ismillahi-əhmani-əhim. /Sizin iki sual və nəsihət istəməyinizdən iaət məktuunuz çatdı. /Sualla, istəklə, gözəl niyyət, dini axış və vicdanlı həyatın təzahüüdü. Mən u qəlinizə, imanınıza göə sizə təik deyi, Allahdan sizin üçün müvəffəqiyyət və kamil iman istəyiəm. /Vaxt dalığı səəindən müxtəsə cava veməyə çalışsam da, mövzulaın mənəviliyi və onlaın insan uhuna əxş etdiyi şiinlik söhəti uzadı. Əgə qələmin cilovu çəkilməsə, nəfs u üəyəyatan mövzuladan doymaz, qələm yazmaqdan youlmaz. «Həmd olsun o Allaha ki, izi hidayət etdi və Allah yol göstəməsəydi, heç vaxt haq yolu tapa ilməzdik» (Əaf-43). /Dünyanın vəziyyəti və dünya xalqlaının fəqli xaaktei, eləcə də, dünyada gedən dəyişiklikləin hə ii moizə və nəsihətdi. Zatın hə i zəəsi, hə i yapmaq, yağış damlası, hüceyə, canlı, cansız, itki, insan, dağ, dəniz, ulduz, qalaktika həqiqətlədən i aləm, mənaladan i kita, Allaha təəf gedən i yoldu. İlahi qayda olan geyimlə, həyat və ölüm, zahii göünüşləin və nemətləin təzələnməsi, ömüləin sona çatması, dövlətləin süqutu düşüncəli insanla üçün həmişə ən yaxşı moizə olu və olmaqdadı. «Səə Allahın haqq və Ondan qeyi çağıılanlaın atil olmasıdı. Allahın mətəəsi yüksək və öyükdü» (Loğman-30; Həcc-62). /Yaanış kitaının hansı nöqtə, həf və kəlməsində, hansı hadisə, kiçik və ya öyük valıqda ilahi nişanələ müşahidə edilmi ki, qafil insanla qəflət yuxusundan oyanı, işləin aqiəti haqqında düşüncəyə vada olmasın, yeganə Yaadanın əzəməti qaşısında səcdəyə getməsin, dilindən tövhid kəlmələi qopmasın?! /«İlahi, həqiqətən səmadakı və yedəki həəkətlə, gözlədəki axış, dənizləin hə i qətəsi, ağaclaın hə i yapağı Sənə dəlil və şahiddi, Sənin mülkündə heyandı». /əli, ütün müşahidə olunanla ilahi valığın, Onun elm və qüdətinin nişanələidi. / /Ayıqla nəzəində yaşıl-yaşıl yapaqla /İlahi i düzümdən söz danışan vaaqla. / /Valığın atomdan tutmuş kəhkəşanlaa qədə ütün hissələi Allahın qüdəti sayəsində həəkətdədi. u təii həəkət insan vücudunun zəələində də cəəyan etməkdədi. ütün zəələ atini i dillə xəədalıq edi ki, ixtiya və iadə meydanında həəkət kavanından gei qalmaq olmaz. Təəssüf doğua ki, insan ütün u moizə və xəədalıqlaı qulaq adına vuu, ömünü qəflətdə və oyun-oyuncaqla keçisin. /Hədisdə elə uyuulu «İki günü əaə olan şəxs ziyanka və u günü dünənindən pis olan şəxs məlundu» (Məanul-əxa). /ütün gödükləiniz izi ayıq olu, vaxtın qədini ilməyə çağıı. Cavanlığın axasında qocalıq, sağlamlağın axasında xəstəlik və həyatın axasında ölüm dayanmışdı. Vaxt vakən ayağa qalxın, qaşıdakı uzun yolunuz üçün azuqə hazılayın. Əli (ə)-ın uyuuğunu unutmayın «u qədə öyüd-nəsihət aqil insanlaın moizəsi və nadanlaın iət götüməsi üçün kifayətdi.» (Nəhcül-əlağə). /iinci sualınız olduqca əhəmiyyətlidi. Elmin dəinlikləinə getmiş, kamillik və əsiət mədəni olan, Allahdan ilhamlanan İmamladan (ə) savay kimsə u suala qənaətəxş cava veə ilməz. Azulaımdan iinin yeinə yetiiləcəyi təqdidə Allahdan nə istəyəcəyimi ilmiəm. Onun dəgahından sait iman, azılıq, yoxsa cənnətmi istəyim? Yoxsa həzət Mehdinin (ə.c) zühuunu istəyim? əlkə, deyim ki, ilahi məni öz əyəndiyin kimi et? Ya da ütün əndələ üçün dünya və axiət səadəti diləyim? /Ancaq mən Allahı ağışlayan və əxşiş veən kimi tanıyıam. Onun əhmət və kəamət xəzinələindən nə qədə ağışlanasa, zəəcə azalmaz. ütün duala icaət oluna. O, mütləq feyz ağışlayandı. «Onun iini dinləməsi digəini dinləməsinə mane olmu və istəyənə də, istəməyənə də əta edi» (Kafi, 2-ci cild). Onun xəzinələi tükənməz və çox ağışlamağı ona yalnız kəəm və səxavət atıa» (Məfatihul-cinan). /O, öz kitaında və həzət əsula (s) vəhyində dua üçün hamıya mütləq izn vei. «Sizin Allahınız deyə çağıın Məni, cava veim sizə. Şühəsiz, Mənə iadət etməyi özləinə sığışdımayanla tezliklə xa və zaıyan halda cəhənnəmə daxil olacaqla» (Ğafi-60). eləliklə də, hamıya dua əmi veilmiş, qutuluş qapılaı tayatay açılmışdı. /u səədən də mən ütün ehtiyaclaımı Ondan istəyiəm və Onun ətasını məhdud saymıam. Fəx ediəm ki, vücudum aşdan-ayağa Ona möhtacdı və izzətim Onun ətasına ağlıdı. /Onu da qeyd edim ki, həzət Peyğəmə (s) və Əhli-eytdən əvayət olunan duala aasında ütün məqsəd və mətlələi özündə cəmləşdiən duala çoxdu. Lakin u duala atıq seçilmiş olduğu üçün onlaın aasından i neçəsini seçmək olmaz. /Əgə İmamlaın səhaələinin, alim və hədisçiləin təti etdikləi mötəə kitaladan hə iimiz faydalansaq, saysız-hesasız əhmət xəzinələinə yol açıla. /u duala əşəin həqiqi ehtiyaclaının əyanından əlavə, oxuyanın diqqətini ehtiyacsız Allaha yönəldi, onda füsünka mənəvi halətlə yaadı, Allahla ünsiyyətdən zövq alını. Eləcə də, elm, məifət, əxlaq, fəzilət qapılaı dua oxuyanın üzünə açılı. /Yəqin ki, o həzətləin dua göstəişləi olmasaydı, əşəiyyət dua işığında vücuda gələn kamilliyi dada ilməzdi. u duala Allahı hansı adlala çağımağı, nə istəməyi öyədi. /u duala və xüsusi ilə də Quandakı duala nu, iman, Allaha təəf sey, heyvani və nəfs ani istəkləindən qutuluş, mələkuti dəəcələə yüksəliş, əhmət dəyasında üzmək və həqiqi əəkətdi. İmam Zeynəlaidin (ə) münacatlaından iində elə uyuu «Ey o kəs ki, səltənəti ütün yei tutmuş, cəlal və əzəməti hə şeyə qalidi. Məhəmməd və onun ailəsinə salam göndə. Qəlimi Sənə təəf yönəlməyin şadlığı ilə doldu və məni Sənə itaət edənlə cəgəsinə qoş.» /Duanı oxuyakən anlayııq ki, Allahdan i şey istədiyimiz zaman u sözləi tapa ilməzdik. Öz hacətləimizi u duadakı məqamlala dək etməz, dünyəvi və maddi istəklələ kifayətlənədik. Uyğun duada yenə də uyuulu «Ey o kəs ki, yolunu azmışla ona üz tuta, Onu əhə göələ. Qoxmuşla Onu səslə, Onu sığınacaq ilələ. İadət edənlə Ona pənah apaa, Ona axalanala. Axı nə vaxt Səndən qeyisini çağıan sevindi, Səndən qeyisi üçün əziyyət çəkən ahatlıq tapdı? Mənim Allahım, sühləin işığı, gecənin qaanlığını apadı. Mənsə hələ də azuma çatmamışam və münacat ulağından doymamışam. Məhəmməd və onun ailəsinə salam göndə. İstəkləimin qəulu və ya inəsi qalmağım, hansı məsləhətdisə onu yeinə yeti. Ey mehianlaın mehianı.» (Səhifeyi-səccadiyyə). /Məsumladan izə yetişmiş ütün digə duala da kamil məifət, əsiət, təiyə aşılayan məzmuna malikdi. Onlaın vasitəsilə qəl saflanı, insanın mənəvi aləmin seyinə şövqü atı. /Kamil dualadan əzisi Allahdan müvəffəqiyyət, sağlamlıq, yəqin məqamı, təvəkkül və iza diləyi. «Məkaimul-əxlaq» duası kimi dualada həqiqi ehtiyac və pak fitət istənili. Dua edən öz məqam və fəzilətindən asılı olmayaaq, özünü yoxsul, tam ehtiyac içində göü və zatən valı, kamil olan Allah qaşısında özünü acadıqca kiçik fəz edi. İnsan u dualala ən qoxulu hadisələlə üzləşmək üçün silahlanı. /Dua əhlini əla tufanlaı acizləşdimi, çətinliklə əldən salmı. Məyusluq və ümidsizlik onlaa qələə çalmı. Ümid Allaha və Onun qüvvəsinədi. «Ey Allah, Səndən üəyimə, canıma qaışmış iman, yəqin istəyiəm ki, mənə yazdığından aşqa i şey çatmayacağını ilim. Məni qismət etdiyin şeylədən azı sal.» (Səhifeyi-səccadiyyə, 2-ci cild). /u kimi dualala insanla çətinlikləə qali gəli, öz iman və mövqeləində möhkəmlənilə. «Allah izə kifayətdi», «Öz işimi Allaha tapşııam», «iz Allah təəfindənik və Allaha təəf qayıdacağıq», «Allahdan aşqa heç i qüvvə və qüdət yoxdu» kimi ayələ ütün zəif nöqtələi qüdətə çevii. Həzət Peyğəməin (s) öz qızı Fatiməyə (ə) öyətdiyi duadakı kimi «Ey dii və əədi! Öz əhmətinlə köməyimə çat, məni i an da özaşına uaxma və ütün işləimi islah et.» (Kənzül-ümman). Dua edən şəxs özünü Allahın amanında və himayəsində göü, heç i kasıçılıq və zəə onu qoxutmu. /Həqiqətən dua və çağıışın özü istənilən hacətlədən daha mühüm və feyzlidi. Ona göə də istə kiçik, istəsə də öyük hə nə vasa, Allahdan istəmək lazımdı. /Xoş o dostlaın halına ki, Allahla dua vasitəsilə daim aitədədilə və vay olsun duanın ləzzətindən və əəkətindən məhum olanlaın halına. Allaha iadət və pəəstişin həqiqəti duadı. (ax əqəə-156). Hədisdə «dua iadətin məğzidi» uyuulu. (Vəsailüş-şiə, 4-cü cild). /əvayətdə nəql olunu ki, İmam Sadiqdən (ə) souşdula İki şəxs namaza ilikdə aşlayı, ilikdə də itidilə. Namaz zamanı onladan iinin duası, digəinin qiaəti mükəmməl idi. Hansının fəziləti daha çoxdu? /İmam (ə) iinci dəfə «hə ikisi fəzilətlidi» deyə cava vesə də, sual veən şəxs yenə də cava istədi. Həzət (ə) uyudu «Duası çox olan daha fəzilətlidi.» /Uca Allahdan istəyiəm ki, qəlimizi duaya şövq nuu ilə işıqlandısın, hə zaman duanın əəkətindən feyz alaq. Xüsusi ilə həzət əqiyyətullah İmam Zaman (ə.c) üçün duaya müvəffəq olu, onun hakimiyyət nemətinin qədini ilək. / / Qiyamət günü məndən şəfaət istəyisiniz. Əvvəla, ümid ediəm ki, siz özünüz şəiət təklifləinə əməl etməklə, pak iman və Əhli-eytə ağlılıq uhiyyənizlə şəfaət edənlədən (ağışlatdıanladan) olacaqsınız. əvayətə göə, möminlə də şəfaət edənlədəndi. /İkincisi, hamınızın gözü həzət əsuli-əkəm (s) və Əhli-eytin (ə) şəfaətindədi. Qiyamət günündə şəfatə edənlə çoxdu – o cümlədən dinin həqiqi keşikçisi olan alimlə. Lakin şiələi və möminləi qutuluş mənzilinə, ali dəəcələə çatdıan xüsusi şəfaət Məhəmməd və ali Məhəmməd (s) şəfaətidi. / /Tuanın təşnəsin yatıdı Kovsə, /aha yağışından olamı əsə? / /Öz Allahı ilə əhd ağlamış sizin kimi insanlaın mənim kimi qüsulu i əndənin şəfaətinə nə ehtiyacı va? Əgə şəfaətdən i pay nəsi olsa, o da Məhəmməd və ali Məhəmməd (s) şəfaətinin sayəsindədi. /Şəafətli hədisləə göə şəxslədən şəfaətə şamil olmaq maneələi yoxdusa, ali dəəcə sahii olanla aşağı mətəəliləə şəfaət edilə. u şəfaət yalnız günahkalaa deyil, saleh adamlaa da aiddi və onlaın dəəcəsini yüksəldi. una əsasən də həzət Peyğəmə (s) günahkalaa, salehləə, şəhidləə, hətta peyğəmə və İmamlaa da şəfaət edə ilə. Əgə şəfaət günahkalaı ağışlatdıasa, digələinin mətəələini daha da ucalda. u mənada məsumlaın şəfaəti ütün şəxsiyyətləə və məqam sahiləinə şamil olunu. Günahkalaa şəfaətin əhatəsi o qədə genişdi ki, onlaın adlaının Məhəmməd, Əli, Fatimə, Həsən, Hüseyn və s. olmasının da əhəmiyyəti vadı. ütün unlaa axmayaaq insan ədəxtçilik iyaanında, cəhənnəm əzaında süquta uğayı. Əgə az məifətli iisi «təəccü ediəm nicat tapana, axı necə nicat tapı» demişsə, kamil söz imana məxsusdu «təəccü ediəm həlak olana, axı necə həlak olu?». Doğudan da insan səadətə çatmalı, xoşəxt olmalıdı və u i geçəklikdi. /İnsan u ilahi feyzləi əldə etmək yolunu tutmalı, haqqın əhmət günəşinin nuundan məhum olmamalı, günahın insanı yuvalatdığı çıxılmaz zülmətdən qoxmalı, qəfil əzadan həzə etməli, u ayəni unutmamalıdı «Sonadan pis iş göənləin aqiəti daha da pis oldu. Çünki onla Allahın ayələini yalan ili, məsxəəyə qoydula.» (um-10). /İnsan özünü fəlakətə atmamalı, ilahi əhmətdən nə məğu, nə də məyus olmamalıdı. Ümid və qoxu aasında ayıq halda iəliləyi, şeytanın və alçaq nəfsin şəindən Allaha sığınmalıdı. «Uca və əzəmətli Allahın qüvvəsindən qeyi i qüvvə yoxdu. İddiamızın sonu udu ki, həmd və səna aləmləin əinə məxsusdu.»