/Cava Ədin i neçə mənası vadı / /1-Uluhiyyət müqailində işlənilən əd. / /u məna həqiqətdə məmluk (sahi) mənasına işlənili. Odu ki, Allahın ütün əndələinə deyili. Allahın insana malik olması Allahın xaliq insanın məxluq olmasından iəli gəli. u axımdan Allah mülkündə olmağın əmzi olan əd vəsfi yalnız Allaha nisət veiləək “Ədullah” deyili. Allah taala u aədə “Məyəm” suəsinin 93-cü ayəsində uyuu / /إِن كُلُّ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا / /“Göylədə və yedə olan ütün mövcudat Allahın yalnız i ədi, quludu.” / /Həmçinin Allah taala həzəti İsa (ə)-ın dilindən nəql edəək uyuu / /… إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا / /“O dedi Mən Allahın əndəsi və quluyam. O, mənə kita vedi və özümüdə peyğəmə etdi.” / /“Məyəm” suəsi, ayə 30. / /2-Qanunlaşdıılmış əd. / /u növ əndəçilik döyüş meydanlaında qələə vasitəsiylə ələ gəli. Fiqh elmində izah olmuş özünə məxsus şətləə müvafiq olaaq müqəddəs islam dini u əndəçiliyi qəul etmişdi. / /Döyüşdə müsəlmanlaın əsii olanlaın təklifi hakimi–şəin (şəiət hakiminin) öhdəsinə qoyulu. O da onlaın aəsində aşağıda deyiləcək üç hökümdən iini yeinə yetiə ilə / /Ya onladan ğəamət olmadan azad edə, ya onladan ğəamət aldıqdan sona onlaı azad edəcək və ya da ki, onlaın əsi qalmasına hökm veəcək. / /Üçüncü halda əsiə müsəlmanlaın əd və əndəsi deyili. / /una süut olaaq fiqhi kitalaında “aul-əid vəl-ima” (yəni, əd və kənizlə ölməsi) adlı ölməni misal çəkmək ola. / /Həmçinin Quani-kəimin “Nu” suəsinin 32-ci ayəsini misal çəkmək ola. / /﴿ وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴾ / /“Aanızda olan suay kişiləi və əsiz qadınlaı, öz əməlisaleh kölə və kənizləinizi evləndiin. Əgə onla yoxsuldulasa Allah Öz lütfü ilə onlaı dövlətli edə. Allahın əhməti geniş və hə şeyi iləndi.” / /u ayədə Allah taala öyüşdə əsi düşmüşləi əd (kölə) və kəniz adlandıı. Həmçinin əd kəlməsi Allahdan aşqasına (müsəlmanlaa) nisət veili. / /3-Əd itaət mənasına / /u məna da “Lisanul-əə” və “Qamusul-muhit” kimi lüğət kitalaında əyan olunu. / /“Ədüəsul”, Ədüləli”, “Ədülhuseyn” kimi adlaın da mənası elə u mənaya qayıdı. Yəni əsulallah (s)-ə itaət edən, Əli (ə)-a itaət edən, İmam Hüseyn (ə)-a itaət edən. / /Heç i şək-şühə yoxdu ki, Peyğəmə (s)-dən və həzətdən sona “ulil-əm”-dən itaət etmək şəi vaciatdandı. Hə i müsəlman Allahdan, Onun əsulundan və əm sahiləindən itaət etməlidi. Quani-kəim u aədə açıq-aydın göstəiş veəək uyuu / / … أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ … / /“Ey iman gətiənlə! Allaha, Onun əsuluna və özünüzdən olan əm sahiləinə itaət edin!…” / /Ən-nisa” suəsi, ayə 59. / /u ayə möminləi Peyğəmə (s)-dən itaət etməyə əm edi. İndi əgə i nəfə u mənanı öz övladına ad qoymaqla yaşatsa qəahətlimi iş göü?! Yöxsa təifə layiqli i iş göü?! / /iz fəx ediik ki, Peyğəmə (s)-dən itaət ediik və həzətdən sona İmamladan itaət edəək “ulil-əm” ayəsinə əməl ediik. / /Odu ki, i şəxsin “Ədullah” olmasıyla “Ədüəsul” olmasının aasında heç i ziddiyyət yoxdu. Çünki mənası Allah ədəçilik edən və Peyğəməə itaət edən deməkdi. ildiyimiz kimi Allahın əndəçiliyi təkvini və Allahın xaliqiyyətindən qaynaqlanan i vəzifədi. Amma Peyğəmə (s)-in itaəti isə təşii və Allahın əmiylə təyin olunmuş vəzifədi. / /Ayətullah Şeyx Cəfə Sühaninin əyanatından