Şühə-1 / /Deyillə Peyğmə (s)-in qızı xanım Fatimə (s) gecə dəfn olunu. u sadəcə xanımın Əuəkin zövcəsi Əsma int Umeysə etdiyi vəsiyyət əsasında olu. Xanımın məqsədi öz cəsədini naməhəmlədən qoumaq idi? / /Cava Gecə dəfin olmaq, xəlifənin xəəi, hüzuu olmadan qılınan namaz, gizli qəi Peyğəmə (s)-in vəfatından sonakı hadisələin üstündən qələm çəki iz itiməyə cəhd göstəənlə üçün xanımın qoyu getdiyi ən gözəl süütdu. / /Doğudu xanım özü elə istəmişdi və elə vəsiyyət etmişdi. Amma nə aş vemişdi ki, xanım elə i vəsiyyət etmək məcuiyyətində qalı?!! Xanımın elə vəsiyət etməsi onun düşmənləinə qaşı qəzəinin, naahatlığının təzahüü deyilmi? Həqiqətdə həzət u əməliylə gələcək nəsilləin iti axışlaını i neçə düşündüücü suala cəl etməklə həqiqəti onlaa catdımaq istəyi / /Niyə xanım Fatimənin qəi gizlidi? Niyə Peyğəmə (s)-in qızı gecə və gizlində dəfn olundu? Niyə Əli (ə) onu pak peykəinə Əuəkin və Öməin xəəi olmadan namaz qıldı? Və… / /Peyğəmə (s)-in canişinliyi iddiasında olan Peyğəmə (s) qızının peykəinə namaz qılmaq ləyaqətindən məhum idimi? / /əli xanım gecə, gizli dəfn olmasını vəsiyyət etdi. Ona zülm edənləin heç iinə xəə veilməsinə azı olmadı. u şiənin haqq olmasını süüt edə iləcək ən gözəl sənəddi. Xanım Fatimə (s)-in şəhid olduğunu, dünyadan məzlum köçdüyünü və ona zülm edənlədən ölənədək azı qalmadığını süut edi. u deylənləi sünnü və şiə kitalaında nəql olmuş əvayətlə təsdiqləyi. Nümunə olaaq onlaın i neçəsini nəql ediik. / / / /Gecə dəfn olunması əhli-sünnət kitalaında / /uxai öz səhihində yazı / /وَعَاشَتْ بَعْدَ النبي صلى الله عليه وسلم سِتَّةَ أَشْهُرٍ فلما تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ لَيْلًا ولم يُؤْذِنْ بها أَبَا بَكْرٍ وَصَلَّى عليها. / /“Fatimə (s) peyğəmədən (s) sona altı ay yaşayı. Dünyasını dəyişdikdən sona həyat yoldaşı Əli (ə) Əuəkə xəə vemədən gecə onun namazını qılı və dəfn etdi.” / /البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (المتوفي256هـ)، صحيح البخاري، ج 4، ص 1549، حديث 3998، كتاب المغازي، باب غزوة الخيبر، التحقيق د. المصطفى ديب البغا، الناشر دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، الطبعة الثالثة، 1407 – 1987. / /İn Quteyə Deynui, “Təvilu müxtələfil-hədis” kitaında yazı / /وقد طالبت فاطمة رضي الله عنها أبا بكر رضي الله عنه بميراث أبيها رسول الله صلى الله عليه وسلم فلما لم يعطها إياه حلفت لا تكلمه أبدا وأوصت أن تدفن ليلا لئلا يحضرها فدفنت ليلا. / /“Fatimə (s) Əuəkdən öz atası əsulullahın miasını tələ etdi. Əuək vemədikdə xanım onunla ölənədək danışmayacağına and içdi. Və Əuək onun dəfinində iştiak etmsin deyə gecə dəfn olmasına vəsiyyət etdi. Odu ki, xanım gecə dəfn oldu.” / /الدينوري، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتيبة (المتوفي276هـ)، تأويل مختلف الحديث، ج 1، ص 300، التحقيق محمد زهري النجار، الناشر دار الجيل، بيروت، 1393هـ، 1972م. / /Ədu-əzzaq Sənani yazı / /عن بن جريج وعمرو بن دينار أن حسن بن محمد أخبره أن فاطمة بنت النبي صلى الله عليه وسلم دفنت بالليل قال فرَّ بِهَا علي من أبي بكر أن يصلي عليها كان بينهما شيء. / /“Peyğəmə (s)-in qızı Fatimə (s) gecə dəfn olundu ki, Əuək ona namaz qılmasın. Çünki onlaın aasında söz-söhət olmuşdu.” / /الصنعاني، أبو بكر عبد الرزاق بن همام (المتوفي211هـ)، المصنف، ج 3، ص 521، حديث 6554 و حديث 6555، التحقيق حبيب الرحمن الأعظمي، الناشر المكتب الإسلامي – بيروت، الطبعة الثانية، 1403هـ. / /Sona deyi / /عبد الرزاق عن بن عيينة عن عمرو بن دينار عن حسن بن محمد مثله الا أنه قال اوصته بذلك. / /“… Xanım Fatimə özü elə vəsiyyət etmişdi.” / /الصنعاني، أبو بكر عبد الرزاق بن همام (متوفي211هـ)، المصنف، ج 3، ص 521، حديث 6554 و حديث 6555، التحقيق حبيب الرحمن الأعظمي، الناشر المكتب الإسلامي – بيروت، الطبعة الثانية، 1403هـ. / /İn əttal səhihi uxainin şəhində deyi / /أجاز أكثر العلماء الدفن بالليل… ودفن علىُّ بن أبى طالب زوجته فاطمة ليلاً، فَرَّ بِهَا من أبى بكر أن يصلى عليها، كان بينهما شىء. / /“Əksə alimlə cənazənin gecə dəfn olmasına icazə veilə. Əli (ə) in Əutali (ə) da öz zövcəsi Fatimə (s)-i gecə dəfn etdi ki, Əuək ona namaz qılmasın. Çünki, Əuəklə xanım Fatimə (s) aasında söz-söhət olmuşdu.” / /إبن بطال البكري القرطبي، أبو الحسن علي بن خلف بن عبد الملك (المتوفي 449هـ)، شرح صحيح البخاري، ج 3، ص 325، التحقيق أبو تميم ياسر بن إبراهيم، الناشر مكتبة الرشد – السعودية / الرياض، الطبعة الثانية، 1423هـ – 2003م. / /İn Əil-Hədid Cahizdən (vəfatı 255 hici) nəql edi. / /وظهرت الشكية، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلك من فاطمة ( عليها السلام ) أنها أوصت أن لا يصلي عليها أبوبكر. / /“Xanım Fatimə (s)-in şikayəti, naahatlığı eləi həddə yetişdi ki, xanım Əuəkin ona namaz qılmamasına vəsiyyət etdi.” / /إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (المتوفي655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 157، التحقيق محمد عبد الكريم النمري، الناشر دار الكتب العلمية – بيروت / لبنان، الطبعة الأولى، 1418هـ – 1998م. / /Sona u sünnü alimi yazı / /وأما إخفاء القبر، وكتمان الموت، وعدم الصلاة، وكل ما ذكره المرتضى فيه، فهو الذي يظهر ويقوي عندي، لأن الروايات به أكثر وأصح من غيرها، وكذلك القول في موجدتها وغضبها. / /“Xanım Fatimənin ölmünün və qəiinin gizli olmasını, Əuəkin və Öməin xanımın cənazəsinə namaz qılmamalaını və Seyyid Mütəzanın ütün dedikləini mən təsdiq və qəul ediəm. Çünki, unlaı süut edə iləcək əvayətlə daha səhih və daha çoxdu. Həmçinin xanımın o iki nəfədən naahat olu və onladan qəzələnməsi mənim nəzəimcə digə sözlədən daha etialıdı.” / /شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 170. / /Gecə dəfn olunması şiə kitalaında / /Xanımın elə i vəsiyyət etməsi şiələ aasında aydın və yekdel qəul olmuş məsələ olmasına axmayaaq uada i əvayətə işaə ediik. / /Məhum Səduq xanımın gecə dəfn olmasının səəini elə nəql edi / /عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام لِأَيِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ (عليها السلام) بِاللَّيْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لا يُصَلِّيَ عَلَيْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلانِ‏]. / /Əli in Əu Həmzə atasından nəql edi ki, İmam Sadiq (ə)-dan “niyə xanim Fatimə gündüz yox, gecə dəfn oldu?”- sual etdikdə həzət uyudu Xanım Fatimə özü gecə dəfn olunmasına vəsiyyət etdi ki, Əuəklə Ömə onun cənazəsinə namaz qılmasıla.” / /الصدوق، أبو جعفر محمد بن علي بن الحسين (المتوفي381هـ)، علل الشرايع، ج‏1، ص185، التحقيق التقديم السيد محمد صادق بحر العلوم، الناشر منشورات المكتبة الحيدرية ومطبعتها – النجف الأشرف، 1385 – 1966 م . / /“Mədaik” kitaının müəllifi məhum Seyyid Məhəmməd Amili deyi / /إنّ سبب خفاء قبرها ( عليها السلام ) ما رواه المخالف والمؤالف من أنها ( عليها السلام ) أوصت إلى أمير المؤمنين ( عليه السلام ) أن يدفنها ليلا لئلا يصلي عليها من آذاها ومنعها ميراثها من أبيها ( صلى الله عليه وآله وسلم ). / /“Müxalif və müvafiqin nəql etdiyinə istinadən xanım Fatimə (s) məzaının gizli qalmasının səə udu ki, xanım özü həzət Əli (ə)-a vəsiyyət edəək tapşımışdı ki, ona əziyyət və atasının miasıdan məhum edənlə onun cənazəsinə namaz qılmasınla.” / /الموسوي العاملي، السيد محمد بن علي (المتوفي1009هـ)، مدارك الأحكام في شرح شرائع الاسلام، ج 8، ص279، النشر و التحقيق مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، الطبعة الأولي، 1410هـ. / / / /Nəticə ukimin sənədləi, əhli-sünnənin öyükləinin etiaflaını nəzəə aldıqda məlum olu ki, xanımın gecə dəfn olmasına səə onun öz vəsiyyəti olu. Çünki həzət istəməyi ona zülm edənlə onun cənazəsinə namaz qılsınla. u yolla da xilafəti qəs edənləə qaşı qəzəini taixin silinməz səhifələinə yazaaq sona gələn nəsillə üçün əədiləşdidi. / / / /Şühə -2 / /Fəz edək ki, Fatimə (s) haçansa iki şeyxdən naazı olu , lakin iki şeyxin Fatimə (s)-nın ömünün axı günləində gəli ondan halallıq alması da süuta yetmişdi. Necə ki, eyhəqi və aşqalaı unu nəql etmişlə / /عن الشعبي قال لما مرضت فاطمة أتاها أبو بكر الصديق فأستئذن عليها فقال علي يا فاطمة هذا أبو بكر يستئذن عليك فقالت أتحب أن أأذن؟ قال نعم فأذنت له فدخل عليها يترضاها وقال والله ما تركت الدار والمال والأهل والعشيرة إلا لإبتغاء مرضاة الله ومرضاة رسوله ومرضاتكم أهل البيت ثم ترضاها حتى رضيت. / /“Fatimə (s) xəstə olduğu zaman Əuək halallıq almaq üçün onun yanına getdi. Onunla göüşmək üçün icazə istədi. Əli (ə) Fatimə (s)-ya uyudu / /-Əuək göüşmək üçün icazə istəyi. Fatimə (s) “əgə istəyisənsə gəlsin. ” –deyə uyudu. Əli (ə) uyudu / /-əli. / /Sona Fatimə (s) icazə vedi. Əuək daxil olu Fatimə (s)-nın azılığını almaq istəyidi. Əuək dedi / /And olsun Allaha! Evimi, yaşayışmı, mal-dövlətimi və yaxınlaımı yalnız Allahın, əsulun və siz Peyğəmə ailəsinin azılığını əldə etmək üçün tək etmişəm. Sona Fatimə (s) ondan azı olduğunu ildidi.” / /البيهقي، احمد بن الحسين (المتوفي 458هـ) دلائل النبوة، ج 7،‌ ص 281؛ / /البيهقي، احمد بن الحسين (المتوفي 458هـ) الاعتقاد والهداية إلى سبيل الرشاد على مذهب السلف وأصحاب الحديث، ج 1،‌ ص 354، التحقيق أحمد عصام الكاتب، الناشر دار الآفاق الجديدة – بيروت، الطبعة الأولى، 1401هـ. / / / /Cava və aaşdıma / /Şəhidə, Siddiqə Fətimeyi Zəha (s)-nın iki şeyxdən azı qalmaması onlaın xəlifəlikləinin şəi olmasını sual oltına apaı. Çünki u süut edi ki, əsuli-Əkəm (s)-in tənha yadigaı, iki dünya qadınlaının ən üstünü, ehişt qadınlaının xanımı Əuək və Öməin xəlifəliyinə müxalif, onladan naazı və qəzəli olmuşdu. Əhli sünnənin ən səhih kitalaında nəql olunmuş səhih əvayətləə əsasən, Fatimənin azılığı Allahın azılığı, onun qəzəi Allahın qəzəidi. / /Elə una göə də Əhli sünnə alimləi əl-ayağa düşü i neçə əvayət qondamaqla iki şeyxin Peyğəməin qızını qəzələndidikdən sona ömünün axı anlaında onun ziyaətinə gedi ondan halallıq istəmiş və Fatimə (s) da onladan azı qıldığını ildiməsini süut etməyə çalışmışla. / /unun cavaında deyiik / /iincisi əvayətin sənədi müsəldi. Çünki Şəi taeindəndi, özü u hadisənin şahidi olmamışdı. / /İkincisi Fəz edək ki, taeinləin müsəl əvayətləini qəul ediik. Yenədə Şəinin əvayətini qəul etmək mümkün deyil. Çünki Şəi Əmiəl-möminin Əli (ə)-ın düşmənləindən , nasii olmuşdu. Necə ki, əlazii və Əu Hamid Ğəzali elə Şəinin özündən nəql edilə / /عن مجالد عن الشعبي قال قدمنا على الحجاج البصرة، وقدم عليه قراء من المدينة من أبناء المهاجرين والأنصار، فيهم أبو سلمة بن عبد الرحمن بن عوف رضي الله عنه… وجعل الحجاج يذاكرهم ويسألهم إذ ذكر علي بن أبي طالب فنال منه ونلنا مقاربة له وفرقاً منه ومن شره…. / /“əsə şəhəində i dəstə insanla Həccacın hüzuuna daxil olduq. Mühaci və Ənsaın övladlaından olan i dəstə Mədinəli qailə, o cümlədən Əu Səlmə in Ədüəhman in Ovf da oada idilə. Həccac onlala söhət edidi. Əli in Əu Talii xatıladı və ona qaşı nalayiq sözlə işlətdi. izdə onun azılığını əldə etmək və şəindən amanda qalmaq üçün Əliyə qaşı nalayiq sözlə işlətdik…” / /البلاذري، أحمد بن يحيى بن جابر (المتوفي279هـ) أنساب الأشراف، ج 4، ص 315؛ / /الغزالي، محمد بن محمد أبو حامد (المتوفي505هـ)، إحياء علوم الدين، ج 2، ص 346، الناشر دار االمعرفة – بيروت. / /i nasiinin əvayəti izim üçün hüccət və süut ola iləmi?! / / / /Əhli sünnənin ən səhih kitalaında Fatimə (s)-nın Əuəkdən naazı qalması / /Üçüncüsü Fatimə (s)-nın Əuəkdən naazı qalması gün kimi aydın və inkaolunmazdı. uxai əhli sünnənin ən səhih kitaı olan “Səhihi-uxaidə” Fatimə (s)-nın dəfələlə Əuəkə qaşı qəzələnməsindən söhət açmışdı. “Əvaul-xums” ölməsində yazı / /فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رسول اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَهَجَرَتْ أَبَا بَكْرٍ فلم تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حتى تُوُفِّيَتْ. / /“ əsulullah (s)-in qızı Fatimə (s) Əuəkdən üz döndəmişdi. Dünyadan köçənə qədə onunla aışmadı.” / /البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (المتوفي256هـ)، صحيح البخاري، ج 3،‌ ص 1126، حديث 2926، باب فَرْضِ الْخُمُسِ، التحقيق د. المصطفى ديب البغا، الناشر دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، الطبعة الثالثة، 1407 – 1987. / /uxai “Əl-məğazi” kitaının, “Ğəzvətul-Xeyə” fəslində, 3998-ci hədisdə deyi / /فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ على أبي بَكْرٍ في ذلك فَهَجَرَتْهُ فلم تُكَلِّمْهُ حتى تُوُفِّيَتْ. / /“Fətimə (s) Əuəkə qaşı qəzələndi. Dünyadan köçənə qədə onunla danışmadı.” / /البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (المتوفي256هـ)، صحيح البخاري، ج 4، ص 1549، حديث 3998، كتاب المغازي، باب غزوة الخيبر، التحقيق د. المصطفى ديب البغا، الناشر دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، الطبعة الثالثة، 1407 – 1987. / /uxai “Əl-fəaiz” kitaının “Qovlin-Nəi (s) la nuvəisu ma təəkna sədəqətun” fəslində, 6346-cı hədisdə deyi / /فَهَجَرَتْهُ فَاطِمَةُ فلم تُكَلِّمْهُ حتى مَاتَتْ. / /“Sona Fatimə (s) Əuəkdən üz döndədi və dünyadan köçənə qədə onunla danışmadı.” / /البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (المتوفي256هـ)، صحيح البخاري، ج 6، ص 2474، حديث 6346، كتاب الفرائض، بَاب قَوْلِ النبي (ص) لا نُورَثُ ما تَرَكْنَا صَدَقَةٌ، التحقيق د. المصطفى ديب البغا، الناشر دار ابن كثير، اليمامة – بيروت، الطبعة الثالثة، 1407 – 1987. / /İn Quteyiyyənin əvayətində nəql olunu ki, o iki nəfə Fatimə (s)-nın ziyaətinə gəldikləi zaman Fatimə (s) onlaa daxil olmaq üçün icazə vemədi. Naça qalı Əmiəl-möminin Əli (ə)-ın yanına gedi Fatimə (s) ilə göüşmək üçün vasitəçilik etməsini istədilə. Fatimə (s) Əli (ə)-ın cavaında uyudu / /البيت بيتك. / /Yəni Əlican! “Ev öz evindi.” İxtiya sahiisən, kimə istəyisən icazə ve. Əli (ə) hüccəti tamam etmək, sonala o iki nəfə “iz Fatimə (s)-dən halallıq almaq istəyidik, lakin Əli (ə) icazə vemədi”-deyə əhanə gətiməmək üçün onlaa icazə vedi. / /Onla üzüxahlıq istədikləi zaman Xanım Zəha (s) qəul etmədi və onladan elə i etiaf aldı / /نشدتكما الله ألم تسمعا رسول الله يقول رضا فاطمة من رضاي وسخط فاطمة من سخطي فمن أحب فاطمة ابنتي فقد أحبني ومن أ رضى فاطمة فقد أرضاني ومن أسخط فاطمة فقد أسخطني / /Sizi and veiəm Allaha! Məgə siz ikiniz əsulallah (s)-dən “Fatimənin azılığı mənim azılığım, onun qəzəi mənim qəzəimdı. Qızım Fatiməni sevən həqiqətdə məni sevmişdi. Fatiməni azı salan həqiqətdə məni azı salmışdı, onu qəzələndiən həqiqətdə məni qəzələndimişdi” –deyə uyuduğunu eşidməmisinizmi? Hə ikisi “əli, iz əsulallah (s)-dən ucü eşitmişik”- deyə cava vedilə. / /Daha sona Fatimə (s) uyudu / /فإني أشهد الله وملائكته أنكما أسخطتماني وما أرضيتماني ولئن لقيت النبي لأشكونكما إليه. / /Mən Allahı və mələkləi şahid tutuam ki, siz ikiniz məni qəzələndimisiniz və mən sizdən naazıyam. Atamla göüşdükdə sizin ikinizdən şikayət edəcəyəm. / /ununlada kifayətlənməyi daha sona uyudu / /والله لأدعون الله عليك في كل صلاة أصليها. / /And olsun Allaha! Hə namazdan sona sizə qağış edəcəyəm. / /الدينوري، أبو محمد عبد الله بن مسلم ابن قتيبة (المتوفي276هـ)، الإمامة والسياسة، ج 1،‌ ص 17، باب كيف كانت بيعة علي رضي الله عنه، التحقيق خليل المنصور، الناشر دار الكتب العلمية – بيروت – 1418هـ – 1997م. / /unlaı ildikdən sona necə inana iləik ki, Fatimə (s) o iki nəfədən azı qalmışdı?! uxainin əvayəti üstündü yoxsa eyhəqinin? i halda ki, o Əli (ə)-in düşməni hesa olunu və özüdə u hadisənin şahidi olmamışdı?! / / / /Dödüncüsü Əgə Fatimeyi Zəha (s) o iki nəfədən azı qalmışdısa, əs niyə ona zülm edənlə onun dəfnində və namazında iştiak etməsinlə deyə gecə dəfn olunmasına vəsiyyət etdi? u haqda hədisləi “Gecə dəfn olunması əhli-sünnət kitalaında” aşlıqı altında nəql etdiyimiz üçün yenidən təka etmiik. / /Ələttə, mümkündü ii desin ki, “Əuək sonadan peşman olu tövə etmişdi.” Onun cavaında deməliyik ki, tövə insanın daxilindən gələn peşmançılıq olduğu zaman faydalı və dəyəlidi. idə öz keçmişini islah etsin. Yəni, tövə edən şəxs pozduğu haqlaı, istə ilahi haqla olsun istəsədə camaatın haqqını islah etməlidi. / /İndi elə i sual ediik Göəsən Əuək nəsuh tövəsi etməsi və Allah taala da onun tövəsini qəul etməsi üçün Fədəki Fatimeyi Zəha (s)-ya qaytadımı? / /Nəticə Fatimə (s)-nın iki şeyxdən qəzələnməsi və ömünün sonuna qədə onladan azı qalmaması əhli-sünnətin ən səhih kitalaında nəql olunmüş məsələlədən iidi. Sənəd silsiləsində nasii olan “Fatimə (s)-dan azılıq almışdıla” deyən eyhəqinin əvayəti etiasızdı. / / / / Yaza İslammaaifinde Elmi Tədqiqatı Məkəz