlaını istisna hal kimi gei vemişdi və digə hallada ölülə eşitmilə. /ədəxtlikdən, onlaın qiyasdan istifadələi təkcə yuxaıdakı hədislə kifayətlənmi. Özləini doğultmaq üçün onla qiyas katını Quanın əqidələinə uyğun gəlməyən ütün ayələində və əsulallahın (s) sözləində yenə də və yenə də istifadə edilə. /Məsələn, onla deyi ki, ölüləin ayaq tappıltısının səsləini eşitməsi haqqında olan hədis (uxai və Müslim) səhihdi. Lakin sona onla öz qiyas katını işə salı və iddia edilə ki, u istisna haldı (axmayaaq ki, əsulullah (s) unun istisna hal olduğunu heç vaxt deməmişdi). /Şüey (ə) və Saleh (ə) təzəcə məhv olmuş qövmləinə müaciət etmələi haqqında olan Quan ayələində də vəziyyət eynidi. Sələfilə qiyas katlaını işə salıla və iddia edilə ki, unla istisna halla idi (axmayaaq ki, nə Allah, nə də əsulallah (s) heç vaxt unlaın istisna hal olduğu haqda heç nə deməyilə). /Aişə “Ölüləin Eşitməsi” ilə ağlı ictihadını əsaslandımaq üçün əsulallahın (s) sözləini təhif edi /Sələfilə “Ölüləin eşitməsi” məsələsində öz əhkamkaına dəlil gətimək üçün Aişənin fikinə də müaciət edilə. Lakin mənim müti fikim elədi ki, Aişə özü u məsələdə i neçə ciddi səhvə yol vediyi üçün onun sələfiləə heç i köməyi dəyə ilməz. O, özü ictihad etmişdi və Quana yanlış izah vemişdi. Lakin u izah/ictihad iaşa əsulallahın (s) sünnəsinə zidd idi. /əsulallahın (s) Sünnəsini tək edi Quanı şəxsi fikiləinə göə təfsi etmək /əsulallah (s) özü u fitnə haqqında demişdi ki, yalnız Allahın Kitaı (yəni Quan) kifayət deyil. Quanı dək etmək üçün i kəs həmçinin əsulullahın (s) sünnəsini də nəzəə almalıdı. /əsulullah (s) demişdi “Öz fikiləi əsasında Quan haqqında danışan kəs səhvə yol vemişdi, hətta doğu danışsa elə.” /http//www.sunnah.og/pulication/salafi/toid/answe.htm /Aişə Quanın aşağıdakı ayəsi haqqında danışanda öz şəxsi fikindən istifadə etmişdi. /Şühəsiz ki, sən nə ölüləə (haqqı) aşa sala ilə, nə də dönü gedən kalaa (haqqa) çağıışı eşitdiə iləsən! /u ayədən Aişə elə i nəticə çıxamışdı ki, ölülə eşitmi. (iz atıq u ayənin mənası haqqında danışmışıq. Lütfən yuxaı axın). Və indi sələfilə Aişənin ictihadını u məsələ ilə ağlı əqidə inanclaına qalxan edilə. Şeyx Camal Əfəndi əl İaqi əl Zəhəvi özünün “Sələfi Hətəkatına qaşı Əhli Sünnə ehkamı”nda yazı /”əvayət olunu ki, Aişə (Allah ondan azı olsun) ölüləin eşitməsiylə ağlı hədisi eşidəndə una etiazını ildii və deyi “Peyğəmə u cü i şeyi necə deyə ilə ki, Allah uyuu “sən nə ölüləə (haqqı) aşa sala ilə, nə də dönü gedən kalaa (haqqa) çağıışı eşitdiə iləsən!”” /http//sunnah.og/pulication/faj/faj.htm /uada Aişə əsulullahın (s) sünnəsinə etinasızlıq edəək və Quanı öz iliyinə göə təfsi edəək ilk səhvinə yol vei. Və o zamandan o elə düşünü ki, Quyu Hədisi onun ictihadına ziddi, və una göə də o, əsulallahın (s) u həəkətinə (yəni ölüləə müaciətinə) öz təəccüünü ildii. /Aişə Quyu hədisini təhif edi /Aişə göəndə ki, Quyu hədisi onun ictihadına ziddi, o, hədisin sözləini öz ictihadına uyğun olaaq təhif edi. Aişə İn Ömə və aşqalaına (Quyu hədisini əvayət edənlə) zidd olaaq elə iddia etmişdi ki, nə Ölülə eşidi, nə də əsulullah (s) onlaa müaciət etmişdi, o (s) yalnız elə deyi ki, həmin kafilə onun (s) dedikləinin doğu olduğunu indi aşa düşülə. /…(Aişə demişdi) Allah əsulu (Allahın əhməti onun üzəinə olsun) əd döyüşündə ölmüş müşikləin cəsədləi toplanmış quyunun yanında dayanı və deməli olduğu sözü deyi, yəni Onla mən dediyimi eşidilə. Lakin in Ömə yalnış anlayı. Müqəddəs peyğəmə (ona salam olsun) ancaq elə deyi Onla aşa düşülə ki, mənim onlaa dediyim haqq idi. Sona o dedi “Şühəsiz, sən ölüləə eşitdiə ilməzsən.” /Səhihi Müslim, 004-cü a, hədis № 2027, Siddiqinin təcüməsi /Və Aişənin əvayət etdiyi /Peyğəmə uyumuşdu “Onla indi aşa düşülə ki, mənim vaxtilə onlaa dediyim haqqdı. Və Allah uyuu “Həqiqətən! Sən ölüləə eşitdiə ilməzsən.” /Səhihi uxai, cild 2, a 23, hədis № 453, Möhsin Xanın təcüməsi /İn Öməin əvayəti /Peyğəmə əd quyusunun yanında (müşikləin cəsədləi ilə dolu) dayanı elə demişdi “əin vədinin haqq olduğunu indi ildinizmi? ” Sona o elə demişdi “Onla indi ililə mənim nə dediyimi.” u Aişənin qaşısında deyilmişdi və o demişdi “Lakin Peyğəmə demişdi İndi onla mənim onlaa dediyimi çox yaxşı aşa düşülə.” Sona o deyi (müqəddəs ayə) “Sən ölüləə eşitdiə ilməzsən… …” /Səhihi uxai, cild 5, a 59, hədis № 317, Möhsin Xanın təcüməsi /Allah əsulu (s) əddə ölüləə müaciət etmişdi, ya yox? Həmin ölülə əsulallahın (s) sözləini eşidilə, ya yox? /Peyğəmə əd quyusunda ölüləə müaciət edəndə Aişə oda yox idi. Lakin Ömə oda idi, və əsulallahın etdiyinə olduqca şühəli, həyəcanlı, şəkk içində yanaşmışdı (yəni ölüləə adlaı ilə müaciət etməyi. Ey Əu Cəhl in Hişam, ey Üməyyə in Xələf, ey Ütə in əiyyə). /Ömə əsulullahdan souşdu “Siz cansız ədənləə müaciət edisiniz?” Allah əsulu ona cava vedi “Canım əlində olan Allaha and olsun ki, onlaın eşitdiyi kimi sən məni eşitmisən. (onla məni səndən daha yaxşı eşidilə.)” /əsulullahın və Öməin sözləi Aişənin iddiasıyla ağlı ütün şühələin üzəindən xətt çəki və quyudakı kafilə həqiqətən əsulallahı eşididilə və həqiqətən əsulallah onlaa müaciət etmişdi. /Aişənin davanışındakı ziddiyyətlə /Öməin onun evində dəfn olunmasından sona Aişə özü oaya hicala daxil olmağa aşladı. /Əhməd in Hənəldən əvayət olunu ki, Ömə Aişənin evində dəfn olunmamışdan əvvəl Aişə oaya hicasız daxil oludu, çünki əsulallah (s) onun həyat yoldaşı, Əu ək isə atası idi. Lakin Ömə oda dəfn olunduqdan sona Aişə oaya hicala daxil oludu. /Əl Mişkat, Ziyaət əl Quu aı /Qəiədi ki, o, ölüləin izi eşitdiyinə inanmı, amma onlaın izi gödüyünə inanı? Əslində Aişə həm gömək həm də eşitmək məsələsində səhvə yol vemişdi. Əgə ölülə öz qəiləinin divalaından izi göüsə, onlaın izi hica altından gömələinə nə mane olu? /Doğusunu Allah ili. /Quyu hədisində Qatadanın və Aişənin fikiləindəki ziddiyyət /Aişə u fikidə idi ki, nə əsulallah ölüləə müaciət etmişdi, nə də ölülə onu eşitmişdilə, sadəcə olaaq onun fiki u idi ki, onla öldükdən sona peyğəməin (s) dedikləinin /doğu olduğunu anlamışdıla. /Aişənin fikindən fəqli olaaq, Qatadanın fiki u idi ki, həqiqətən əsulullah (s) ölüləə müaciət etmişdi və həqiqətən ölülə onu eşitmişdi. Və ütün unla elə aş vemişdi ki, Allah ölüləin uhlaını yenidən onlaın cəsədləinə qaytamışdı və yenidən onlaa həyat vemişdi. /Maaqlıdı ki, sələfilə öz əqidələini təsdiq etmək üçün eyni zamanda hə iki nəzədən istifadə edilə. Necə də məntiqsiz i davanışdı. Onla əvvəlcə u ikisinin aasında hansının doğu olduğuna qəa veməlidilə. /Onlaın elmləinə i əlavə etməyimə ehtiyac vamı? /ütün sələfi dəlilləinin nəticəsi /Nə Quanda, nə də Sünnədə ölüləin “Eşitmədiyinə” dai heç i dənə də dəlil yoxdu. Sələfilə ütün əqidələini Qatadanın və Aişənin fikiləi (unla da iiinə tamamilə ziddi) və qiyas katı üzəində quula. /u iiinə zidd olan iki fiki və qiyas necə Quan ayələindən və əsulullahın (s) hədisləindən daha əsaslı hesa oluna ilə? Ayə və hədislə açıq aydın ölüləin eşitməsinə işaə edi. /Quan təsdiqləyi ki, əsulallah (s) izim həəkətləimizi göü. /Müqəddəs Quanda əsulallahın (s) izim həəkətləimizi göməsini təsdiqləyən ayə va. /(ət-Tövə 994) … əməlinizi Allah da göəcək, Onun Peyğəməi də”. Sona qeyi və aşkaı ilənin (Allahın) hüzuuna qaytaılacaqsınız, O da sizə nə etdikləinizi xəə veəcəkdi! /Quanın digə i ayəsi də təsdiq edi ki, izim həəkətləimizi yalnız əsulallah deyil, eləcə də möminlə (inananla) da göü. /(ət-Tövə 9105) De “(Ey insanla, ey tövəkala! İstədiyinizi) edin. Allah, Onun Peyğəməi və möminlə əməlləinizi göəcəklə. Siz qeyi və aşkaı ilən Allahın hüzuuna qaytaılacaqsınız, O da sizə nə etdikləinizi xəə veəcəkdi!” /Yuxaıdakı ayələ əsulallahın (s) izi yalnızca eşitməsi deyil, həmçinin göməsi haqqında olan şühələə son qoyu (yəni, o (s) dünyada aş veən hə şeydən xəədadı). /Yuxaıdakı ayələə sələfiləin cavalaı /Lakin Sələfilə əsulallahın (s) izi göməsini inka edilə. Onla iddia edilə ki, “Gömək” sözü uada həqiqi mənada deyil, məcazi mənada işləni (özləinin “Müqəddəs Quanda Məcaz yoxdu, hə şey həqiqi mənadadı” iddialaına zidd olaaq). undan aşqa sələfilə deyilə ki, “Gömək” sözü uada “ilmək” mənasında işləni, yəni, izim həəkətləimizi YALNIZ Allah göü və əsulallah (s) unlaı mələkləin onlaa gətidikləi vəhylə vasitəsilə ili. Gəlin yuxaıdakı ayələin izahını veək /“Yuxaıdakı Gömək sözü (yalnız) ilmək mənasında işləni. u o deməkdi ki, izim həəkətləimizi yalnız Allah gömü, eləcə də əsulallahın (s) və digə möminlə də vəhylə vasitəsilə olanladan xəəda olula. u fiki əvvəlki 9-cu suənin 94-cü ayəsində də ildiilmişdi. uada əsulallahın söylədiyi halda digə möminləin də ilgi aldıqlaı göstəili”. /9-cu suənin 94-cü ayəsinin Təfsii (Udu dilində) Şah Fahad Nəşiyyat Evi təəfindən çap olunmuş və Səudiyyə Hökuməti təəfindən də yayılmışdı. /Sələfiləin Təfsiinə izim cavaımız /əsulallahın (s) izim həəkətləimiz haqqında necə xəəda olmasının nə fəqi va? Onun (s) izim həəkətləimizi necə göməsi və eşitməsindən (adi insan və yaxud vəyh alan i insan kimi) daha Vaci və Əsas məsələ onun izim əməlləimizdən xəəda olmasıdı. Hə iki halda sələfilə səhvə yol veilə. undan sona onla unu necə söyləyə ilələ /• əsulallah (s) vəfat etmişdi və u dünya ilə heç i əlaqəsi yoxdu. /• əsulallah (s) hətta öz məzaında izim salamlaımızı da eşitmi. /• “Ya əsulallah” demək şikdisə, “əs-səlat u vəs-salam u aleykə ya əsulallah” demək caiz deyil. /• əsulallah (s) vəfat etdiyindən və hətta ondan (s.) nə istədiyimizi ilmədiyindən izə şəfaət etməsi üçün ondan kömək istəməyimiz şikdi. /əsulallah (s) və möminlə ütün əşəiyyətə qaşı şahidlik edilə. /Quan deyi ki, haqq-hesa günündə əsulallahın (s) ümmətindən olan möminlə ütün əşəiyyətə qaşı şahidlik edəcəklə və əsulallah (s) da onlaa qaşı şahidlik edəcək. /(əqəə 2143) eləliklə də, sizi (ədalətli və seçilmiş) i ümmət etdik ki, insanlaın əməlləinə (qiyamətdə) şahid olasınız, Peyğəmə də (Muhəmməd əleyhisəllam da) sizə şahid olsun. /Digə ayədə isə Quan deyi /(Nisə 441) (Ya əsulum!) Hə ümmətdən (peyğəməini) i şahid gətiəcəyimiz və səni də onlaa şahid təyin edəcəyimiz zaman (kafiləin halı) nə cü olacaq? /əsulallah (s) və onun ümməti gömədiyi və eşitmədiyi halda ütün əşəiyyətə qaşı necə şahidlik edəcəklə? /Əməl dəfətəi sağ yöndən gətiilən kimsələin (möminləin) uhlaı izi göü /Quan deyi ki, mömin insanlaın uhlaı izi göü və əgə də möminlədəniksə iz ölən zaman onla izi salamlayıla. /(əl-Vaqiə 5683) i kimsə canını tapşıan zaman axa-axa qalısız. /(əl-Vaqiə 5690) Əgə o, sağ təəf sahiləindəndisə (əməl dəftəi sağ əlinə veilənlədəndisə), /(əl-Vaqiə 5691) (Ona özü kimi olan yoldaşlaının dili ilə ) “Sağ təəf sahiləindən sənə salam olsun!” (deyiləcəkdi). /Qoy Allah soğu-sual günü əməlləimizi sağ əlinə veilən kəslədən etsin izi. Amin. /Peyğəmələin Məhəmmədə (s) kömək etmək üçün vədləi /iz sələfilədən, Peyğəmə və ya sadə insanla olmasından asılı olmayaaq ölülə izə kömək edə ilələ deyə souşanda, onla cava vedilə Xey! O zaman onla Ali İman suəsinin u ayəsinə axmalıdıla /(Ali İman 381) (Ey kita əhli!) O vaxtı yadınıza gətiin ki, Allah peyğəmələdən “Sizə vediyim kita və hikmətdən sona, sizdə olanı təsdiq edən i peyğəmə gəldikdə ona mütləq inanı yadım edəcəksiniz”, – deyə əhd almış və onlaa “unu təsdiq edi, ağı olan əhdimi qəul etdinizmi? – demişdi. Onla da “Təsdiq etdik!” – deyə cava vemişdilə. (u zaman) Allah “Elə isə (i-iinizə) şahid olun! Mən də sizinlə əaə şahidlədənəm”, – deyə uyumuşdu! / /Təhlillə /1. İndi Peyğəmələ Peyğəməlik məqamlaına göə əsulallaha (s) kömək etməlidilə. Onla ölü olduğu halda necə kömək edə ilələ və vəhailəin sözləinə göə ölülə diiləə kömək edə ilməzlə. /2. Əgə iz onlaın kömək edə ilmədiyini deyiiksə, u o anlama gəli ki, u Peyğəmələ fasiqdilə, çünki əsulallaha (s) kömək etmək onlaın nüuvvət şətidi. /3. iz Peyğəmələin fiziki axımdan sağ olmamalaına axmayaaq onlaın əsulallaha (s) kömək edə iləcəkləini və o (s) onlaı çağıan zaman onun yadımına gələcəkləini qəul etməliyik. /4. Əgə u Peyğəmələ ölü ikən Mühəmmədə (s) kömək edə ililəsə, əs nə üçün vəhhailə inka edi ki, ütün Peyğəmələdən üstün olan Mühəmməd (s) izə kömək edə ilməz? /5. Əgə u Peyğəmələ Qeydə ikən əsulallaha (s) kömək edə ililəsə, əs nə üçün Qeydə olan İmam Məhdinin (ə) öz şiələinə kömək edə iləcəyinə inanmağımız yanlış hesa olunu? /6. Əgə əsulallaha (s) kömək etmək i peyğəməi fasiqə çeviisə, onda Uhud və Hüneyn döyüşləində səhaəyə kömək etməyən və peyğəməə ölüm yatağında yazı yazmaq xahişini yeinə yetiməyinə açıq aşka mane olan səhaənin halı daha pis deyilmi? /əsulallahın (s) yoxluğunda ondan şəfaət istəməyin yollaını o (s) özü elə ildimişdi /əsulallah (s) həyatda ikən səhaə onun yanına gələ və onun üçün dua etməsini xahiş edədi. Lakin əsulallah (s) onun dualaına necə sığınmağımızı və olmadığı zamanlada onun vəsiləsi ilə necə istəməyimizi izə danışmışdı. /i ko kişi əsulallahın (s) yanına gəldi və dedi “Allahdan mənə kömək etməsini dilə”. O cava vedi “Əgə istəsən mən unu yuadaam və sənin üçün daha yaxşı olacaq, əgə istəsən mən sənin üçün Allahdan daha xeyilisini diləyəcəyəm.” O dedi “O zaman Ona dua elə”. Peyğəmə (s) dedi “idhha fa tavadda, va salli ak`atayn thumma qul” Get və dəstəmaz al, iki ükət namaz qıl və sona de Ey Allah, mən sənin məhəmətli Peyğəməin vəsiləsiylə səndən istəyiəm; Ya Məhəmməd, mən sənin vəsilənlə öz dualaımı Allahımdan istəyiəm/Mən sənin vəsilənlə Allahdan mənə yenidən göməyi nəsi etməsini istəyiəm. Ey Allah onu mənimlə Sənin aanda vəsilə et. /u hədis Əhməd (4138#17246-17247), Timizi (hasan səhih qəi –Da`avat 119-cu Fəsil), İn Macə (İqamət əl-salat və əl-sunnat, Salat əl-hajat # 1385-ci fəsil), Nəsai ( Amal al-yavm va al-laylat, səhifə 417-418 # 658-660), əl-Hakim (1313, 1526), Təaani al-Kai təəfindən nəql edilmiş və İn Hacə, Dahai, Şavkani və İn Teymiyyə də daxil olmaqla təxminən 15 hədis ustadlaı təəfindən çox ciddi şəkildə təsdiqlənmişdi. /1. Peyğəməin göstəişləi xüsusi i şəxsə, vaxta və məkana məhdudiyyət qoyulmadan ütün müsəlmanla üçün qanuni qüvvə daşıyı; Peyğəməin (s) özündən sona gələn göstəişlə təsdiq olunmayana qədə u dünyanın sonuna kimi ütün nəsillə üçün öz qüvvəsini saxlayacaq. /2. Peyğəmə (s) ko kişiyə dedi “Get və dəstəmaz al”, əlavə etmədən “sona isə mənim qaşıma gəl”. Cismən yoxluqlaına gəlincə isə ölülə və diilə tam oxşadıla. /3. Peyğəməin (s) cismən olmamasına axmayaaq, onun vasitəçiliyi üçün çağıdığımız söz iaşa müaciətdi “Ya Məhəmməd”. “Ey filankəs” – ifadəsi sağ olan və ya eşidən i kimsəni çağımaq üçün işlədili. Onu da qeyd edək ki, Allah möminləə Peyğəməi (s) adi təzdə i-iləini çağıdıqlaı kimi çağımağı qadağan etmişdi. Ona göə də, Peyğəməin (s) olmamasının və müaciət olunmasının yeganə yolu iincinin fiziki, ikincinin isə mənəvi mənada işlənməsidi. /Sələfilə əlləindən gələni edilə ki, öz istəkləinə uyğun olaaq yuxaıdakı hədisləin mənasını dəyişsinlə. izim söylədiyimiz kimi u hədisin səhaələ təəfindən eyni mənada işlədilməsi onlaa unu dəyişməyə yol vemi. uada göstəilən 2-ci hədis yuxaıdakı hədisi təsdiqləyi. /Osman in Hunayfın qadaşı oğlu Əu İmama in Səhl in Hunayfın da söylədiyi kimi Kəi (917-18) və Saqidə (1184/201-202) Münzii (Tagi 1473-474), Heytəmi və Təəani, Maifədə eyhəqi, Əu Nuaym təəfindən təsdiq olunan səhih hədis /i kişi ehtiyacı üzündən Osman in Əffanın yanına gəldi, lakin o, nə kişiyə diqqət yetidi, nə də onunla maaqlandı və u vəziyyətdən sona o, Osman in Hunayfa şikayət etdi və o dedi “Get dəstəmaz al, sona məscidə get və iki ükət namaz qıl, daha sona u duanı de”, sona o ko kişinin duasını xatılatdı, “sona yenidən Osmanın yanına get.” Həmin kişi getdi, onun dediyi kimi etdi, sona Osmanın qapısına getdi, qapıçı gəldi və onun əlindən tutaaq Osmanın yanına gətidi və Osman onu özü ilə xalçanın yuxaı hissəsində otudu dedi “Mənə de göüm nəyə ehtiyacın va.” undan sona kişi evdən çıxdı və yenidən Osman in Hunayfla astlaşdı və dedi “Allah əcini vesin! Sən onunla danışmayana qədə o nə mənə diqqət yetidi, nə də mənimlə maaqlandı. O cava vedi “Mən onunla danışmamışam, lakin mən i ko kişinin göməməyindən Peyğəməə (s) şikayət etmək üçün gəldiyini gömüşdüm” və o ona u hekayədəki əsas fiki xatılatmışdı. /Mənə Encyclopedia of Islamic Doctine /eləliklə, sələfiləin yuxaıdakı hədisə aşqa məna vemək imkanlaı qalmı. /izim əməlləimiz əsulullaha (sav) təqdim olunu və o, u ümmətin əməlləindən xəədadı. /Digə i hədisdə deyili ki, ümmətin əməlləi davamlı olaaq Peyğəməə təqdim olunu, o, ümmətin yaxşı əməl və iadətləi üçün Allaha həmd-səna edi ki, Allah onlaın günahlaını ağışlasın. Hədis elədi /“Sizin əməlləiniz mənə göstəili. Əgə yaxşı olsa Allaha həmd-səna ediəm, əgə pis olsa, onda sizin ağışlanmanız üçün Allaha dua ediəm.” /Hatəmi Məcməüz-zəvaid əsəində (924) unu nəql edi və deyi ki, o hədis əzzadan və sonakı avilə təəfindən nəql edili (onun Müsnədində) və hamısı səhihdi. İaqi Tah-ut-tasi fi şəh-it-təqi kitaında avilə zənciinin etialı olduğunu təsdiq edi. İn Səd ət-Taaqatul-küada unu nəql edi (2194). Qadi-İyad Əş Şifada u hədisi qeyd edi (119); Suyuti unu əl Xasais ül küada (2281) və Mənahil üs sifa fi Takic ahadis aş Şifada qeyd edi (səh 3) və şəh vei ki, İn Əi Üsamə öz Müsnədində ək in Adullah əl Muzanidən nəql edi və əzza öz Müsnədində Adullah in Məsuddan səhih avi zənciilə nəqlinə etia edi. Kafaci və Molla Əli Qai əş Şifaya (yəni Nəsim ü iyad (1102) və Şəh əş Şifa 136)) hömətlə şəh ildiilə. Hədis alimi İn Ül Cavzi unu əl Vəfa i əhvalil Mustafa kitaında (2809-10) ək in Adullah və Ənəs İn Malikdən əvayət edi. Suki u hədisin doğu olduğunu Şifa üs siqam fi ziyaət xayil anam kitaında (səh 34) ək in Adullah əl Muzani və in Əil Hadidən əs Saim ul munkidə (səh. 266-7) ildii. əzzaın hədisi də həmçinin İn Kəsiin Əl idayə vən nihayəh kitaında (4257) yazılı. Əsqalani u hədisi ək in Adullah əl Muzanidən Mətaliük aliyah kitaında (422-3 #3853). əvayət edi. Əli əl Hindi in Sədin hədisini Kənzul Ummalda (11407 #31903) və Haisdə (#31904) qeyd edi. Nəhani unu Hüccətullah ələl aləmin fi mucazat seyyidil musəlin kitaında səh 713-də əvayət edi. /Mənə ‘eseeching fo Help’ y D.Tahi-ul-Qadi /Sələfiləin vediyi yeganə cava udu ki, u hədis zəyifdi. Lakin u yalnız onlaın ikili standadlaına uyğundu. u qədə hədis alimi u hədisi səhih ililəsə, sələfiə hələ də onu necə zəyif adlandıa ililə? Onlain u hədisi zəyif elan etməkdə yeganə əyalaı udu ki, hədis onlaın istək və əqidələinə ziddi. /Onlaın qaldıdığı növəti etiaz məsələsi əsulun (s) milyonlala insanın əməlləini göməyə nə cü qadi olmasıdı? /Çox asud etiazdı və u yalnız o kəsləin ağlına gələ ilə ki, onla Litealizm (həfilik) xəstəliyindən əziyyət çəksin. Gəlin onlaa hətta sələfi alimləinin də qəul etdiyi i hədisi sitat gətiək. /“Cümə günləi mənə daha çox salatu salam göndəin, çünki u gün (xüsusilə) izlənili və mələklə una şahid olula. i kəs mənə salavat göndəməyə aşlayan kimi, onun salavatı mənə çatdıılı.” Əu əl Dada deyi “Hətta sizin ölümünüzdən sona elə?” Peyğəmə cava vei “Heç şühəsiz, Allah Peyğəmələin ədənləini çüütməyi yeə (topağa) qadağan etmişdi.” /Əu əl Dadanın səhih avi zəncii ilə İn Macə təəfindən əvayət olunmuşdu. Həmçinin səhih zəncilə Ovs in Ovs əl Təqafi Əhməddən, o da İn Əi Şeyadan, o, Əu Davuddan, o, əl Nəsaidən →İn Macə →əl Daimi→İn Kuzayma→İn Hian→Əl Hakim (Zəhəi səhih hesa etmişdi), Təaanidən öz Kəiində və i çox yelədə eyhəqidən əvayət etmişdi. /Ölüləin eşitməsinə dai vəhailəin digə dəlilləi /Vəhailə əlləindən gələni edilə ki, ölüləin eşitməsi və xəəda olması haqqında dəlilləə kölgə salsınla. u ölmədə iz onlaın əqidələini müdafiə etmək üçün nələə etiaz etdikləini göəcəyik. /1-ci etiaz əsul (s) ölümündən sona səhaələinin idətləini ilməkdən imtina etdi /Vəhai deyi ki, əg