span style="font-size12pt;"Məşhu şiə alimləinin nəzəi udu ki, Quanda heç i təhifə yol veilməmişdi. Hal-hazıda izim əlimizdə mövcud olan Quan elə Peyğəməi Əkəm (s)-ə nazil olan asimani kitadı və onda heç i atıılmaya və ya əsgildilməyə yol veilməmişdi. u sözün aydın olması üçün u aədə i neçə dəlilə işaə ediik /1-Allah-taala müsəlmanlaın asimani kitaının hə növ təhifdən amanda qalacağına zəmanət vei /اِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَاِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ /“Həqiqətən iz Quanı nazil etdik və şühəsiz iz də onu qouyu saxlayacağıq.” (“Hic” suəsi, ayə9) /Aydındı ki, dünya şiələi öz təfəkkü və əftalaında Quanı özləinə səlövhə və nümunə qəa vedikləindən u şəif ayəyə dəyə vemiş, u kitaın qounması və təhifdən amanda qalması ilə əlaqəda onun vediyi xəəə iman gətimişlə. /2-Şiənin öyük əhəi – Əli (ə) özü Peyğəmə (s)-lə yanaşı və vəhy yazıçılaından idi. O, müxtəlif münasiətlələ əlaqəda camaatı həmin Quana təəf dəvət etmişdi. Onun əzi kəlamlaını qeyd ediik /وَاعْلَمُوا انَّ هذَا الْقُرْآنَ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِي لَا يَغشُّ وَ الْهَادِي الَّذِي لَا يُضِلُّ /“ilin ki, həqiqətən u Quan heç vaxt xəyanət etməyən i moizəçi, insanı heç vaxt azdımayan i hidayətçi, yol göstəəndi.” (“Nəhcül əlağə” (Sühi Saleh), 176-cı xütə) /اِنَْ اللّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَعِظْ اَحَدًا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ فَاِنَّهُ حَبْلُ اللّهِ الْمَتِينُ /“Həqiqətən Sühan Allah heç vaxt i kəsi u Quan kimi nəsihət etməmişdi. Quan möhkəm ilahi ip və Allahın möhkəm vəsiləsidi.” (“Nəhcül əlağə”, 176-cı xütə) /ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَيْهِ الْكِتَابَ نُورًا لَا يُطْفَاُ مَصَابِيحُهُ وَ سِرَاجًا لَا يخْبوا تَوَقُّدُهُ وَ مِنْهَاجًا لَا يَضِلُّ نَهْجُهُ وَ فُرْقَانًا لَا يمْخدُ بُرْهَانُهُ /“...Sona Allah ona i kita nazil etdi ki, onda heç vaxt sönməyən i nu, işığı aadan getməyən i çıaq, heç vaxt öz yolçulaını azdımayan i yol, haqq və atili ayıan i vasitədi ki, onun ühanlaı əyiliyə düça olmaz.” (“Nəhcül əlağə”, 198-ci xütə) /Şiələin öyük əhəinin sözləindən aydın olu ki, Quani-Kəim çox işıqlı i çıaq olu əədiyyətə qədə ona tae olanlaın yolunu işıqlandıacaqdı, onun nuunun sönməsinə, yaxud insanlaın azmasına səə olacaq heç i dəyişiklik ona yol tapa ilməz. /3-Şiə alimləinin yekdil fikinə göə Peyğəməi Əkəm (s) elə uyumuşdu “Mən sizin aanızda iki ağı əmanət qoyu gediəm ii Allahın kitaı (Quan), digəi isə mənim Əhli-eytim, itətimdi. Onlaa saılıncaya qədə heç vaxt yolunuzu azmayacaqsınız.” /u hədis islam aləmində nəql olunan mütəvati hədislədəndi ki, həm sünnülə, həm də şiələ onu nəql etmişlə. ununla aydın olu ki, şiə nəzəindən Allahın kitaı – Quan heç i təhifə məuz qalmayacaqdı, çünki əgə onda təhif aş veəsə ona saılmaq insanlaın hidayət olunmasına, azğınlıqdan nicat tapmasına səə olmaz. u da qeyd olunan mütəvati hədisin aşka uyuuğu ilə uyğun deyildi. /4-izim fəqih və alimləimiz təəfindən nəql olunan şiə əhələinin kəlamlaında u həqiqət aşka şəkildə göstəili ki, Quan haqq və atilin ayıd edilmə meyaı, düzün nadüüstdən seçilmə vasitəsidi. elə ki, hə i kəlam, hətta əvayət adı ilə izə çatan şeylə elə, Quanla müqayisə edilməlidi. Əgə onun ayələi ilə uyğun gələsə haqq və düzgün, əks halda isə atil və nadüüst olacaqdı. u aədə mövcud olan əvayətlə şiələin fiqh və əvayət kitalaında çox gözə dəyi. Onladan iini qeyd ediik İmam Sadiq (ə) uyuu /مَا لَمْ يُوَافِقْ مِنَ الْحَدِيثِ الْقُرْآنَ فَهُوَ زُخْرُفٌ /“Hə şey (söz) Quanla uyğun gəlməsə əəs və atildi.” (“Üsuli-Kafi”, 1-ci cild, fəzlul-elm kitaı, Əl-əxzu is-sunəti və şəvahidil-kita” aı, 4-cü əvayət) /u əvayətlədən aydın olu ki, Quanda heç i təhif aş veməmişdi. una göə də u müqəddəs kita haqq və atilin i-iindən ayıd edili seçilməsi meyaı kimi qələmə veili. /5-Şiə, xüsusilə mütəəqqi islam mədəniyyətinin daimi keşikçiləi olan öyük islam alimləi etiaf etmişlə ki, Quani-Kəimdə heç i təhif aş veməmişdi. u öyük şəxsiyyətləin hamısının adını sadalamaq çox çətindi, lakin nümunə olaaq onladan i neçəsinin adını qeyd ediik /1-Əu Cəfə Məhəmməd ini Əli ini Hüseyn aəveyh Qumi (Şeyx Səduq adı ilə məşhudu, 381-ci ildə vəfat edi) uyuu “Quan aəsində etiqadımız udu ki, o, Allahın sözü və vəhydi, atil və düzgün olmayan mətlələ ona yol tapa ilməz, hikmətli və elmli Allah təəfindən nazil olunmuşdu, Allah onu göndəən və qouyandı.” (“Əl-etiqadat”, səh.93) /2-Seyyid Mütəza Əli ini Hüseyn Musəvi Ələvi (Ələmul-Huda adı ilə məşhudu və 436-cı hici ilində vəfat etmişdi) uyuu “Peyğəməi Əkəm (s) səhaələindən i qupu, o cümlədən Ədullah ini Məsud, Üeyy ini Kə və aşqalaı dəfələlə Quanın hamısını əvvəldən axıa qədə Peyğəmə (s)-ə oxumuşdula. unlaın hamısı u həqiqəti göstəi ki, Quan əvvəldən i yeə toplanmış və pəakəndə vəziyyətdə olmamışdı, ondan heç i şey əskildilməmiş, nizamlı şəkildə olmuşdu.” /3-Əu Cəfə Məhəmməd ini Həsən Tusi (Şeyxut-Taifə adı ilə məşhudu və 460-cı hici ilində vəfat etmişdi) deyi “Quanın atıılı-əskildilməsi aəsində sözə gəldikdə isə, u söz u kitaa layiq deyildi. Çünki ütün müsəlmanla Quana i şey atıılmaması aəsində yekdil fikə malikdilə. Ondan i şeyin azaldılmasına gəldikdə isə müsəlman məzhələinin zahii unun əksinədi və u fiki (Quana i şeyin atıılmaması) izim məzhəə daha layiqdi. u sözü Seyyid Mütəza qəul edəək onu təsdiqləmişdi. əvayətləin zahii də u həqiqəti süuta yetii. Camaatdan az i qupu əzi əvayətləə əsasən ayələin azaldılması və onlaın yeləinin dəyişdiilməsinə işaə edilə və u (zəif) əvayətlə də həm sünnü, həm də şiə təiqi ilə gəli çatmışdı, lakin u kimi əvayətlə “vahid xəə” qəilindəndi ki, onun aəsində elmə, yaxud ona uyğun əməl etməyə səə olmu, yaxşı ola ki, onla tək edilsin.” (“Tiyan”, 1-ci cild, səh.3) /4-Əu Əli Təəsi (“Məcməul-əyan” təfsiinin müəllifi) yazı “Quana i şey atıılması məsələsinə gəldikdə, demək lazımdı ki, ütün islam ümməti u sözün əsassız olduğu aədə yekdil fikidədilə. Amma ondan müəyyən ayələin azaldılmasına gəldikdə isə izim səhaələdən (alimlədən) əziləi və sünnüləin həşəviyyə fiqəsindən i qupu (u iddianı isat etmək üçün) müəyyən əvayətlə gətimişlə, lakin izim məzhəimizdə qəul olunan və səhih sayılan nəzə tam onun əksinədi.” (“Məcməul-əyan”, 1-ci cild, səh.10) /5-Əli ini Tavus Hilli (Seyyid ini Tavus adı ilə məşhudu və 664-cü ildə vəfat etmişdi) deyi “Şiənin nəzəi udu ki, Quanda heç i dəyişiklik olmayı.” (“Sədus-suud”, səh.144.) /6-Şeyx Zeynuddin-Amili (877-ci ildə vəfat edi) “İnna nəhnu nəzzəlnəz-zikə” ayəsinin təfsiində uyuu “Yəni iz Quanı hə növ təhifdən qouyu saxlayacağıq.” (“İzhaul-həqq”, 2-ci cild, səh.130) /7-Qazi Seyyid Nuiddin Tüstəi (“Ehqaqul-həqq” kitaının müəllifidi və 1019-cu ildə vəfat edi) uyuu “Quanın təhif edilməsi ilə əlaqəda nəzəin əzi İmamiyyə şiələinə aid edilməsi ütün şiələ təəfindən qəul olunmu. Yalnız onladan i qupu elə i əqidəyə malikdilə ki, şiələin aasında onlaa etina olunmu.” (“Alau-əhman”, səh.25) /8-Məhəmməd ini Hüseyn (əhauddin Amili adı ilə məşhudu və 1030-cu ilində vəfat edi) deyi “Səhih nəzə udu ki, əzəmətli Quan hə növ təhifdən – həm atıılmadan, həm də azaldılmadan amandadı. əziləinin iddia edəək dediyi “Əli (ə)-ın adı Quandan çıxaılmışdı!” - sözü alimləin aasında qəul olunmu. Taix və əvayətlədə tədqiqat apaan hə kəs ili ki, mütəvati əvayətlə və səhaələdən minlələsinin nəql etməsinə əsasən Quan sait və möhkəmdi və onun hamısı Peyğəməi Əkəm (s)-in dövündə i yeə toplanmışdı.” (“Alau-əhman”, səh.25) /9-Feyz Kaşani (“Vafi” kitaının müəllifidi və 1091-ci ildə vəfat edi) Quanın dəyişdiilməməsinə, təhif edilməməsinə dəlalət edən “İnna nəhnu nəzzəlnəz-zikə” kimi ayələi qeyd etdikdən sona deyi “elə olduqda necə mümkün ola ilə ki, Quanda təhifə və dəyişikliyə yol veilsin? unu da nəzəə alaq ki, onun təhif olunmasını iddia edən əvayətlə Allahın kitaı ilə müxalifdi. Deməli, u əvayətləi əsassız hesa etməliyik.” (“Təfsii Safi”, 1-ci cild, səh.51) /10-Şeyx Hü Amili (1104-cü ildə vəfat edi) uyuu “Taix və əvayətlə aəsində tədqiqat apaan i insan gözəl şəkildə ili ki, mütəvati əvayətləə və səhaədən minlələsinin nəql etdiyinə əsasən Quani-Kəim sait və dəyişilməzdi, o, Peyğəmə (s)-in dövündə i yeə yığılmış və tənzim edilmişdi.” (“Alau-əhman”, səh.25) /11-Dahi mühəqqiq Kaşiful-Ğita özünün “Kəşful-ğita” adlı kitaında uyuu “Şəkk yoxdu ki, Quan Allah təəfindən olan qounma sayəsində hə növ dəyişiklikdən və azaldılmadan amanda qalmışdı. elə ki, Quanın aşka uyuuğu və alimləin ütün dövlədəki fiki iliyi una şəhadət vei. Azacıq i qupun müxalifət etməsinə isə etina olunmamalıdı.” /12-İslam İnqilaının dahi əhəi məhum Ayətullahul-üzma İmam Xomeyni u aədə digə i əyan iəli sümüşdü. O yazı “Hə kəs müsəlmanlaın Quanın i yeə toplanması, qounu-saxlanması, düzgün tilavət olunması və yazılması aəsində necə diqqətli olmalaından agah olsa Quanın təhif olunmasının əsassız i iddia olduğuna şəhadət veəcək və onu inanılası olmayan i söz olduğunu dək edəcəkdi. u aədə gəli çatan əvayətlə ya istidlala yaalı olmayacaq dəəcədə zəifdi, yaxud da sənədi naməlumdu ki, u da onlaın saxta olmasını göstəi və yaxud elə əvayətlədi ki, onlaın məzmunu Quanın təvil və təfsiidi yaxud digə i qismdi ki, onlaın əyan olunması u aədə müfəssəl i kita yazılmasını tələ edi. Əgə mövzudan xaic olma ehtimalı olmasaydı Quanın taixi və əslə oyunda aş veən hadisələi şəh və aşka edədim ki, Quani-Məcid eynilə izim əlimizdə olan Quandı, Quan qailəi aasında mövcud olan nəzə ixtilaflaı da sonadan yaanan yeni i məsələdi və unlaın Cəəili-Əminin Peyğəməi Əkəm (s)-in pak qəlinə nazil etdiyi şeylələ heç i əlaqəsi yoxdu.” (“Təhziul-üsul” (məhum İmam Xomeyninin dəsləinin təqiatı), 1-ci cild, səh.96 (Ustad Cəfə Sühaninin qələmi ilə)) /NƏTİCƏ /ütün müsəlmanla – istə sünnü, istəsə də şiələ – inanıla ki, asimani kita eynilə Peyğəməi Əkəm (s)-ə nazil onunan Quandı və o, hə növ təhifdən və dəyişiklikdən – atıılmadan və azaldılmadan amandadı. ununla da şiələə isnad veilən sözləin əsassız və yesiz olduğu aydınlaşı. Əgə u aədə zəif sənədli (mötəə olmayan) əvayətləin nəql olunması u ittihamın yaanmasına səə olmuşsa deməliyik ki, u kimi əvayətləin nəql olunması şiələin içində olan az i qupa məxsus deyildi çünki sünnü müfəssiləindən i qupu da elə zəif əvayətləi nəql etmişlə ki, onlaın əziləini qeyd ediik /1-Əu Ədillah Məhəmməd ini Ənsai Qutəi öz təfsiində Əu ək Ənazidən, o da Üeyy ini Kədən əvayət edi ki, “Əhza” suəsi (73 ayəsi ilə ilikdə) Peyğəməi Əkəm (s)-in zamanında “əqəə” suəsi qədə idi (286 ayəyə malik idi) və “Nəcm” suəsi də u suənin içində idi, indi isə “Əhza” suəsində elə i ayədən heç i əsə-əlamət göünmü.” (“Təfsii Qutəi”, 14-cü cüz, səh.113, “Əhza” suəsinin təfsiində) /Həmin kitada Ayişənin elə dediyi nəql olunu “Peyğəməi Əkəm (s)-in dövündə “Əhza” suəsi 200 ayə idi. Müshəf yazıldıqdan sona hazıda yazıldığından atıq i şey tapılmadı.” (“Təfsii Qutəi”, 124-cü cüz, səh.113 “Əhza” suəsinin təfsiinin əvvəlləində) /2-”Əl-itqan” kitaının müəllifi nəql edi ki, “Üeyyin nüsxəsindəki suələin sayı 116 imiş. Çünki onda “Həfd” və “Xəl” adlı iki suə də va idi.” (“İtqan”, 1-ci cild, səh.67) /Haluki Quan 114 suədən iaətdi və onda “Həfd” və “Xəl” adlı heç i suə yoxdu. /3-Hiətullah ini Səlamət “Ənnasixu vəl-mənsux” adlı kitaında Ənəs ini Malikin elə dediyini nəql edi Peyğəməi Əkəm (s)-in dövündə “Tövə” suəsi qədə olan i suə oxuyuduq ki, mən də onun yalnız i ayəsini əzələmişəm. O ayə udu /لَوْ اَنَّ لِابْنِ آدَمَ وَادِيَيْنِ مِنَ الذَّهَبِ لَابْتَغَي اِلَيْهِمَا ثَالِثًا وَ لَوْ اَنَّ لَهُ ثَالِثًا لَابْتَغَي اِلَيْهَا رَابِعًا لوَ لَايَمْلَاُ جَوْفَ اِبْنِ آدَمَ اِلاَّ التُّرَابُ وَ يَتُوبُ اللّهُ عَلَي مَنْ تَابَ /Haluki Quanda elə i ayə yoxdu və ümumiyyətlə Quanın əlağəti ilə uyğun deyildi. /4-Cəlaləddin Süyuti özünün “Əd-Duul-Mənsu” adlı təfsiində Ömə ini Xəttadan əvayət edi ki, “Əhza” suəsi “əqəə” suəsi qədəincə idi və onda “əcm” ayəsi vadı.” (“Duul-Mənsu”, 5-ci cild, səh.180 “Əhza” suəsinin təfsiinin əvvəlləində.) /Deməli həm sünnü, həm də şiələin içində az i qup Quanda dəyişiklik və təhif olmasını iddia edən zəif və süst hədisləi nəql etmişlə. u zəif əvayətlə müsəlmanlaın təqiən əksəiyyətini təşkil edənlə təəfindən – istə sünnü, istəsə də şiə – qəul edilmi. Əksinə Quan ayələi, səhih və mütəvati islam hədisləi, eləcə də Peyğəmə (s) səhaələinin, dünya müsəlmanlaının fiki iliyinə əsasən Quanda heç i təhif, dəyişiklik, atıılma və azaldılma mövcud deyildi. //span