Haqqla atilin meyaı /Ələttə ki, insanla haqq təəzisinə qoyulmalı, onlaın şəxsiyyəti həqiqətə əsasən dəyələndiilməlidi. Amma əzən insan özü elə i iman, ixlas, təqva həddinə çatı ki, haqq ölçüsü, haqq nümunəsi, haqq nişanəsi olu. əzən həqiqəti tanımaq üçün insanı ölçü götümək lazım gəli. /əzi insanlaın əməlinə, danışığına və mövqeyinə əsasən həqiqəti tanımaq olu. /Əmma da haqla atilin ölçüsü olmuş çöhələdən sayılı. u üsul həzət Məhəmmədin (s) təəfdalaı aasında məşhu i üsul idi. Onlaın qaşısına i çətinlik çıxdıqda deyədilə “axın göün Əmma Yasi necə həəkət edi, hansı yolu seçi?” Nümunə üçün aşağıdakı hallaa nəzə salaq /1. i kişi Ədüllah in Məsuddan souşdula “Əgə qaşıya i fitnə çıxsa, haqqı tanımaq üçün nə edim?” /İn Məsud deyi “Quana müaciət et.” Kişi yenə souşu “Əgə hə iki müxalif dəstə Quana müaciət edi dəlillə göstəsələ necə?” İn Məsud deyi “ax gö Əmma Yasi hansı dəstədədi, sən də həmin dəstəyə qoşul, çünki Əmma daim haqlıdı.” /2. Hüzeyfə Yəmani - u əsiətli və münafiq tanıyan insan dostlaına tövsiyyə edi ki, heç vaxt Əmmaın əksinə həəkət etməsinlə. Çünki Əmma ölümünədək haqdan ayılmaz və haqq hadadısa, Əmma da onunladı.” /3. Siffeyn döyüşündə də Əmma haqla atil ölçüsü oldu. O haaya üz tutudusa Peyğəmə (s) səhaələi onun adınca gedidilə. /4. əzi səhaələ Peyğəməin Əmmaın şəhadəti aədəki uyuuğunu əsas götüəək, o şəhid olanadək vuuşdan çəkindilə. Onla yalnız Əmmaın şəhadəti ilə haqq cəhəsini tanıya ildilə. /Əmma Yasiin həqiqət ölçüsü olması həzət Peyğəməin (s) uyuuğuna əsaslanı. Həzət (s) uyumuşdu “Əmma haqla, haqq isə Əmmala olu. Haqq hansı təəfə dönsə, Əmma da həmin təəfə dönə.” /ŞƏHADƏT XƏƏI /Əmmaın döyüşlədə və Peyğəmələ (s) yanaşı fəaliyyətlədə olu cəledicidi. Əhza (Xəndək) döyüşündə Səlmanın təklifi ilə xəndək qazılakən Əmma va qüvvəsi ilə çalışı. Yoğun, taqətsiz, üzü-gözü toz-topağa ulaşmış Əmmaı göən Peyğəmə (s) uyuu “Xəəda ol, ey Süməyyə oğlu, zalım qövm səni öldüəsidi.” /u cümləni həzət Peyğəmə (s) dəfələlə, eləcə də, Mədinə məscidi tikiləkən uyumuşdu. əli, Əmmaın Süffeyn döyüşündə Müaviyə ilə vuuşda şəhadətə yetəcəyi xəəini həzət Peyğəmə (s) öncədən ildimişdi. /ƏMMAIN ŞƏHADƏTI /Göüş məqamının əzəməti vəsvə gəlmi! Əmma hələ də düşmənlə vuuşudu. Qəlini saımış eşq, şəhadət sevgisi, Allahla göüşə məhəət onu canından keçmiş fədaka i qəhəmana döndəmişdi. O döyüşə-döyüşə Allahı ilə danışı, şelə oxuyudu /Allah doğuçudu, əzəmətlidi! /Ya ə, u intiza çoxmu çəkəcək? /Şəhadətdən keçi Sənə gedən yol, /u qanlı meydanda doğanam gəək. /Nəhayət, 94 yaşlı u qoxusuz aslan i çox düşmən döyüşçüləini qanına qəltan etdikdən sona nizə zəəsindən yeə yıxıldı. Amansız düşmən onun aşını ədənindən ayıdı. Amma u sonluq Əmma üçün səadət idi. i ömü məud hüzuunda topağa səcdə etmiş aş, nəhayət, şəhadət meydanında həqiqət yoluna təqdim olunudu. Əmmaın şəhadət dağı Həzət Əli (ə) üçün çox ağı idi. Əmmaın şəhadət xəəi həzətə (ə) çox təsi etdi, o u aşiq insan üçün Allahdan əhmət dilədi. /Gecə düşü, savaş alovu sönməyə aşlayı. Əmiəlmöminin (ə) gecənin qaanlığında şəhidlə aasında gəzi və nəhayət, Əmmaın pak cəsədinə çatı. O yeə otuu u azadə şəhidin aşını qucağına alı. Həzət (ə) Əmmaın şəhadətinə ağlayı və onun xatiəsini yad edəək elə deyi /Ölüm, əl çəkəsi deyilsən məndən, /ütün dostlaımı vamişəm əldən. /Yaxşı tanıyısan dostlaı i-i, /Qapı-qapı gəli alısan əsi. /Əmma vəsiyyət etmişdi ki, onu öz liası ilə dəfn etsinlə. O, Allahın düşmənlələ hesa çəkməsini istəyidi. İmam (ə) onun cənazəsi üçün namaz qıldı və Əmma öz qanlı liaslaında topağa tapşııldı. /öyük Peyğəmə (s) səhaəsi, İmamın fədaka köməkçisi, həqiqətin və Quanın güclü müdafiəçisi Əmmaın şəhadəti İmamın (ə) və onun ətafındakılaın uhunda dəin iz uaxsa da, Şam qoşununun da uhiyyəsini sasıtmışdı. Həzət Peyğəməin (s) Əmmaın şəhadəti haqqında uyuduğu hədis çoxlaını Müaviyədən uzaqlaşdıdı və onun mühaiəsinin nahaq olduğunu süuta yetidi. Şam qoşununun tanınmış simalaından olan Ədüllah Əmmaın şəhadətindən xəə veən hədisə əsaslanaaq Müaviyəni tək edi Həzət Əliyə (ə) qoşuldu. Ədüllahın u həəkəti Müaviyə cəhəsini təlatümə gətidi. Müaviyə Əm Asın hiyləsi ilə elə i şayiə yaydı ki, Əmmaın qatili onla yox, Əmmaı mühaiəyə çəkən şəxsdi. u şayiədən xəə tutan Əmiəlmöminin (ə) onlaın hiyləsini puça çıxaaaq uyudu “u hesala, həzət Peyğəmə (s) Həmzənin qatili hesa olunmalıdı. Çünki Həmzəni meydana o gətimişdi!” /i sözlə, Əmmaın vücudu əvvəlcə qeyd olunduğu kimi, həqiqət meyaı, İmam (ə) qoşununun haqlı olmasının süutu idi. Əmmaın şəhadətindən sona onun döyüş yoldaşlaı dünyanı özləi üçün da gödülə və düşmən qoşununa hücum edi, ona sasıdıcı zəələ endidilə. Müaviyə fədaka şiləin nəəsini xeyməsinin yaxınlığında eşidi canını qutamaq üçün yeni i hiyləyə əl atdı. Onun göstəişi ilə Quan nizələin aşına keçiildi. Həzət Əlinin (ə) qoşunundakı əzi sadəlövh insanla u hiyləyə aldanaaq, hücumdan əl çəkdilə. Həzət Əlini (ə) vada etdilə ki, mühaiənin taleyi mühakimə yolu ilə həll edilsin. /Əmma Yasi Həzət Əlinin (ə) güclü qolu idi. Malik Əştəin şəhadətindən sona Müaviyə elə deyi “Əli in Əutaliin iki əli vadı. Onladan ii Siffeyn döyüşündə kəsildi və o, Əmma Yasi idi. O ii əli isə u gün kəsildi və o Malik Əştədi.” Müaviyə u sözləi Malik Əştəin şəhadət xəəini eşitdiyi vaxt demişdi. /Oxuduqlaınız İslam məktəinin təiyəsini gömüş, vəhy çeşməsindən sia olmuş, Məhəmmədi və Ələvi uhundan qidalanmış i insanın həyatından paçala idi. u insanın həyatı onun əqidəsinin təcüməçisi idi. Onun dəin imanı, ilahi etiqadı ömünün ayı-ayı səhifələində anaan əks olunmuşdu. Adı və xatiəsi taix səhifələini zinətləndiən, haqtələləə ilham veən insanla məhz u zümədən olanladı. /Əmmaın iman və səi, əsiət və şücaəti, fədakalıq və haqqı müdafiəsi “necə olmaq” sualına cava axtaanla üçün ilahi i göstəişdi. /Salam olsun Əmmaa! Salam olsun doğulduğu və haqq meacına tələsdiyi günə! /http//www.sitayn.com