Tovhid ideyasında hə i şeyin əsası Allah təəfindəndi. Ancaq u onun ixtiyaı olmadığından xəə vemi. Qailiyyəti iki dəstəyə ayımaq ola, ixtiyai və qeyi ixtiyai. İsmət u iki dəstənin hə ii ilə əlaqəlidi. u məsələnin daha aydın olması üçün aşağıdakı nöqtələə diqqət edin /1. İnsanlaın qailiyyəti maddiyat kimi sait və dəyişilməz deyil. İnsanla müxtəlif şəaitdə öz qailiyyətləini genişləndiə və ya məhdud edə ilələ. Misal olaaq unu deyə iləik ki, insanın hə nə qədə elmi məlumatlaı atasa onun elmi qailiyyətləi də genişlənə. İnsan hə nə qədə çətinliklə qaşısında dözümlülük göstəəsə, i o qədə geniş qəlli ola. /2. İnsanın qailiyyətinin genişlənməsinə i hədd yoxdu. İnsan mələkdən fəqli olaaq ütün kamali üstünlüklə əldə etmək qailiyyətinə malikdi. /3. Qailiyyətləin genişləni məhdudlaşması insanın özündən aslıdı. əzən isə digə mühit, genetika və təiyə kimi amillə qailiyyətin genişlənməsində və ya ona əngəl olmasında mühüm təsii vadı. Məsələn i ziyalı və dəakəli insandan istedadlı və zehinli uşaq vücuda gəli, ancaq alkoqolizm və nakotiklə məşğul olan insanın uşağının isə qailiyyətində əngəllə yaanı. Deməli pak və əxlaqlı valideynləin övladlaının necə fomalaşmasında genetik təsii vadı. Heç də təsadüfi deyil ki, məsumla pak ailələdən doğulu, ilahi müəllimlədən təlim göülə. /4. Yuxaıda dedikləimizdən elə anlaşılı ki, insanın şəxsiyyətinin fomalaşmasında və onun istedad və qailiyyətinin inkişaf etməsində İlahi iadət və itaət yolunda ixtiyala çalışqanlığın öyük olu vadı. / / / ütün qailiyyətlə Allahdan qaynaqlanı; / Allahın iadəsi hikmət və dəlilsiz deyildi. O, hə məxluqa layiq olanı ona əta edi. / Qailiyyətləin Allahdan qaynaqlanması qeyi ixtiyalılıq mənasında - (insanın ixtiyaının genişlənməsi və ya məhdudlaşması) anlamında deyildi. /Qailiyyətin genişlənməsi və üstünlükləin əldə olunmasında insanın iadə və ixtiyaının öyük olu vadı.