span style="font-size12pt;"Allahın layiqli və saleh əndələinin xatiəsini əzizləmək, o cümlədən onlaın təvəllüd günləini ayam keçiməyin əql sahiləi nəzəindən əyənilən i iş olmasına axmayaaq u aədə hə növ şühənin aadan qaldıılması üçün onun şəən icazə veilən i iş olmasının dəlilləini qeyd ediik /1-u kimi məasimləin keçiilməsi onlaa məhəət izha etmək üçündü. /Quan Peyğəməi Əkəm (s) və onun Əhli-eyti ilə dostluq göstəi onlaa məhəət əsləməyi müsəlmanlaa əm edi uyuu /قُل لَّا اَسْاَلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْرًا اِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَي /“(Ey Peyğəmə,) de Mən sizdən ən yaxın adamlaıma məhəət əsləməkdən aşqa i şey istəmiəm.” (“Şua” suəsi, ayə23) /Şühəsiz, ilahi övliyalaın təvəllüd münasiətləi ilə əlaqəda ayam keçimək insanlaın onlaa eşq və məhəətləinin cilvəsidi ki, u da Quan nəzəindən qəul olunu. /2-u məasimləin keçiilməsi Peyğəməi Əkəm (s)-ə hömət və təzimdi. /Quan Peyğəməi Əkəm (s)-ə kömək etməkdən əlavə, onun məqamını yüksək dəyələndiməyi də səadət və xoşəxtlik amili kimi qeyd edi /فَالَّذِينَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِيَ اُنزِلَ مَعَهُ اُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ /“O kəslə ki, Peyğəməə iman gətii onu əzizlədilə və ona kömək etdilə, ona göndədiyimiz nua itaət etdilə, məhz onla nicat tapanladı.” (“Əaf” suəsi, ayə157) /u ayədən aydın olu ki, Peyğəməi Əkəm (s)-i əzizləmək islam nəzəindən əyənilən i işdi, eləcə də onun əziz xatiəsini canlandıan məasimləin, o həzətin yüksək məqamını xatıladan məasimləin keçiilməsi də Allahın azı olduğu işlədi. Çünki u ayədə nicat tapanla üçün död sifət əyan edilmişdi /a) İman “Əlləzinə amənu ihi” – yəni o kəslə ki, ona iman gətimişlə. /) Onun nuuna itaət etmək “Vəttəəun-nuəlləzi unzilə məəhum” ona nazil olunan nua itaət edələ. /v) Ona kömək etmək “və nəsəuhu” ona kömək etdilə. /q) Peyğəmə (s)-in məqamına təzim etmək və ehtiam göstəmək “və əzzəuhu” onu əzizlədilə. /Deməli, Peyğəməi Əkəm (s)-ə ehtiam göstəmək və ona təzim etmək – ona iman gətii kömək etmək və göstəişləinə əməl etməkdən əlavə – zəui i işdi və Peyğəmə (s)-i əzizləmək “vəəzzəuhu” ifadəsinə əməl yetiməkdi. /3-u kimi məasimləin keçiilməsi Allah-Taalaya tae olmaqdı. /Allah-taala Peyğəmə (s)-i təifləyəək uyuu /وَ رَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ /“Sənin adını dünyada yüksəltdik.” (“İnşiah” suəsi, ayə4) /u şəif ayədən məlum olu ki, Allah-Taala Peyğəmə (s)-in əzəmət və cəlalının ütün dünyada yayılmasını istəyi və Özü də Quan ayələində onu təifləyi. /iz də öz asimani kitaımıza tae olaaq öyük, əzəmətli məasimlə təşkil etməklə kamal və fəzilət nümunəsi olan o öyük şəxsiyyətin məqamını əzizləyi və u yolla da aləmləin Pəvədigaına tae olmuş oluuq. Aydındı ki, u məasimləi keçiməkdə müsəlmanlaın əsas hədəfi Peyğəməi Əkəm (s)-in şənini yüksək tutmaqdan aşqa i şey deyildi. /4-Vəhyin nazil olması süfənin nazil olmasından heç də az deyil. /Quani-Məcid ilahi peyğəmə olan İsanın dilindən elə hekayət edi /قَالَ عِيسَي ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا اَنزِلْ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيداً لِّاَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَاَنتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ /“İsa ini Məyəm dedi Pəvədigaa, ey izim əimiz, izə asimandan i süfə göndə ki, izim hamımız üçün ayam, Sənin təəfindən i nişanə olsun izə uzi ve, çünki sən uzi veənləin ən yaxşısısan.” (“Maidə” suəsi, ayə114) /Həzəti İsa (ə) Allahdan istəyi ki, onlaa asimani i süf-ə nazil etsin və onun nazil olma gününü ayam keçisinlə. /iz souşuuq Əziz i ilahi peyğəmə asimani süfə olan, insanın sadəcə cismi cəhətdən ləzzət almasına səə olan i uzinin nazil olmasını ayam keçiisə (və u iş şik və idət sayılmısa) dünya müsəlmanlaının ilahi vəhy nazil olmasını, ütün insanlaın xilaskaı və əşə cəmiyyətinə yeni həyat veən i şəxsin – Peyğəməi Əkəm (s)-in milad gününü ayam keçiməsi şik və idət sayılamı?! /5-Müsəlmanlaın adət-ənənəsi /İslam dini adıcıllaı qədim dövlədən etiaən Peyğəməi Əkəm (s)-in əziz xatiəsinin diçəldilməsi üçün təşkil etdikləi məasimi davam etdimişlə. Hüseyn ini Məhəmməd Diya əki “Taixul-Xəmis” kitaında elə yazı /وَ لَا يَزَالُ اَهْلُ الاِسْلَامِ يَحْتَفِلُونَ بِشَهْرِ مَوْلُودِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ وَ يَعْمَلُونَ الْوَلَائِمَ وَ يَتَصَدَّقُونَ فِي لَيَالِيهِ بِاَنْوَاعِ الصَّدَقَاتِ وَ يُظْهِرُونَ السُّرُورَ وَ يَزِيدُونَ فِي الْمَبَرَّاتِ وَ يَعْتَنُونَ بِقِرَائَةِ مَوْلِدِهِ الْكَرِيمِ وَ يطْهر عَلَيْهِمْ مِنْ بَرَكَاتِهِ كُلَّ فَضْلٍ عَمِيمٍ /“Dünya müsəlmanlaı taix oyu Peyğəməi Əkəm (s)-in doğum ayında ayam keçii, u ayın gecələində ehsan və sədəqə vei, şadlıq keçii, müxtəlif yaxşılıqla edi, onun təvəllüd münasiətilə şe oxuyula u işlələ onun hətəəfli əhmət və əəkəti hamıya aşka olu.” /Deməli, Quan və müsəlmanlaın adət-ənənəsindən ilahi övliyalaın əziz xatiələini diçəltmək üçün keçiilən məasimləin caiz və layiqli i iş olması aəsində ümumi i hökm əldə olunu. eləliklə Allah dəgahında əziz olan şəxsiyyətləin təvəllüdləini ayam keçiməyi şik və idət hesa edənləin sözləinin tam əsassız olduğu aydın olu. Çünki idət o şeydi ki, xüsusi, yaxud ümumi şəkildə, Quan və sünnədən istifadə edilmədən i şey icazə veilmiş olsun, haluki Quan ayələindən, müsəlmanlaın əədi adət-ənənələindən qeyd olunan məsələnin külli hökmü əldə olundu. Həmçinin u məasimlə yalnız Allahın layiqli əndələinə ehtiam göstəmək, eləcə də onlaın Allahın əndələi və Allaha ehtiyaclı olmalaına etiqad əsləməklə keçiili. Deməli qeyd olunan əməl tovhid və yeganəpəəstliklə tamamilə uyğundu və ilahi övliyalaın təvəllüdləi ilə əlaqəda ayam məasimi keçiməyin şik olduğunu deyənləin sözləi tam əsassızdı./span