span style="font-size12pt;"Təqiyyə i şəxsin müxaliflə qaşısında öz atini etiqadlaını, imanını gizlətməsi mənasınadı. u işdə məqsəd də dünyəvi ziyanlaın, mənəvi və dini xəsaətləin qaşısını almaqdı. u, hə i müsəlmanın şəi vəzifəsidi və Quani-Kəimin hökmünə əsaslanı. / / /Quani-Məciddə u məsələ ilə əlaqəda çoxlu ayələ mövcuddu. Onladan əziləini qeyd ediik /a) / لَا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَافِرِينَ اَوْلِيَاءَ مِنْ دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللّهِ فِي شَيْءٍ اِلاَّ اَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً /“İman əhli möminləi oşlayaaq kafilələ dostluq etməməlidi. Hə kəs elə etsə Allahla heç i aitəsi olmayacaqdı onladan (kafilədən) qoxaaq təqiyyə edənlədən aşqa.” (“Ali İman” suəsi, ayə28) /u ayə həqiqətdə göstəi ki, kafilələ dostluq yalnız təqiyyə şəaitində, canın qounması üçün caizdi və yalnız u halda onlala zahidə dostluq etmək ola. /) / مَنْ كَفَرَ بِاللّهِ مِنْ بَعْدِ ايمَانِهِ اِلاَّ مَنْ اُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالاِيمَانِ وَلكِن مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللّهِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ /“Hə kəs Allaha iman gətidikdən sona kafi olsa – zola, məcuiyyət üzündən küf izha edən, qəli isə (imana) xaticəm olanladan aşqa. Lakin öz qəlləini küflə dolduan şəxsləə gəldikdə isə, onla üçün ağı əza və qəzə olacaqdı.” (“Nəhl” suəsi, ayə106) /Müfəssilə u ayənin şəni-nüzulunda qeyd edilə ki, i gün Əmma ini Yasi atası və anası ilə ilikdə düşmənlə təəfindən tutuldu. Kafilə onlaa təzyiq göstəi tələ etdilə ki, islamdan dönsünlə, küf və şikə etiaf etsinlə. Əmmala gələnləin hamısı Allahın iliyinə və Peyğəməin isalətinə şəhadət vedilə, una göə də onladan əziləi şəhid edildi, digələi də islam düşmənləi təəfindən ağı işgəncələə məuz qaldıla. Lakin Əmma öz atini meylinin əksinə olaaq təqiyyə etdi, zahidə kafiləin dedikləini dilinə gətidi və işgəncədən, ölümdən xilas oldu. /Peyğəməin yanına gəldikdə öz sözündən çox nigaan və pəişan oldu. Peyğəmə ona toxtaqlıq vedi və yuxaıdakı ayə u aədə nazil oldu. u ayədən və müfəssiləin sözləindən aydın olu ki, canı qoumaq və maddi-mənəvi xəsaətləin qaşısını almaq üçün atini etiqadı gizlətmək elə Peyğəməin dövündə də aş vemiş və islam təəfindən qəul olunmuşdu. (“Duul-Mənsu”, 4-cü cild, səh.131, eyut çapı) / / /əni-Üməyyənin və əni-Aasın zalım hakimləi taix oyu şiələə çox ağı işgəncə vemiş, onlaın kökünü kəsmək fikində olmuşla, una göə də şiələ Quanın göstəişinə göə təqiyyə etmiş, əsl əqidələini gizlətmiş, ununla da həm öz canlaını qoumuş, həm də sai müsəlman qadaşlaını ağı şəaitlədən xilas etmişlə. Aydındı ki, zülm, zoakılıq və haqsızlıqla dolu olan i şəaitdə şiələin tamamilə məhv olması ilə nəticələnəcək təhdid və zülm tufanından xilas olmaq üçün təqiyyədən aşqa i yol təsəvvü olunmudu. Deməli, əgə zalım padşahla və onlaın əlaltılaı şiələlə qədda əfta etməsəydilə, onlaa düşmən münasiət əsləməsəydilə, onlaa qaşı amansız əftaı hakimiyyətləinin səlövhəsi qəa veməsəydilə şiələin təqiyyə etməsinə heç i əsas olmazdı. /Qeyd olunmalıdı ki, təqiyyə təkcə şiələə məxsus deyil, u, sai müsəlmanlada da vadı. elə ki, onla da ütün islami məzhələlə müxalifət edən, qaniçən düşmənlə (xəvaic, hə i haam işə əl atan zalım hökumətlə və s.) müqailində qəalaşı onlala qaşılaşmağa qüdətləi olmadığı halda təqiyyə şəaitinə keçi və öz canlaını qouyu saxlamaq üçün əqidələini gizlədidilə. Əgə islam cəmiyyətinin ütün üzvləi i-ii ilə qaşılıqlı anlaşma şəaitində yaşasaydıla müsəlmanla aasında təqiyyəyə heç i ye qalmazdı. / /NƏTİCƏ /Qeyd olunanladan aşağıdakı nəticələ alını /1-Təqiyyənin kökü Quandadı, Peyğəmə (s) səhaələinin və o həzətin özünün təkidi də islamın əvvəlləində onun caiz olmasına i əsasdı. /2-Şiələin təqiyyə etməkdə məqsədi özləinin əhmsizcəsinə qətlə yetiilmələinin qaşısını almaq və u məzhəi məhv olmaqla təhdid edən zülm tufanlaını dəf etmək olmuşdu. /3-Təqiyyə təkcə şiələə məxsus deyil, sai müsəlman fiqələinin də aasında mövcuddu. /4-Təqiyyə kafilədən çəkinməklə, islami əqidələi müşiklədən gizlətməkdə itmi əksinə müsəlmanlaın canının qounmasından iaət olan təqiyyənin meyaı daha ümumidi, müqavimət göstəmə qüdətinin olmadığı hə i qaniçən düşmən müqailində müqavimət göstəməyə imkan olmayan və ya müaizə şəaiti yaanmayan halda atini əqidənin gizlədilməsi zəui i məsələdi. /5-İslam cəmiyyətinin ayı-ayı fədləi qaşılıqlı anlaşma şəaitində yaşasaydıla, təqiyyəyə ümumiyyətlə ye qalmazdı./span