“Ədalət” hə şeyi öz yeində qəa veməkdi. Əmiəl-möminin Əli (ə) u aədə uyumuşdu “Ədalət hə şeyi öz yeində qəa veməkdi.”( “Nəhcül-əlağə”, hikmət 437.) /u təifə əsasən, ilahi ədalət udu ki, Allah-taala Öz hikmətinin tələi əsasında dünyanı xeyili və kamil, eləcə də, müxtəlif valıqlaı son hədəfə uyğun halda yaatmışdı. /Digə təəfdən ilahi ədalətə əsasən, valıq aləmi elə xəlq olunmuşdu ki, öz valıq mətəəsinə mütənasidi və hə i yaanmış üçün ona uyğun gələn qayda-qanunla, adət-ənənələ mövcuddu. u aada maddi və izim həyat südüyümüz aləm elə xəlq olunmuşdu ki, Öz valıq mətəəsinə mütənasidi. u səədən də, ona xüsusi nizam hakimdi. İxtilafla, dəyişikliklə, həəkət, təsi göstəmək və təsilənmək u dünyanın ayılmaz xüsusiyyətləindən sayılı. /VALIQLAIN TƏSİİ /Dünyanın qayda-qanunlaından ii valıqlaın i-iinə təsi göstəməsi və təsilənməsidi. Yəni i sıa amillə i valığın müəyyən fomaya düşməsinə təsi göstəi və o həmin amildən təsiləni. una topaq, günəş və su vasitəsilə i ədəd toxumun itki olmasını misal göstəmək ola. elə ki, itkinin dəyişməsi u üç amilin necəliyinə ağlıdı. /aşqa i misal Fizioloji və ioloji xüsusiyyətlə uşağın cisminə iaşa təsi göstəi. elə ki, valideynin uhi xüsusiyyətləi üşeymə öz təsiini göstəi. Şəiətə uyğun olmayan yolla nütfənin ağlanmasında, eləcə də, elə i övladın dünyaya gəlişində anaya hakim uhiyyə səəindən, günahdan dünyaya gələn uşağın günaha meyli daha güclü olu. u, maddi aləmə uyğun qayda-qanunladan təsiləni. i sıa səə və amillə valığa öz təsiini göstəi və həmin valıq u səə və amillədən təsiləni. /Ye üzündəki valıqla içəisində insan özünəməxsus xüsusiyyətə və fomaya malikdi. u da, insanın həqiqi təkiindən – cism və uhdan aslıdı. İnsanın quuluşu elə tənzimlənmişdi ki, u dünyada i sıa səə və amillə müqailində müqavimət göstəməyə, onladan təsilənməməyə, hətta onlaın təsiinin qaşısını almağa qadidi. /İnsan elm, iadə və azadlığa malik olduğu üçün, – maddi və digə amillə nəticəsində iaşa sıxıntıda olmasından əlavə – müqavimət göstəmək və onlaın təsietmə qailiyyətinin qaşısını almaq qüdətinə malikdi. / / /Zinadan dünyaya gələn şəxs elm və iliyini atımaq, doğu yol seçəək ata-anasının yaatdığı cəəyanın əksinə həəkət etmək gücündədi. Ələttə, u təii cəəyanla müaizə apamaq öyük müqavimət tələ edi və insanın çoxlu çətinliklələ üzləşməsinə səə olu. Lakin Allah-taala həmin çətinlikləə göə, öz istəyinin əksinə həəkət edi, saleh əməl yeinə yetiən şəxsin savaını iki qat veəcəkdi. Əgə zinadan dünyaya gələn şəxs öz ata-anasının yol vediyi günahın təsiindən məcui şəkildə günaha yönəlmişsə, onun cəzalanmasının səəi nədi? İlahi cəza və əza insanın qaşısında yaxşı və pis yol olduqda və insan seçim apaa ildikdə həyata keçi. elə ki, yaxşı yol seçi saleh iş göəsə sava qazana, yox əgə pis yol seçi günaha yol veəsə, ilahi əzaa düça ola. u məsələ ütün insanlaa, hətta zinadan dünyaya gələnləə aiddi. İlahi cəzanın zinadan dünyaya gələn şəxs aəsində əyan olunmasının səəi udu ki, o, ixtiya və iadə sahiidi, öz yolunu və taleyini dəyişdimək qüdətinə malikdi. /Uşağın şəiətə uyğun gəlməyən çatışmazlıqlaı maddi aləmə hakim nizamın əksinə olmadığı üçün, ilahi ədalətin ziddinə də deyil. Digə təəfdən, zinadan dünyaya gələn şəxsin elm, iadə və azadlığa malik olması insana hakim adət-ənənənin tələinə göədi. u da, ilahi ədalətdən sayılı. Həmçinin, zinadan dünyaya gələn şəxs ixtiya sahii olduğu və öz yolunu dəyişməyə qadi olduğu halda, onu dəyişmədiyi üçün ilahi ədalət çəçivəsində cəzalanacaqdı.