Həzəti Əlinin(ə) həyat və fəaliyyəti / /İmam Əli (ə) Həzət Məhəmməd (s) peyğəməliyə çatmamışdan 10 il əvvəl əcə ayının 13-də Kəə evində dünyaya gəli. Atası Həzət Əu Tali, anası Fatimə inti Əsəddi. əcə ayının 13-də cümə gecəsi Fatimə inti Əsəd ağıla hiss etdi. Əu Tali Qüeyş qadınlaından onun üçün kömək çağımaq istədikdə i nida ucaldı ``Ey Əu Tali, sə et. Çünki nəcis əl Allahın vəlisinə toxunmamalıdı``. Fatimə inti Əsəd deyi ``Süh vaxtı i nida eşitdim ``Ey Fatimə, izim Evə gəl``. Əu Tali (ə) və Peyğəmə (s) onu Məscidül-Haama gətidilə. Aas in Ədül Mütəlli i dəstə insanla məsciddə əyləşmişdi. Gödülə ki, Fatimə Məscidül-Haama daxil oldu. Kəə ilə üzəüz dayanı səmaya axaaq elə dua etdi ``Pəvədigaa! Mənim Sənə, Peyğəmələinə və Sənin təəfindən göndəilən Kitalaa imanım va. Mən aam Iahimin kəlamını təsdiq ediəm. O, u evi i şəxsin haqqına xati tiki. Səni and veiəm, ətnimdə olan, mənimlə danışı ünsiyyət quan övladın haqqına xati, u doğumu mənə asan et`` (In Şəhaşu, ``Mənaqi``, c.2, səh.198-199. ``ihaül-Ənva``, 35 c. səh.8-36). /idən oda olanla gödülə ki, Kəənin axa təəfindəki diva yaıldı. Fatimə inti Əsəd (ə) içəi daxil oldu. Kəənin qapısındakı qıfılı nə qədə açmaq istəsələ də mümkün olmadı. ildilə ki, u işdə Allahın hikməti va (Işad 1.c, səh.5). Fatimə inti Əsəd (ə) deyi ``Kəəyə daxil olduqda gödüm ki, Həvva, Saa, Asiya, Musa in Imanın anası və Isanın anası Məyəm (ə) gəldilə. Onla mənə salam vedilə ``Əssəlamu əleyki, ya Vəliyullah``. Və qaşımda əyləşdilə. Peyğəmələin sonuncusu Həzət Məhəmməd (s) dünyaya gəldikdə yeinə yetidikləini, Əlinin viladətində də, yeinə yetidilə. (O zaman) Fatimə inti Əsəd, Peyğəmə (s) dünyaya gəldikdə iştiak etmiş və əhvalatı Əu Taliə danışmışdı. Həzət Əu Tali qaaqcadan ona demişdi ``30 il sə elə, Allah sənə Peyğəmələin sonuncusu kimi i övlad əxş edəcək. Yalnız o, Peyğəmə olmayacaq, onun vəsisi və canişini olacaq`` (ihaül-ənva c.36, səh.6. ``övzətül-vaizin`` c.1, səh.81). Cümə günü Əli (ə) Kəənin sağ küncündə qımızı daşın üstünə günəş kimi saçdı. Kəəyə ayaq qoyan kimi səcdəyə düşdü və əlləini səmaya qaldıı uyudu ``Əşhədu ən la ilahə iləllah və ənnə Muhəmmədən əsulullah və əşhədu ənnə Əliyyən vəliyyu Muhəmmədin əsulullah, i Muhəmmədin yəxtimullahun - nuuvvətə və i yəxtimul vəsiyyətə və ənə Əmiul-muminin`` (Şəhadət veiəm ki, Allahdan aşqa Allah yoxdu. Məhəmməd (s) Allahın əsuludu. Əli Məhəmmədin vəlisidi. Məhəmmədlə nüüvvətlik, mənimlə isə vəsilik kamil və tamam olu. Mən möminləin əşiyəm) (Mənaqi, c.2, səh.198). Sona uyudu ``Haqq gəldi və atil aadan getdi``. Müaək vücudu u topağa qədəm qoyan kimi Kəədə olan ütlə üzü üstə yeə düşdü, səmala nulandı, şeytan fəyad etdi ``Vay olsun ütləə və ütpəəstləə``. / /Üç gün Kəədə /Fatimə inti Əsəd üç gün Ilahi qonaq olduqdan sona öz möhtəəm və sevimli oğlunu qucağına alı Kəədən xaic oldu. Qeydən elə i nida gəldi ``Ey Fatimə, u uşağın adını Əli qoy. Mən Əliyyi-Əla olan Allaham. Mən onun adını Öz adımdan seçmişəm, ona ədə öyətmişəm və Öz əmimi ona tapşımışam. Onu öz elmimdən agah etmişəm. O, Mənim Evimdə dünyaya gəli. O, Mənim Evimin üstündə azan deyəcək ilk şəxsdi. O, ütləi sındıacaq, Kəənin üstündən yeə atacaq. Xoş o adamın halına ki, Onu sevi itaət və kömək edə. Ona düşmən kəsili, ondan oyun qaçıı xa edəək haqqını inka edən kəsin halına vay olsun`` (``ihaül-ənva``, c.35, səh 9-37). / /Oludu üç gecə-gündüz Xudaya Fatimə qonaq, Ananın olsa isməti Xuda gözəl ala vei. /Çıxıdı eytidən gəli yetişdi dudi maninə Gəlidi guya i səs göü Xuda nida vei. /Alı Peyğəməi-Xuda qucağına öpü üzün, Göülə çox sevi onu, öpü gözün, dua vei. /Deyi Xudayi-laməkan, Özün u tifli hifz elə Vəsiyyi əvvəlimdi u, Sənin kimi Xuda vei. / /Üç gün hə yedə u müaək mövluddan, istisna halda dünyaya gəlişdən danışılıdı. Xüsusilə Kəənin divalaının kafiləin gözü qaşısında yaılmasından. Fatimə inti Əsəd deyi ``Kəədən xaic olu, övladımı Peyğəməin yanına qoyduqdan sona o Həzət müaək ağzı ilə Əlinin ağzını açı ağzının suyunu ona toxundudu. Sağ qulağına azan, sol qulağtına iqamə dedi`` (``Mənaqi, c.2, səh 199``). / /Həzət Əlinin viladətinin üçüncü günü Həzət Əu Tali (ə) ziyafət vedi və uyudu ``Əli in Əu Taliin (ə) ziyafətinə gəlin. Əvvəlcə Kəəni 7 dəfə təvaf edin, sona övladım Əliyə salam vein``. / / /HƏZƏT ƏLININ UŞAQLIQ DÖVÜ / /Həzət Əli (ə) öz uşaqlıq dövü və Peyğəmələ (s) ilikdə olması aəsində elə uyuu ``Uşaqlıqda Peyğəmə (s) məni qucağına alı sinəsinə yapışdıa, yeməyi çeynəyi ağzıma qoyadı. Onun xoş iyi canıma daxil oludu. O, danışığında yalan, əftaımda isə səhv və nadanlıq tapmıdı. Allah Peyğəməi məni süd içən vaxtdan öyük mələklələ yoldaş etmişdi. Mən də süd içən uşağın anasına itaət etdiyi kimi ona itaət edidim. O, hə il Həa dağına gedidi və u vaxt məndən aşqa heç kim onu gömüdü`` (Nəhcül-əlağə, 234-cü xütənin axı hzissələi). Həzət Əlinin yaşayış dövü 4 hissəyə ölünü / /- Uşaqlıq dövü - Peyğəmələ olan döv /- Xilafətdən uzaqlaşdıılan döv - Xəlifəlik dövü. / /NATIQI-QUAN / /Həzət Fatimə (ə) uyuu ``Ey Allahın əndələi, sizin aanızda Quan i əhə kimidi. Sizinlə ağlanan i əhdi-peymandı. Quan Allahın doğu danışan natiq i Kitaıdı. Quanın nuu saçan, işığı isə palaqdı. Onun dəlilləi aşkadı, siləi açıqdı. Quanın ümmətləi həmişə yadlaı həsətdə qoymuşdu``. / /u hədisin sətialtı mənasına diqqət olunsa, göəik ki, natiqi-Quan İmam Əlidi (ə). u aədə Həzət Əli (ə) elə uyuu ``Natiqi-Quan mənəm``. u hədisi həm məifət sahii olan aiflə, həm də hədis nəql edənlə təsdiq və qəul edilə. Məsihi alimi Xəlil Cüan deyi ``Quanı və Peyğəməi təsdiq eləməkdə Əli mənə əsdi. Quan hə nə deyi, Əli onu götüü``. / /Həzət Fatimə (ə) digə i hədisində uyuu ``Allahın kitaına itaət etmək ehiştə (cənnətə) doğu getməyə səə ola. Onun göstəişləini dinləmək isə insanı nicat tapmağa yönəldə. O kitala Allahın aydın höccət, dəlilləi, onun aşka qayda-qanun, hüdud və vəzifələi hasil olu. u i Kitadı ki, halal-haam məsələləini aşka dəlilləi və kifayətedici süutlaı, yüksək dəyələi və müqəə qayda-qanunlaı əhatə edi``. Mizə Həi Qüdsi deyi / /Vay o gündən ki, olu yovmi-hesa, Haqq edə məxluqa qəh ilə xita. /Siz mənim əmimə taət etmədiz, Sidq qəlilə iadət etmədiz. /Peyğəmə Qədi-Xum günündə (18 zilhiccə 632-ci il) uyudu ``Mən sizin aanızda iki ağı əmanət qoyu gediəm. Onladan ii Allahın kitaı olan Quan, ikincisi mənim Əhli-eytim. Hə ikisi Kövsə hovuzunda mənə çatana qədə i-iləindən ayılmazla``. Azəaycan klassik ədəiyyatının koifeyləindən sayılan Nəsimi, Füzuli, Xətai, Şivani və sai şailə Peyğəməin (s) və Əhli-eytin şənində çoxlu şei, qəzəl və qəsidə yazmışla. Lakin unu etiaf etməliyik ki, Allah-Təalanın təif etdiyi və dost tutduğu şəxsləin əşəin təifinə ehtiyacı yoxdu və olmayacaq da. Ancaq uhlaı əədiyyətə qovuşmuş şəxsləin zəhmətini itimək düzgün olmaz. M.Füzuli ömünün sonuna qədə İmam Hüseynin övzəsindən ayılmı və Kəəlada pak uhu Allah dəgahına qovuşu. / /Nəsimi və Xətai də İmam Əli və İmam Hüseynin qeyət və əşadət məktəindən dəs alı və olaın sevgisiynən ütün əza-əziyyətləə qatlaşı, əədi ölməzlik qazanıla. S.Ə.Şivani öz hömət və məhəətini Əhli-eytə elə çatdıı. i vücudi kamilin olmuş tüfeyli kainat / /Xəlqi aləmdən nə Musavu, nə Isadı qəəz. u eytdə ``vücudi kamildən`` məqsəd Həzət Məhəmmədə işaədi. Hədisi-Qüdsidə uyuulu ``Ey Peyğəməim, sən olmasaydın, kainatı yaatmazdım, Əli olmasaydı Səni yaatmazdım, Fatimə olmasaydı, heç iinizi yaatmazdım. Aydındı ki, Peyğəməə xati Allah-Təala cahanı yaadı. əs nəyə göə uyuulu, Əli olmasaydı, ya Peyğəmə, səni yaatmazdım. Əli (ə) Peyəmədən sona dinin qouyucusu, həm də İmam idi. Islam dinində məqsəd təkcə namaz, ouc deyil, əsl məqsəd İmamətdi. / /Hidayət iki növdü Yolu göstəmək - u işi Peyğəmələ göülə Məqsədə çatdımaq - u işi İmamla göü və əzi Peyğəmələə Allah təəfindən icazə veili. Məqsədə çatdımaq - u hidayətdən məqsəd - insanlaın üək və canlaına əhatə əsasında hidayət eləmək. Çünki İmamlaın insanlaın üək və canlaına əhatəsi va onlaı kamala təəf apaa ilə. izim i-iimizlə əhatəmiz yoxdu, ona göə ayıyıq. Lakin uh ki, kamilləşdi, o ii uhla əhatə tapa. / /Ey Yaadan aləmi, ol şahi-Xuan eşqinə, Ol əsuli-əxiatın möcüzəsindən mədəd. (Xətai) / /``Fatimə olmasaydı heç iinizi yaatmazdım`` - uadan elə nəticə almaq ola ki, Fatimənin 2 övladı İmam Həsən və İmam Hüseyn Islamın əədi qalması üçün öz canlaını din yolunda fəda etdilə. Əgə Fatimə və Əli olmasaydı, u gün digə dinlə kimi Islamdan ancaq quu ad qaladı. Lakin İmam Hüseyn (ə) uyudu ``Ey qılıncla, əgə ölməyimlə Məhəmmədin dini yaşayacaqsa, məni doğayın``. S.Ə.Şivani digə eytində deyi və izləə tövsiyə edi ki, nicat tapmaq istəyisinizsə və Allah dəgahında üzüağ, alnıaçıq olmaq istəyisinizsə, pənci-tənlə adın zik edin. Pənci-tənlə adını zik et ki, Seyyid, ilmişəm, / /Adəmə təlimi-əsmadən ü mənadı qəəz. eytdə ``pənctənlə`` əa altında olan 5 şəxsiyyət - Həzət əsuli-Əkəm (s), Fatimə (ə), Əli (ə), İmam Həsən (ə) və İmam Hüseyndi (ə). u misa Quan ayəsinə işaədi. ``əqəə`` suəsinin 37-ci ayəsində uyuulu ``Adəm əindən neçə söz öyəndi və əi tövəsini qəul etdi. Çünki O, tövə qəul edən və mehiandı``. Seyid yazı ki, ``təlimi-əsma`` adlaı çəkilən 5 nəfə olu. Aşıq Əhməd üstəmov da i şeiində qeyd edi u ayəni. eş kimsənin üzünə qəa tapı duu dünya, Mühəmməd, Əli, Fatimə, Həsən, Hüseyni-Kəəla. Əhməd deyə ai Xuda, pənci-təni Ali-əa Ye ümmətin haayına uzi Qiyamət ya Əli. Quani-Kəimlə Əhli-eytin oxşalıqlaı çoxdu. İmam Hüseynlə Quanın i-iləinə oxşalıqlaı unladı. / /- Quani-Kəim də, İmam Hüseyn də əm e məuf və nəhy əz münkə edi. - Quani-Kəim xalqı Allaha təəf, haqqa doğu dəvət edi. İmam Hüseyn (ə) Aşua günü uyudu ``Mən sizi Haqqa təəf dəvət ediəm``. / /- Quani-Kəim Quan əhli olmayan şəxslədən şikayət edi. İmam Hüseyn (ə) də Qiyamət günündə özünə və Əhli-eytinə zülm edən şəxslədən şikayət edəcək. - Quani-Kəim ``Səyyidul-kəlam``dı, yəni - kəlamlaın ağasıdı. İmam Hüseyn (ə) ``Seyyidüş-şühəda``dı, yəni - şəhidləin ağasıdı. -Quani-Kəim də nudu, İmam Hüseyn (ə) da nudu. / /Allah-Təala izləi u iki nudan ayı salmasın. u dünyada izi İmam Hüseynin (ə) Kəəlada olan ziyaətindən Qiyamət günü şəfaətindən inəsi eləməsin. Amin! M.Füzuli də Quan ayələi ilə danışa ilən gözəl klassik şailədən ii olu. / /Yox işim napak ilə, salehləin quanıyam, Pakdı uzi-əzəldən dini-imanım mənim. / /ütün valığını pak İmamla kimi Allaha ağlayan Füzuli 500 ildi Azəaycan ədəiyyatının əlçatmaz zivəsindədi. Ağası İmam Hüseynin qulluğunda yaşayı yaadan i şai ütün u sevgi və məhəətə layiqdi. Payini-Hüseyn cənnətim olmuşdu əzəldən, Odan gedəcək övzeyi-izvanə Füzuli. u eşqi-Hüseyni veən Allaha məhəət, Ələttə salıdı onu ümmanə Füzuli. uhun şad olsun, ulu ustad. Həzət Əlinin ``Nəhcül-əlağə``sini oxuduqdan sona əz elədin ki, ``Söz udu ki, sən dedin, qeyin sözü əfsanədi``. Allah-Təala izi də İmam Əlidən dəs alanladan qəa vesin, əlkə onda sənin sözləindən və səndən sona gələn gözəl aif-şailəin sözləindən Əlini və Fatiməni tanıya ilək. M.Füzuli ``əqəə`` suəsində mələkləin Adəmin (ə) yaanmasına etiazını elə qələmə alı. Adəm əvvəl səi-kuyin vei almış Cənnət, Eşidi tən mələk sona peşiman oldu. u eytin açılışı iki mənadadı. Mələklə Adəmin yaanmasına etiaz etdikdə Adəm xəlq olunmağına peşiman oldu. Xətai i eytində deyi /Dünyada aşiq olan geydi məlamət donunu, Hə yetən aşiq olumu dəd ona ka olmasa. / /Yəni hə kəs aşiq oldu, tənə yeməlidi. Şivani də deyi ``Nə deyim Adəmə ki, gətdi u dünyayə məni``. Füzuli ikinci mənada ildii ki, ``Eşidi tən mələk sona peşiman oldu``. Yəni mələklə də Allah-Təaladan tənə aldıla ki, ``Mənim ildikləimi siz ilmisiniz`` peşiman oldula. S.Ə.Şivani də u cəəyanı nəzmə çəki. Istədi mələk Adəmi kim, tapmaya xilqət / /Hüsni əşəi gö ki, mələk oldu giifta. ``əqəə`` suəsində uyuulu ki, Allah-Təala Adəmi (ə) xəlq edəndə mələklə etiaz edi dedilə ki, Ilahi, iz Sənə layiqincə itaət etdiyimiz halda una nə ehtiyac? Allah-Təala uyudu ``Şühəsiz Mən siz ilmədikləinizi iliəm``. Elə ki, Adəm xəlq oldu, mələklə ona səcdə etdilə. əvayətlədə və klassik şailəimizin əsələindən elə göünü ki, mələkləin ilmədiyi 14 məsumdu ki, Allah-Təala onlaın adını Adəmə (ə) öyətdi. Sona Adəm (ə) ``təlimi-əsma`` deyilən u adlaı mələkləə öyədi. Lakin əvvəldə dediyimiz ki, Şivani uzun illə dini elmlələ məşğul olmuş, mədəsə təhsili gömüş, müdik i insan kimi əz edi ki, ``təlimi əsma``dan məqsəd ``pəncim-təni ali-əadı``. Çünki Adəmi (ə) kamil suətdə xəlq etdiyindən ona sonadan ``təlimi-əsma`` (Allahın gözəl adlaını) öyətməyə ehtiyac yox idi. ``Fəc`` suəsinin 2-ci ayəsi və sonuncu ayələi təfsi alimləinin yekdil nəzəinə əsasən, İmam Hüseyn haqqında nazil olu. 2-ci ayədə uyuulu ``And olsun on gecəyə``. Islam təqvimi Məhəəm ayı ilə aşlayı və 10-cu gün İmam Hüseynin Kəəlada şəhid olduğu gündü. Sonuncu ayələdə uyuulu ``Ey özündən azı qalan nəfs! Atıq dön əöinə və Mənim əndələim sıasına keç və ehiştimə daxil ol``. S.Ə.Şivani u aədə öz qəzəlində elə yazı Yox məndə hələ nəfsi mələk, qüvveyi-qüdsi, Axı əşəəm, əhm qıl ey xaliqi-qəffa. /u eytdən aydın göünü ki, Seyid Allahdan nəfsi mələk - yəni ``mütməin`` özündən azı qalan nəfsi istəyi. Islam alimləi qeyd edilə ki, Insanda üç cü nəfs va. Nəfsi əmmaə (əm edən nəfs), nəfsi ləvvamə (danlayan, məzəmmət edən nəfs), nəfsi mütməin (özündən azı qalan nəfs). Nəfsi-mütməinə nəfsi-mələk də deyilə ki, eytdə söhət u nəfsdən geli. ``Axı əşə`` ifadəsi miskin, zəlil şəxs anlamını vei. Seyid deyi ki, ey məhəmətli Xaliq, mən i miskin əndəyəm ki, məndə nəfsi mütməin yoxdu (əm edən nəfsin əlində əsi qalmışam), mənə əhm et. S.Ə.Şivani haqq yolunu izə göstəi və u yolla getməyi tövsiyə edi. Tut, könül, ali-Əa damənini, eyləmə qəm, Get u yoldan ki, u yol uzəi, Səlman yoludu. eytdə deyili, ey könül Əli və övladlaının ətəyindən tut və u yolla get ki, u yolu Əazə, Səlman (Peyğəməin (s) 9 səhaəsi olula) da gedi. Axund Hacı Soltan ağa da u eytlə səsləşən i eytdə deyi Əhli-Islama yəqin ai-Əlidəndi nicat, Özgə i kəsdə səxa yoxdu, u xülyadan keç. Peyğəmə (s) uyuu ``Mən elmin şəhəiyəm, Əli onun qapısıdı``. Axund Hacı Soltan ağa tövsiyə edi ki, əhli-Islama qapı Əlidi (ə), aşqa şəxslədə i səxa yoxdu və u xəyaldı. Ağlı olan şəxs isə xəyal dalınca yox, həqiqət dalınca gedə. /Xəlq edi hə kəsdən əvvəl Ilahi, eş nəfə müqəddəs, eş nəfə dahi. / /Mühəmməd, Fatimə, Mutəza, Həsən, i də İmam Hüseyn-Kəəla şahı. /Islam dininin fədaisi, müqəddəs insan və taixi şəxsiyyət olan İmam Əli (ə) öz qeyi -adi möcüzə və kəamətləi ilə Allah təəfindən ``Yədullah`` - Allahı əli, ``Qudətullah`` - Allahın qüdəti, ``Əsədullah`` - Allahın şii, ``aullah`` - Allahın qapısı, ``Eynullah`` - Allahın gözü və sai kimi ləqələ almışdı. Peyğəmə uyuu ``Mənim üməttim, ziynətləndiin öz məclisləinizi Allahın dostu Əlinin təifi ilə``. Adlaını məqalədə çəkdiyim şəxslə Peyğəməin u hədisinə əməl etmiş və öz yazılaında Əlini (ə) mədh etmişlə. / /ELM VƏ ƏXLAQ SIMVOLU /Quan və Islam axımından həyat və Axiət məsəlləində ən mühüm sayılan əməl elm oxumaqdı. i şətlə ki, həmin elmə əməl edəsən. Sədi Şiazi deyi Elmin əgə olsa i ümman qədə, Nadansan, əməlin olmasa əgə. Peyğəməə nazil olan ilk suədə ``Ələq`` suəsinin əvvəlində uyuulu ``Oxu, Yaadan əinin adı ilə``. u ayədən aydınlaşı ki, ilk nazil olan suədə izləə oxumaq tövsiyə olunu. Sonakı ayələdə qələmin olu ilə yaanan xəttin - yazının lazımlığı göstəili. Göündüyü kimi, müqəddəs kitaımız Quani-Kəim izə ilk olaaq elmə, iliyə yiyələnməyin vaciliyini xatıladı. /Açı hə hikmətin siin əşəçün sueyi ``İqə`` /Hə elmin, sənətin ən aşlıca ünvanıdı Quan. /Xuda vəhy eylədi hə i kəlami-Mustəfa üçün, /Dedi ``Təfsi elə, elmin əsil meydanıdı Quan``. /Quani-Şəifdə elm gündüzə, cəhalət gecəyə ənzədili. Islam dininin həyatı elm və ilikdi. Hə şeyin mənası məntiqi, hədəfi, dəyəi elm iman, əməl ilə ilini. Peyğəmə uyuu ``Oxuyun, oxuduğunuza inanın, sona əməl edin. Əməl etdiz aşqalaına öyədin. Həgah oxudunuz, inanı əməl etdiniz, aşqalaına öyətməsəniz faydası yoxdu``. Quan insanın kamalını elmdə ili və elmsiz imanı qəul etmi. uyuu ki, Allahı da gəək elmi ilə tanıyasız. Elm ilə iman i-iinə köməkdilə, ii digəsiz naqisdi. Insanın müxtəlif ehtiyaclaı va, əzisinə iman, əzisinə elm göstəiş vei. Elm - işıqlıq, iman - eşq vei, eşq - ümid vei. Əgə i insanın qəlində iman olsa onun gələcəyə ümidi ola. Elm heç vaxt eşq yaada ilmi, elm alət yaadı, iman isə istiqamət vei. Aiflədən ii deyi ``Elm əməl gətiməz, eşq əməl gətiə``. Elm - xaici, iman - daxili inqiladı. Iman izə ilham əxş edi. Elm ilə iman i-iləinə yadımçıdıla. /Həzət Əli dahi i müəllim kimi insanlığı təiyə etməklə onun məziyyətləini və aşqa əsas xətləini əşəiyyətə göstəmişdi. eləliklə, Islam məktəinin inkişaf yolu açılmışdı. İmam Əli (ə) öz qaşısında savadsız, iliksiz xalqı göüdü. Əlinin dövündə əə cəmiyyəti savadsız olduğundan nə qədə geiləyi və u geiliyin də nə qədə mənfi təsi göstədiyinin şahidi olu. Əli (ə) o qədə yüksək dəəcəli elmə malik i şəxs idi ki, özü demişdi ``u köksümdə çoxlu gizli elmlə va. Kaş u elmlələ yüksəli, onlaı apaa iləcək insanla tapa iləydim``. Əlinin (ə) nə qədə yüksək məqama çatdığını Peyğəmə i hədisində elə uyuu ``Elm, hikmət, yüksək əxlaq, ədalətli hökm və fəzilətlə sahii olan Əlinin (ə) şan və şəəfi o qədə ucadı ki, cənnət elə ona müştaq olmuşdu``. Həzət Əlinin elmi aədə i çox alimlə, aiflə, şailə hikmətli sözlə demişlə. Ulu Mövlanə Əlinin elmi aədə elə deyi ``Ixlası da, əməli də Əlidən öyən, Haqqın şiin hiylədən münəzzəh il. Sən, ya Əli, elm şəhəinin qapısısan, sən helm günəşinin nuusan. Ey əhmət qapısı, ey əaəi olmayan, Allah aigahı ağlanma, əədi açıq qal. Igidlikdə Allahın şiisən, əlikdə isə kimliyini kim ili``. /Əli (ə) uyuu ``Qəlləə istiahət vemək üçün onlaı maaqlı elm məsələləi ilə məşğul edin``. Allah-Təala Əhli-eyt və Quan adınca gedən ütün insanlaı ütün çətinliklədən və sınaqladan üzüağ çıxatsın. Amin, ya əəl-Aləmin! Həsən Hüseynov --http//www.sitayn.com--