span style="font-size12pt;"Cava Yuxaıda qeyd olunduğu kimi, şiələ xilafət məqamının Allah təəfindən təyin olunmasına inanı və deyilə ki, Peyğəməi Əkəm (s)-dən sona İmamət məqamı müəyyən cəhətlədən eynilə nüüvvət (peyğəməlik) kimidi yəni Peyğəməi Əkəm (s) Allah təəfindən təyin olunduğu kimi, onun canişini də Allah təəfindən təyin olunmalıdı. /Peyğəmə (s)-in həyat taixi u müddəaya canlı şahiddi. Çünki o həzət çoxlu münasiətlələ əlaqəda olaaq Əli (ə)-ı özünün xəlifəsi ünvanı ilə təyin etmişdi. iz onladan üçünü qeyd ediik /1-esətin əvvəlində /Allah təəfindən Peyğəməi Əkəm (s)-ə əm olunmuşdu ki, “və ənzi əşiətəkəl-əqəin” (“Şüəa” suəsi, ayə214) ayəsinin hökmünə göə öz qohum-əqəasını tovhid ayininə dəvət etsin. u yığıncaqda Peyğəməi Əkəm (s) onlaa xitaən uyumuşdu /فَاَيُّكُمْ يُوَازِرُنِي فِي هذَا الاَمْرِعَلَي اَنْ يَكُونَ اَخِي وَوَزِيرِي وَخَلِيفَتِي وَوَصِيِّي فِيكُمْ /“Sizlədən hansı iiniz u işdə mənə kömək edə ki, mənim qadaşım, vəziim, vəsim və sizin aanızla canişinim olsun?” /u asimani çağıışa müsət cava veən yeganə şəxs Əliyyini Əi Tali (ə) oldu. u zaman Peyğəməi Əkəm (s) öz qohum-əqəalaına xitaən uyudu /اِنَّ هذَا اَخِي وَ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي فِيكُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ اَطِيعُوهُ /“u (yəni Əli) mənim qadaşım, vəsim və sizin aanızdakı canişinimdi. Onun sözləinə qulaq asın və ona itaət edin.” /2-”Təuk” qəzvəsi /“Təuk” qəzvəsində Peyğəmə (s) Əli (ə)-a uyudu /اَمَا تَرْضَي اَنْ تَكُونَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَي اِلاّ اَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعْدِي /“azı olmazsanmı ki, səninlə mənim münasiətim Haunla Musanın münasiəti kimi olsunæ u fəqlə ki, məndən sona heç i peyğəmə yoxdu.” (Yəni Haun həzəti Musandan sona onun vəsisi və canişini olduğu kimi, sən də mənim xəlifəm və canişinimsən.) (“Müsnədi Əhməd”, 1-ci cild, səh.111) /3-Hicətin 10-cu ilində /Peyğəməi Əkəm (s) vida həccindən qayıdanda “Qədi-Xum” adlı i diyada Əli (ə)-ı öyük i cəmiyyət aasında müsəlmanlaın əhəi və möminləin əmii kimi təqdim edəək uyudu /مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ /“Mən (indiyə qədə) hə kəsin əhəi və ixtiya sahii idimsə, (undan sona da) u Əli onun mövlası və əhəidi.” /Diqqət olunmalı mühüm məsələ udu ki, Peyğəmə (s) sözünün əvvəlində elə uyumuşdu /اَلَسْتُ اَوْلَي بِكُمْ مِنْ اَنْفُسِكُمْ /“Mən sizə, sizin özünüzdən atıq ixtiya sahii deyiləmmi?” Müsəlmanla da hamılıqla u sözü təsdiq etdilə. Deməli, o həzət “mövla” kəlməsi ilə “möminləin tam ixtiya sahii və əhəi” mənasını nəzədə tutmuşdu. uadan elə nəticə alını ki, Peyğəməi Əkəm (s) özünün malik olduğu “övləviyyət” məqamını (vilayət və əhəliyi) Əli üçün də isat etmişdi. Məhz həmin gündə Həssan ini Sait taixi Qədi hadisəsini nəzmə çəkmişdi. Onun i qismi elədi (“Əl-Mənaqi” (Xaəzmi Maliki), səh.80) / /يُنَادِيهِمْ يَوْمَ الْغَدِيرِ نَبِيُّهُم بِخُمٍّ وَ اَسْمِعْ بِالرَّسُولِ مُنَادِيًا /فَقَالَ فَمَنْ مَوْلَاكُمْ وَ نَبِيُّكُم فَقَالُوا وَ لَمْ يَبْدُوا اَهُنَاكَ التَّعَامِيَا /اِلَهُكَ مَوْلَانَا وَ اَنْتَ نَبِيُّنَا وَ لَمْ تَلْقَ مِنَّا فِي الْوِلَايَةِ عَاصِيَا /فَقَالَ لَهُK قُمْ يَا عَلِيُّ فَاِنَّنِي رَضِيْتُكَ مِنْ بَعْدِي اِمَامًا وَ هَادِيًا /فَمَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهذَا وَلِيُّهُ فَكُونُوا لَهُ اَتْبَاعَ صِدْقٍ مَوَالِيَا /هُنَاكَ دَعَاK اَللَّهُمَّ وَالِ وَلِيَّهُ وَ كُنْ لِلَّذِي عَادَي عَلِيّاً مُعَادِيَا /Qədi günü Peyğəmələi onlaa nida etdi /Xum adlı i yedə, əsulun caçısı necə də yaxşı eşidəndi! /uyudu Kimdi sizin mövlanız və nəiniz? /Dedilə Sənin Allahın izim mövlamızdı, sən də izim Peyğəməimizsən, /izim içəimizdə vilayətə asi olan i kəs göməzsən. /Peyğəmə əliyə uyudu Qalx ayağa, həqiqətən mən /Sənin özümdən sona İmam və hidayətçi olmağına azı oldum /Mən hə kəsin mövlasıyamsa, u Əli dəonun vəlisi, əhəidi, /Siz də ona sadiq itaət edənlədən olun! /Oada elə dua etdi Pəvədigaa, onu sevənləi sev /Əli ilə düşmənçilik edənlələ düşmən ol! /“Qədi” hədisi islam taixində mütəvati hədislədəndi, şiə alimləindən əlavə təqiən 360 sünnü alimi də onu nəql etmişdi. Onlaın sənədləi 110 nəfə səhaəyə çatı. öyük islam alimləindən 26 nəfəi u hədisləin sənədləi və təiqləi aəsində ayıca kita yazmışdı. Məşhu islam taixçisi Əu Cəfə Təəi kimi hədisin sənədləini iki cildli öyük kitada i yeə toplamışdı. Əlavə məlumat üçün “Əl-Qədi” kitaına müaciət edə iləsiniz. //span