ALLAHA YƏQİNLİYİN DƏRƏCƏLƏRİ HANSILARDIR?
Qeyd etdiyimiz suala cavaın aydın olması üçün i neçə nöqtəyə diqqət yetimək lazımdı /1-əndənin Allah dəgahına yüksəlişi (seyi-süluku) üfüqi yox, şaquli i seydi. Şaquli dedikdə, təii müstəvidə yox, ilahi müstəvidəki məna nəzədə tutulu. Yəni, üstün məkana yox, üstün məqama nail olmaq. /2-atində Allaha çatma yollaını müxtəlif dəəcələə ölmək ola. u yolu ötü-keçənlə öz səfənamələini “Sey-süluk isaləsi” adlandımışla. /3-u yolu iinci dəfə ötü-keçənlə ona heç i ad və əlamət vemi. Onun əlamətləini özləində göü, əldə etdikləini aşqalaı üçün əlamət kimi qeyd edilə. Peyğəmələ və övliyala əşə təlimi gömədən u yolda qaaqcılladı. Həmin yolu əşədən təlim almadan çətinliklə keçi, ağlı yollaı açaaq, onlaa əlamət qoyula. Aiflə onlaın şagidləi sayılı. /4-Yəqinin ən yüksək dəəcəsi ayələ, əvayətlə və əqli dəlilləə, aifləin sey etdikləi məhələləə əsasən, sonuncu yox, həmin məhələlədən iidi. /Qeyd etdiyimiz məsələləə diqqət yetidikdə (izim məlumatımıza göə) göüük ki, yəqin və ondan yüksək məhələyə nail olanlaın sayı çox azdı. Onlaın kimliyi vəfat etdikdən sona əlli olmuşdu. Çünki sii gizli saxlamaq təkamül yolunun şətləindəndi. Müasi dövün aifləi sıasında Seyyid Əli Qazi, Ənsai Həmədani, Əllamə Təatəai, İlahi (Əllamə Təatəainin qadaşı), İmam Xomeyni, Şeyx Cavad Məliki Təizi, Ayətullah əhcətin adını qeyd etmək ola. Onla yəqin, əlkə də, daha yüksək dəəcəyə nail olmuşla. /Cavaın sonunda aşağıdakı hədisi qeyd edi, onun aəsində düşünməyə çağıııq /İmam Sadiq (ə) uyumuşdu “Allah-taala imanı yeddi əsas üzəində qudu 1-Ehsan və yaxşılıq. 2-Düz danışmaq. 3-Yəqin. 4-azılıq. 5-Vəfalı olmaq. 6-Elm. 7-Səi. Sona onlaı camaat aasında ölüşdüdü. u yeddi qismin hamısına malik olan insan kamil iman məhələsinə çatmışdı. öyük Allah əziləi nə (yeddi qismdən) i, əziləi nə iki, əziləi nə isə üç pay əta etdi. Allah-taala u minvalla əziləinə imanın ütün yeddi qismini ağışladı. İmanın yalnız i payına malik olan şəxsdən iki payın, iki payına malik olan şəxsdən üç payın vəzifəsini istəməyin... u tələlə onlaın yükünü ağılaşdıısınız. Məhz u səədən də, (insanla) imanın yeddi payını və qismini (kamil imanı) tədicən əldə etməlidilə.”(“Üsuli-kafi”, 3-cü cild, səh. 83-85.)