span style="font-size12pt;"u sualın cavaında aşağıdakı mətlələi qeyd etmək yeinə düşədi /1-Şiə fəqihləinin hamısı öz fiqhi kitalaında – istə istidlali, istəsə də sai kitalada – aşka şəkildə qeyd etmişlə ki, Əli (ə)-ın vilayətinə şəhadət vemək azan və iqamənin təki hissəsi deyildi və heç kəsin, onu əzan və iqamənin təki hissəsi ünvanı ilə dilə gətiməyə haqqı yoxdu. /2-Quan nəzəindən Əli (ə) Allahın dostlaından iidi və elə aşağıdakı ayədə də onun möminlə üzəində vilayət haqqına işaə olaaq uyuulu /اِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ راكِعُونَ /“Sizin əhəiniz yalnız Allah, Onun əsulu və iman gətii namaz qılaaq uku halında zəkat veən şəxslədi.” (“Maidə” suəsi, ayə55) /Sünnüləin “Sihah” və “Müsnəd” kitalaında nəql etdikləi əvayətlədə aşka şəkildə qeyd edili ki, yuxaıdakı ayə Əli (ə)-ın öz üzüyünü üku halında sailə (fəqiə) vediyi zaman nazil olmuşdu. (u ayənin şə`ni-nüzulu ilə əlaqəda sənədlə, qeyd olunacağından qat-qat atıqdı, lakin çoxlu mənələdən aşağıdakılaı qeyd etmək ola 1-”Təfsii Təəi”, 6-cı cild, səh.186æ 2-”Əhkamul-Qu`an” (Cəssasın təfsii), 2-ci cild, səh.542æ 3-”Təfsii eyzavi”, 1-ci cild, səh.345æ 4-”Ədduul-mənsu”, 2-ci cild, səh.293.) u ayə Əli (ə)-ın şənində nazil olan zaman Həssan ini Sait o hadisəni nəzmə çəkdi /وَ اَنْتَ الَّذِي اَعْطَيْتَ اِذْ اَنْتَ رَاكِعٌ فَدَتْكَ نُفُوسُ الْقَوْمِ يَا خَيْرَ رَاكِعٍ /فَاَنْزَلَ فِيكَ اللّهُ خَيْرَ وِلَايَةٍ وَ بَيْنَهُمَا فِي مُحْكَمَاتِ الشَّرَائِعِ /“Sən o kəssən ki, üku halında əxşiş etdin, /Canla sənə fəda olsun, ey üku edənləin ən yaxşısı! /Allah ən yaxşı vilayəti sənin aəndə nazil etdi, /Və onu, şəiətin xələl yetməyən hökmləində əyan etdi.” /3-Peyğəməi Əkəm (s) uyuu /اِنَّمَا الاَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ /“Hə əməlin həqiqətinin meyaı insanın niyyətinə ağlıdı.” /Deməli həgah Əli (ə)-ın vilayəti Quanın aşka şəkildə uyuduğu pinsiplədən ii olsa, digə təəfdən də cüz olmasına etiqad olmadan deyilsə və azan-iqamənin i hissəsi hesa olunmazsa onda u həqiqətin Peyğəməi Əkəm (s)-in isalətinə veilən şəhadət kəlməsi ilə yanaşı deyilməsinin nə eyi va? /Qeyd olunmalıdı ki, əgə azana i cümlə atıılması əyənilməyən i işdisə və elə una göə də şiələə iad tutulusa aşağıdakı hallaı necə izah edə iləsiniz /1-Düzgün taixləin vediyi şəhadətə göə “həyyə əla xəyil-əməl” cümləsi əvvəllə azanın i hissəsi olmuşdu. Amma ikinci xəlifənin xilafəti dövündə camaat unu eşitməklə namazın ən yaxşı əməl olduğunu ili atıq cihada getmədikləindən əziləi onu azandan çıxatdıla. (“Kənzul-ifan”, 2-ci cild, səh.158, “Əssiatil-mustəqim və cəvahiul-əxa vəl-asa”, 2-ci cild, səh.192, “Şəhu təcid” (Quşçi), İmamət əhsi, səh.484.) /2-”Əssəlatu xəyun minən-novm” cümləsi Peyğəmə (s)-in dövündə azanın i hissəsi olmamış, sonala ona əlavə edilmişdi. (“Kənzul-ummal”, kitaus-səlat 4-cü cild, səh.270.) una göə də Şafei “Əl-Üməm” kitaında deyi /اَكْرَهُ فِي الآَذَانِ الصَّلَوةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ لِاَنَّ اَبَا مَحْذُورَةَ لَمْ يَذْكُرْه /“Mən azanda “əssəlatu xəyun minən-novm” cümləsini deməyi xoşlamıam, çünki Əu Məhzuə (avi və hədis söyləyənlədən iidi) onu öz hədisində gətiməyidi.” (“Dəlailus-sidq”, 3-cü cild, səh.97) //span