span style="font-size12pt;" Təfsi, taix və əvayət kitalaını aaş-dımaqla aydın olu ki, u söz təkcə şiələə aid deyildi, hətta unu da demək ola ki, ütün müsəlman mühəqqiqləi hansı qupdan olmalaına axmayaaq u məsələdə yekdil fikə malikdilə. iz Quana, Peyğəmə (s) hədisləinə və məşhu müfəssiləin sözləinə istinad edəək u məsələnin aydın dəlilləini qeyd ediik. /Quani-Kəim insanın süli (öz nəslindən olan) övladlaını onun övladı hesa edi, eləcə də onun övladlaından–istə qız, istəsə də oğlan–doğulanlaı (nəvə-nəticələi) onun övladlaı hesa edi. Quan və sünnə axımından u mətləə dai çoxlu şahidlə vadı ki, onladan əziləini qeyd ediik /1-Quani-Məcid aşağıdakı ayədə həzəti İsanı İahimin övladlaından hesa edi, haluki İsa Məyəmin oğludu və ana təəfdən həzəti İahimə çatı /وَوَهَبْنَا لَهُ اِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِن قَبْلُ وَمِن ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَاَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَي وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَي وَعِيسَي وَاِلْيَاسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ /“iz ona (İahimə) Yəquu və İshaqı əta etdik, hamısını düz yola hidayət etdik. Nuhu da İahimdən qaaq və İahimin övladlaından Davud, Suleyman, Əyyu, Yusif, Musa, Haunu da hidayət etdik. iz yaxşı əməl sahiləinə elə mükafat veəik (həmçinin İahimin övladlaından) Zəkəiyya, Yəhya və İsanı (hidayət etdik).” (Ənam” suəsi, ayə84-85) İslam alimləi u ayəni İmam Həsənlə Hüseynin Peyğəmə (s)-in övladlaı olmasına dai dəlil hesa etmişlə. Onladan iini qeyd ediik. Cəlaləddin Süyuti elə nəql edi /اَرْسَلَ الْحَجَّاجُ اِلَي يَحْيَي بْنِ يَعْمُرَ فَقَالَK بَلَغَنِي اَنَّكَ تَزْعَمُ اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ مِنْ ذُرِّيَّةِ النَّبِيِّ ¸ تَجِدُهُ فِي كِتَابِ اللّهِ وَ قَدْ قَرَاْتَهُ مِنْ اَوَّلِهِ اِلَي آخِرِهِ فَلَمْ اَجِدْهُ قَالَ اَلَسْتَ تَقْرَاُ سُورَةَ الآَنْعَامِ؟ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَ سُلَيْمَانَ- حَتَّي بَلَغَ - وَ يَحْيَي وَ عِيسَي؟ قَالَ بَلَي قَالَ اَلَيْسَ عِيسَي مِنْ ذُرِّيَّةِ اِبْرَاهِيمَ وَ لَيْسَ لَهُ اَبٌ؟ قَالَ صَدَقْتَ /i gün Həccac, Yəhya ini Yəmuun adınca i adam göndəi onu çağıtdıdı və dedi “Mənə elə xəə çatı ki, sən Həsənlə Hüseynin Peyğəməin övladı olduğunu deyisən və u aədə də Quanda i dəlil tapmısan, haluki mən Quanı əvvəldən axıa qədə oxumuşam, amma u mətləə dai dəlil göməmişəm.” Yəhya ini Yəmu dedi Sən “Ənam” suəsinin “Və min zuiyyətihi Davudə və Suləymanə”... ayəsini oxumamısanmı ki, axıda “Yəhya və İsa” deyə uyuulu?!” Həccac dedi “Ələttə ki, oxumuşam.” Yəhya dedi “Quanın u ayəsində həzəti İsa İahimin övladı hesa edilmişdi, haluki onun atası yox idi (və ana təəfdən İahimə gedi çatıdı).” Həccac cava vedi “Sənin sözün doğudu.” (“Duul-Mənsu”, 3-cü cild, səh.28, eyut çapı) /Həm u ayədən, həm də təfsiçiləin sözləindən aydın olu ki, təkcə şiələ deyil, eləcə də ütün müsəlman alimləi İmam Həsənlə İmam Hüseyni Peyğəmə (s)-in övladı və onun züiyyəsindən hesa edilə. /2-Müddəamızın düzlüyünə şəhadət veən digə i ayə “Ali İman” suəsindəki “Müahilə” ayəsidi. İndi “Müahilə” ayəsinin özünü və müfəssiləin u aədəki sözləini qeyd ediik /فََمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ اَبْنَاءَنَا وَاَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَاَنْفُسَنَا واَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَي الْكَاذِبِينَ /“(Ey Peyğəmə,) Allahın vəhyi sənə gəldikdən sona hə kəs səninlə (İsa aəsində) müahisə və ehticac məqamına gəlsə de Gəlin övladlaımızı və övladlaınızı, qadınlaımızı və qadınlaınızı, canlaımızı və canlaınızı çağıaq, sona i-iimizə qağış edi Allahın lənətini yalançılaa yağdıaq.” (“Ali İman” suəsi, ayə61) /Müfəssilə deyilə Qeyd olunan ayə “Müahilə” adı ilə məşhudu və Peyğəmə (s)-in Nəcan məsihiləinin aşçısı ilə müahisə etməsindən və onlaın inadkalıq göstəməsindən sona nazil olmuşdu. elə ki, Peyğəməi Əkəm (s) Allahın fəmanı ilə Əliyyini Əi Tali, Fatimeyi Zəha, İmam Həsən və İmam Hüseyn (ə)-la ilikdə müahilə apamaq üçün yola düşdü. Məsihi aşçılaı Peyğəməi Əkəm (s)-in və onun Əhli-eytinin nuani simalaını müşahidə etdikdə qoxuya düşdülə və o həzətdən istədilə ki, müahilə və qağış fikindən dönsün. Peyğəmə (s) də onlaın təklifləini qəul etdi, müqavilə ağlamaqla u hadisə sona çatdı. /Həm sünnü, həm də şiə alimləi u məsələ aəsində yekdil nəzədədilə ki, müahilə günü İmam Əli, Fatimə, İmam Həsən və İmam Hüseyn (ə) Peyğəmə (s)-lə yanaşı idilə. u da göstəi ki, “ənaəna” (yəni izim övladlaımız) kəlməsində məqsəd İmam Həsən İmam Hüseyndi, deməli u ayədə Həsən və Hüseyn Peyğəməi Əkəm (s)-in övladlaı kimi qələmə veilmişdi. /Qeyd olunmalıdı ki, müfəssilə müahilə ayəsi ilə əlaqəda çoxlu əvayətlə nəql etdikdən sona onun səhih olduğuna – müddəamızın səhihliyinə şəhadət vemişlə. Nümunə üçün onladan i neçəsini qeyd ediik /a) Süyuti Hakimdən, ini Mədəveyhdən, Əu Nəimdən, onla da Cai ini Ədüllahdan nəql edəək deyi /اَنْفُسَنَاوَاَنْفُسَكُمK رَسُولُ اللّهِ¸َ عَلِيُّ وَ اَبْنَائُهُمَاKالْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ نِسَاءَناK فَاطِمَةُ /“Ənfusəna” (izim canlaımız) dedikdə məqsəd Əliyyini Əi Tali, “ənaəna” (övladlaımız) dedikdə məqsəd Həsən və Hüseyn, “nisaəna” (qadınlaımız) dedikdə isə məqsəd Fatimeyi-Zəhadı. (“Duul-Mənsu”, 2-ci cild, səh.39, eyut çapı) /) Fəxuddin azi öz təfsiində yuxaıdakı əvayəti qeyd etdikdən sona deyi /وَاعْلَمْ اَنَّ هذِهِ الرَّوَايَةَ كَالْمُتَّفَقِ عَلَي صِحَّتِهَا بَيْنَ اَهْلِ التَّفْسِيرِ وَ الْحَدِيثِ /“il ki, u əvayət təfsi və hədis alimləinin, düzgünlüyü aədə yekdil nəzə vedikləi hədislədəndi.” (“Təfsii Məfatihil-Ğey”, 2-ci cild, səh.488, Misi çapı, 1308) /Sona əlavə edi /اَلْمَسْاَلَةُ الرَّابِعَةُK هذِهِ الآَيَةُ دَالَّةٌ عَلَي اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ كَانَا اِبْنَيْ رَسُولِ اللّهِ¸ وَعَدَ اَنْ يَدْعُوَ اَبْنَاءَهُ فَدَعَا الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ فَوَجَبَ اَنْ يَكُونَ اِبْنَيْهِ /“Qeyd olunan ayənin mənası udu ki, Həsən və Hüseyn (ə) Peyğəmə (s)-in övladıdı, çünki qəaa alınmışdı ki, əsuli Əkəm öz övladlaını çağısın, una göə də Həsən və Hüseyni çağıdı.” /v) Əu Ədillah Qutəi də öz təfsiində elə yazı /اَبْنَاءَنَا دَلِيلٌ عَلَي اَنَّ اَبْنَاءَ الْبَنَاتِ يُسَمَّوْنَ اَبْنَاءً /“(Qeyd olunan ayədəki) “ənaəna” kəlməsi göstəi ki, insanın qız təəfindən olan övladlaı da onun öz övladlaı kimidi.” (“Əl-Camiu li əhkamil-Quan”, 4-cü cild, səh.104, eyut çapı.) /3-Peyğəməi Əkəm (s)-in sözləi İmam Həsən və İmam Hüseynin o həzətin öz övladı olmasına aşka i dəlildi. O həzətin sözləindən ikisini qeyd ediik /a) Peyğəməi Əkəm (s) İmam Həsən və İmam Hüseyn (ə) aəsində uyuu /هذَانِ اِبْنايَ مَنْ اَحَبَّهُمَا فَقَدْ اَحَبَّنِي /“Həsən və Hüseyn mənim iki övladımdı hə kəs onlaı sevsə məni sevmişdi.” /) Peyğəməi Əkəm (s) İmam Həsən və İmam Hüseynə (ə) işaə edəək uyumuşdu /اِنَّ ابْنَيَّ هذَيْنِ رَيْحَانَتَيَّ مِنَ الدُّنْيَا /“Mənim u iki övladım dünyadan olan iki eyhanımdı.” (Yenə oada, səh.62, hədis-112)/span