span style="font-size12pt;"span style="font-size12pt;"İlahi övliyalaın əsələinə təəük etmək müsəlmanlaın aasında yaanmış təzə i məsələ deyildi və u əməlin Peyğəməi Əkəm (s)-in və səhaələin həyatı dövünə gedi çatan dəin kökləi vadı. Təkcə Peyğəmə (s) və onun köməkçiləi deyil, hətta əvvəlki peyğəmələ də u məsələyə diqqət yetimişlə. İndi Allah övliyalaının əsələinə təəük etməyin şəi cəhətdən qanuni i iş olmasını kita və sünnə nəzəindən qeyd ediik /1-Quanda uyuulu Yusif (ə) özünü qadaşlaına təqdim edəək onlaı ağışladığı zaman uyudu /اذْهَبُواْ بِقَمِيصِي هَذَا فَاَلْقُوهُ عَلَي وَجْهِ اَبِي يَاْتِ بَصِيرًا وَاْتُونِي بِاَهْلِكُمْ اَجْمَعِينَ /“Mənim u köynəyimi özünüzlə apaın və atamın (Yəquun) üzünə atın ki, gözləi sağalsın.” (“Yusif” suəsi, ayə93) /Sona uyuulu /فَلَمَّا اَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ اَلْقَاهُ عَلَي وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا /“Müjdə veən köynəyi onun (Yəquun) üzünə atanda gözləi açıldı.” () /Quanın u əyanı i ilahi peyğəməin (Yəquun) digə i peyğəməin (həzəti Yusifin) köynəyinə təəük etməsinə aşka i dəlildi, hətta göstəi ki, qeyd olunan köynək həzəti Yəquun gözləinin sağalmasına elə, səə olmuşdu. Məgə iddia etmək olamı ki, u iki əziz peyğəməin əməlləi tovhid və yeganəpəəstlik çəçivələindən xaicdi?! /2-Peyğəməi Əkəm (s) Allah evini təvaf edəkən Həcəul-əsvədə istilam edi (ədənini ona sütü), yaxud öpüdü. uxai özünün “Səhih” kitaında yazı i nəfə Ədüllah ini Ömədən Həcəul-əsvədə istilam etmək aəsində souşduqda o dedi /رَاَيْتُ رَسُولَ للّهِ ¸ يَسْتَلِمُهُ وَ يُقَبِّلُهُ /“Peyğəmə (s)-in Həcəul-əsvədə istilam edi onu öpdüyü gödüm.” (“Səhihi uxai”, 2-cüz, Həcc kitaı, təqilul həcə aı, səh.151-152, Misi çapı) /Haluki əgə i daşa əl sütmək və öpmək Allaha şəik qoşmaq olsaydı tovhid caçısı olan Peyğəmə (s) heç vaxt elə i iş göməzdi. /3-”Sihah” və “Müsnəd”lədə, taix və sünən kitalaında Peyğəmə (s) səhaələinin o həzətin əsələinə, o cümlədən paltaına, dəstəmazının suyuna, su qaına və s. kimi şeyləinə təəük etməsi aəsinə çoxlu əvayətlə mövcuddu. Onlaa müaciət etməklə u işin qanuni və şəi məsələ olmasında azacıq elə şəkk-şühəyə ye qalmı. u aədə mövcud olan əvayətləin sadalanması u kitaa sığmaz, lakin nümunə olaaq onladan i neçəsini qeyd ediik /a) uxai “Səhih” kitaında Peyğəməi Əkəm (s) və o həzətin dostlaının xüsusiyyətləini şəh edən uzun i əvayət əsnasında elə deyi /اِذَا تَوَضَّاَ كَادُوا يَقْتَتِلُونَ عَلَي وُضُوئِهِ /“Peyğəmə (s) dəstəmaz alanda az qalıdı ki, müsəlmanla (o həzətin dəstəmaz suyunu təəük etmək üçün) i-iilə vuuşala.” (“Səhihi uxai”, 3-cü cild, ma yəcuzu minəşşuuti fil-islam aı, əşşuutu fil-cihad vəl-musalihə aı, səh.195) /) İni Həcə deyi /اِنَّ النَّبِيَّ صَلَّي اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم كَانَ يُْؤتَي بِالصِّبْيَانِ فَيُبْرِكُ عَلَيْهِمْ /“Uşaqlaı Peyğəmə (s)-in yanına gətiidilə və o həzət təəük olaaq onlaa dua edidi.” (“Əl-isaə”, 1-ci cild, kitaın xütəsi, səh.7, Misi çapı) /v) Məhəmməd Tahi Məkki deyi /كَانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّي اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ˝ وَ سَلَّم اِذَا صَلَّي الْغَدَاةَ جَاءَ خُدَّمُ الْمَدِينَةِ بِآنِيَتِهِمْ فِيهَا الْمَاءُ فَمَا يُؤْتِي بِاِنَاءٍ اِلاّ غَمَسَ يَدَهُ فِيهَا فَرُبَّمَا جَاؤُوهُ فِي الْغَدَاةِ الْبَارِدَةِ فَيَغْمِسُ يَدَهُ فِيهَا /“Ümmü Saitin elə dediyi əvayət olunmuşdu Peyğəmə (s) mənim yanıma gəldi, diəkdən asılmış məşkin (tuluğun) ağzından su içdi, mən də qalxı məşkin ağzını kəsdim.” Sona əlavə edəək deyi) u hədisi Timizi əvayət edəək demişdi Hədis səhih və həsəndi. u hədisin şəhçisi “iyazus-salihin” kitaında deyi Ümmü Sait məşkin ağzını kəsmişdi ki, Peyğəmə (s)-in müaək ağzı dəyən yeini saxlasın və ona təəük etsin. Həmçinin səhaələ çalışıdıla ki, Peyğəməi Əkəm (s)-in su içdiyi yelədən su içsinlə.” (“Təəüküs-səhaə” (Məhəmməd Tahi Məkki), iinci fəsil, səh.29) /كَانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّي اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ˝ وَ سَلَّم اِذَا صَلَّي الْغَدَاةَ جَاءَ خُدَّمُ الْمَدِينَةِ بِآنِيَتِهِمْ فِيهَا الْمَاءُ فَمَا يُؤْتِي بِاِنَاءٍ اِلاّ غَمَسَ يَدَهُ فِيهَا فَرُبَّمَا جَاؤُوهُ فِي الْغَدَاةِ الْبَارِدَةِ فَيَغْمِسُ يَدَهُ فِيهَا /“Mədinənin xidmətçiləi süh namazı zamanı su qalaı ilə Peyğəmə (s)-in yanına gedidilə, Peyğəmə (s) müaək əlini o qalaın hə iinin suyuna atııdı. Çox hallada soyuq süh çağlaı o həzətin hüzuuna çatıdıla, yenə də Peyğəmə (s) təəük üçün əlini o qalaa salıdı.” (“Səhihi Müslim”, 7-ci cüz, Kitaul-fəzail, Quun-Nəi aı, səh.79.) /ununla da Allah övliyalaına və onlaın əsələinə təəük etməyin caizliyini göstəən dəlilləin möhkəmliyi və şiələi u əmələ göə şik və Allahdan qeyisinə pəəstişlə müttəhim edənləin tovhidin və şikin mənasını düzgün şəkildə təhlil edə ilməmələi aydın olu. Çünki şik və Allahdan aşqasına pəəstişin mənası udu ki, Allaha pəəstişlə yanaşı digə i valığı da Allah hesa edəək ona pəəstiş edək, yaxud Allahın işləini ona aid edəək onu valığın əslində və yaxud təsi qoymada müstəqil və Allahdan ehtiyacsız qələmə veək. Haluki şiələ Allah övliyalaının əsələini, onlaın özləi kimi, Allahın məxluqu və yaatdığı ili, elə ki, həm vücuda gəlməyin özündə, həm də təsi qoymaqda yeganə Allaha ehtiyaclıdıla. /Şiələ yalnız öz əhələinin və dində iəlidə olanlaın ehtiamını saxlamaq, onlaa iyasız məhəət əslədikləini göstəmək üçün onlaın əsələinə təəük edilə. Şiələ Peyğəməi Əkəm (s) və onun Əhli-eytini ziyaət edəkən zəihi öpü, sona onun qapısına əl sütülə. Səəi də yalnız udu ki, Peyğəmə (s)-ə, onun pak itətinə eşq-məhəət əslədikləini göstəsinlə. u da i insani duyğuladan qaynaqlanan i məsələdi ki, aşiq olan insanlada təcəlli edi. Gözəl əyanlı şai deyi /اَمُرَّ عَلَي الدِّيَارِ دِيَارَ سَلْمَي اُقَبِّلُ ذَا الْجِدَارَ وَ ذَا الْجِدَارا /وَ مَا حُبُّ الدِّيَارِ شَغَفْنَ قَلْبِي وَ لكِنْ حُبُّ مَنْ سَكَنَ الدِّيَارَا /“Səlma”nın diyaından keçiəm, u divaı, o divaı öpüəm /O diyaı sevmək mənim qəlimi şad etmi, Lakin onda sakin olan şəxsin məhəəti məni vəcdə gətimişdi. //span/span