span style="font-size12pt;"Sualın izahında deyilməlidi ki, şəfaət Allaha məxsus olan i haqqdı. Quanda u aədə uyuulu /قُلْ لِلّهِ الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا /“De Şəfaət haqqı ütünlüklə Allaha məxsusdu.” (“Zumə” suəsi, ayə44) /Deməli, Allahdan aşqasından şəfaət istəmək Allahın mütləq haqqını Onun əndəsindən istəməkdi və elə istək də həqiqətdə Allahdan aşqasına pəəstiş – şik olu iadətdə tovhidlə uyğun gəlmi. /Cava Sualda şik dedikdə Allahın zatında, xaliqiyyətində və ya tədiində şəik qoşmaq deyil, təiidi ki, iadət və pəəstişdə Ona şəik qoşmaq iddia olunu. Aydındı ki, u məsələnin əyanı iadətin və pəəstişin dəqiq təfsiinə ağlıdı. ildiyimiz kimi, iadətin mənasının təfsii izim ixtiyaımıza veilməmişdi ki, məxluq qaşısında hə növ xüzu və əndədən i şey istəmək iadət hesa olunsun. /Quan uyuu ki, mələklə Adəmə səcdə etdilə /فَاِذَاسَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ فَسَجَدَالْمَلَائِكَةُ كُلُّهُمْ اَجْمَعُون /“Onun xilqətini kamil etdikdə, ona Öz uhumuzdan üfüdükdə (mələkləə əm etdik) ona səcdə edin, hamısı səcdə etdilə.” (“Sad” suəsi, ayə72-73) /Eyni halda u səcdənin Allahın fəmanı ilə olmasına axmayaaq mahiyyət axımından Adəmə iadət etmək deyildi. Çünki Allah heç vaxt elə i işə (Adəmə iadət etməyə) fəman veməz. /Həmçinin həzət Yəquun övladlaı və hətta onun özü elə Yusifə səcdə etdi /وَرَفَعَ اَبَوَيْهِ عَلَي الْعَرْشِ وَخَرُّواْ لَهُ سُجَّدًا /“O, atasını və anasını taxtda otutdu və onla ona (Yusüfə) səcdə etdilə.” (“Yusif” suəsi, ayə100) /Əgə elə i xüzu (təzim, ehtiam) Yusifə pəəstiş və iadət olsaydı nə ismət məqamına malik olan Yəquun özü u işi göə və nə də övladlaının u işi göməsinə azı oladı. Haluki səcdədən yüksək i xüzu yoxdu. /Deməli, xüzunun və ya aşqasından kömək istəməyin məfhumunu iadətin mənasından ayımalıyıq. İadət və pəəstişin həqiqəti udu ki, insan hə hansı i valığı özünə məud seçsin, onun qaşısında iadət etsin, yaxud hə hansı i valığı Allahın məxluqu hesa etsin, ununla elə Allahın dünyanı idaə etmək, günahlaı ağışlamaq kimi işləinin o məxluqa həvalə edildiyini güman etsin. Amma əgə izim hə hansı i şəxsin qaşısında təzim etməyimiz onun ilahiləşdiilməsi, yaxud Allaha aid olan işləin ona həvalə edilməsi əsasında olmazsa elə i ehtiam və təzim mələkləin Adəm qaşısında, Yəquun övladlaının Yusifin müqailində təzim və ehtiam etmələindən aşqa i şey olmayacaqdı. /Sualın fəz olunduğu halda da demək lazımdı ki, hə vaxt şəfaət haqqının həqiqi şəfaətçiləə həvalə edildiyini, onlaın heç i qeyd-şət olmadan şəfaət etmələini və əndələin günahlaını ağışlatmalaını təsəvvü etsək elə i etiqad şik olacaqdı. Çünki u halda Allahın işini Ondan aşqasından istəmiş oluuq. Amma əgə Allahın pak əndələindən əziləinin şəfaət məqamına malik olmadan müəyyən hüdudlada günahkalaın aəsində şəfaət etmə haqqına malik olmalaını və onun da ən mühüm şətinin Allahın azılığı və izni olduğunu fikiləşsək u halda elə i şəfaətin saleh i əndədən istənilməsi onun məud hesa edilməsini, eləcə də Allahın işləinin ona həvalə edilməsini gəəkli etmiæ əksinə u, i iş şəninə yaaşan şəxsdən həmin işi istəməkdi. /Taixdən məlumdu ki, Peyğəməi Əkəm (s)-in həyatında günahkala günahlaının ağışlanması üçün o həzətin hüzuuna gəli və o həzət də onlaa şik nisəti vemidi. İni Macənin “Sünən” kitaında Peyğəməi Əkəm (s)-dən elə əvayət olunu /اَتَدْرُونَ مَا خَيَّرَنِي رَبِّي اللّيْلَةَ؟ قُلْنَا اللّهُ وَ رَسُولُهُ اَعْلَمُ قَالَK فَاِنَّهُ خَيَّرَنِي بَيْنَ اَنْ يَدْخُلَ نِصْفُ اُمَّتِي الْجَنَّةَ وَ بَيْنَ الشَّفَاعَةِ فَاخْتَرْتُ الشَّفَاعَةَ قُلْنَا يَا رَسُولَ اللّهِ اُدْعُ اللّهَ اَنْ يَجْعَلَنَا مِنْ اَهْلِهَا قَالَ هِيَ لِكُلِّ مُسْلِمٍ /“ilisinizmi ki, Allah u gecə məni hansı şeyləi seçməkdə ixtiya sahii etdi?” Dedilə “Allah və Onun Peyğəməi daha yaxşı ilə.” uyudu “O, məni iki işin hansı iini seçməkdə ixtiya sahii etdi Mənim ümmətimin yaısını ehiştə daxil etmək və şəfaət etmək. Mən şəfaəti seçdim.” iz dedik “Ey Peyğəmə, öz Pəvədigaından istə, izi şəfaətə layiqli etsin.” uyudu “Şəfaət hə i müsəlman üçün olacaq.” (“Sünəni ini Macə”, 2-ci cild, “Zikuş-şəfaət” aı, səh.586) /u hədisdə Peyğəməi Əkəm (s)-in dostlaı aşka şəkildə onlaa şəfaət etməsini istəyi və “udullahə...” deyilə. /Quan uyuu /وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذ ظَّلَمُواْ اَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا /“Və əgə onla özləinə zülm etdikləi zaman sənə təəf gəli Allahdan ağışlanmaq istəsələ və Allahın əsulu da onla üçün ağışlanmaq istəsə Allahın tövələi qəul edən və mehian (olduğunu) göələ.” (“Nisa” suəsi, ayə64.) /aşqa i ayədə Yəquun (ə) övladlaının dilindən uyuulu /قَالُواْ يَا اَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا اِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ /“(Yəquun övladlaı) dedilə Ey ata, Allahdan izim günahlaımız üçün məğfiət (ağışlanmaq) istə, həqiqətən iz xətakaladan olduq.” (“Yusif” suəsi, ayə97) /Həzəti Yəqu (ə) da onla üçün istiğfa etmək vədəsi vedi və heç vaxt onlaı şiklə müttəhim etmədi /قَالَ سَوْفَ اَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّيَ اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ /“(Yəqu) dedi Tezliklə əimdən sizin üçün məğfiət istəyəcəyəm, həqiqətən O, ağışlayan və mehiandı.” (“Yusif” suəsi, ayə98) //span