Müsiət gömüş adamın qəm-qüssə və müsiətinin azalması üçün mümkün olan işlədən ən mühümü aşağıdakıladan iaətdi /a) Müsiətə səi etmək. /Səi həyatda insanın ən yaxşı köməkçisidi.[1] Səin qisimləindən ii müsiətlədə səi etməkdi.[2] /Ayə və əvayətlədə səi etmək üçün çoxlu dəyə və sava qeyd olunmuşdu. Onun nəticələinə diqqət yetimək yaxın adamlaın ölümündə aş veən müsiət və qəm-qüssənin azalması və yüngülləşməsi yollaından iidi. uada həmin aədə olan ayə və əvayətlədən i neçəsini qeyd ediik /1. Allah-taala Quanda uyuu “Səi edi müqavimət göstədiyinizə göə sizə salam olsun! O (əədi) aləmin axı-aqiəti necə də gözəldi!”[3] “Şühəsiz, sizin hamınızı qoxu, aclıq, mal-dövlətin, canınızın və meyvələinizin azalması ilə imtahan edəcəyik, səi edənləə müjdə ve! O kəslə ki, onlaa müsiət aş veən zaman “iz Allah təəfindik və Allaha doğu qayıdacağıq” - deyilə. Allahın məhəmət və lütfləi onlaa şamil olmuşdu və onla hidayət olunanladı.”[4] /2. İmam Əli (əleyhis-salam) uyuu “Ən yaxşı uzaqgöənlik müsiətləə səi etməkdi.”[5] “İmanın xəzinələindən ii müsiətləə səi etməkdi.”[6] “Müsiətləə səi etmək (insanı) şəafətli edi və uca məqamlaa çatdıı.”[7] /) Ölümün haqq olmasını və geçəkliyini dək edi fikiləşmək /İnsan u geçəkliyi dək edəək ölümün hamı üçün haqq olduğunu fikiləşməlidi “Hə insan ölüm (şəətini) dadacaqdı, sona sizi izim dəgahımıza doğu qaytaacaqla.[8] /ütün valıqla Allah-taalanın cilvəsi olduğundan və Ondan qaynaqlandığından, axıda da Ona doğu qayıdacaqla “Həqiqətən iz Allahdanıq və Ona doğu da qayıdacağıq.”[9] Allaha imanın səməələindən ii də müsiət və ağı hadisələ aş veən zaman Quanda uyuulan u cümlənin (ayənin) məzmununa diqqət yetiməkdi. u cümləni özünə təlqin etmək qələ təskinlik ağışlayı, onu yüngülləşdii. u təlqin həqiqətə nə qədə yaxın olsa, uhi sasıntılaı i o qədə aadan aldıacaq, qələ vüqa və asudəlik veəcəkdi. /v) Ölülə üçün yaxşı əməllə gömək /Hədislədə ölülə üçün yaxşı əməllə əncam vemək tövsiyə olunmuşdu. Onlaın əziləi müəyyən şətlə daxilində vaci, əziləi də müstəhə olu. əvayətlədə tövsiyə olunan müstəhə əməllədən əziləini qeyd ediik /1. Ölünün niyyətinə sədəqə vemək. əni-Saidə qəiləsindən iinin anası dünyadan getmişdi. O, Peyğəməin hüzuuna gəli dedi “Mən evdə olmadığım i vaxt anam dünyadan getmişdi. Əgə onun təəfindən i sədəqə vesəm, savaı ona çatacaqdı?” Həzət uyudu “əli.”[10] /2. Quan oxumaq. Peyğəməi-əkəm (səlləllahu əleyhi və alih) uyuu “Hə kəsin yolu qəiistanlıqdan düşsə və “Tövhid” suəsini on i dəfə oxuyaaq savaını ölüləə hədiyyə etsə, ölüləin sayı qədə ona sava veələ.”[11] /3. Ölüləin niyyəti ilə yaxşı işlə gömək. İmam Sadiq (əleyhis-salam) uyuu “Meyit üçün veilən sədəqə, edilən dua və yaxşılıq ona çatı və onun savaını həm o işi göənə, həm də meyitə veilə.”[12] “Hə müsəlman şəxs ölüləin niyyəti ilə yaxşı i iş gösə, Allah-taala onun savaını i neçə qat atıa və ölülə ondan əhələnə.”[13] /4. Vəhşət namazı. Ölünün dəfn olunduğu iinci gecədə onun üçün iki əktət vəhşət namazı (dəfn gecəsində meyitə hədiyyə namazı) qılmaq müstəhədi.[14] Onun qaydası məcəyi-təqlidləin isalələində qeyd olunmuşdu.[15] Deməli, vəhşət namazını ütün gecələdə yox, ölünün dəfn olunduğu iinci gecədə qılmaq müstəhədi. aşqa vaxtlada isə, yuxaıda qeyd olunan yaxşı əməlləi əncam vei ananıza hədiyə edə iləsiniz ki, uhu şad olsun. Meyit üçün vaci əməllə aəsinə aşağıdakı göünüşləə axın /1. “Meyitin əmlakının xümsü”, sual 3542 (sayt 3780) /2. “Ata-ananın namaz və oucunun qəzası”, sual 4115 (sayt 4400) / /[1] Əlavə məlumat üçün “Səin atıılması” göünüşünə axa iləsiniz Sual 8418 (sayt 9091) /[2] Deyləmi, Şeyx Həsən, “İşadul-qulu iləs-səva”, 1-ci cild, səh. 126, “Şəif əzi” nəşiyyatı, Qum, iinci çap, 1412-ci qəməi il /[3] “əd” suəsi, ayə 24 /[4] “əqəə” suəsi, ayə 155-157 /[5] Təmimi Amədi, Ədül-Vahid ini Məhəmməd, “Ğuəul-hikəm”, səh. 283, hədis 6299, “İslami təliğat” nəşiyyatı, Qum, 1366-cı şəmsi il /[6] Yenə oada, səh. 288, hədis 6298 /[7] Yenə oada, səh. 262, hədis 6269 /[8] “Ənkəut” suəsi, ayə 57 كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُون /[9] “əqəə” suəsi, ayə 156 /[10] Molla Hüveyş Ali-Ğazi, Ədül-Qadi, “əyanul-məani”, 1-ci cild, səh. 203, “Təəqqi” çapxanası, Dəməşq, iinci çap, 1382-ci qəməi il; Qutəi, Məhəmməd ini Əhməd, “Əl-camiu liəhkamil-Quan”, “Nasi Xosov” nəşiyyatı, Tehan, iinci çap, 1364-cü şəmsi il /[11] Məclisi, Məhəmməd aqi, “ihaul-ənva”, 10-cu cild, səh. 368, “Vəfa” müəssisəsi, eyut, 1404-cü qəməi il /[12] Amili, Şeyx Hü, “Vəsailuş-şiə”, 8-ci cild, səh. 279, “Alul-eyt (əleyhimus-salam)” müəssisəsi, Qum, 1409-cu qəməi il /[13] Hilli, İni Fəhd, “Uddətud-dai”, səh. 146, “Daul-kitail-islami”, Qum, 1407-ci qəməi il /[14] Amili (Kəf’əmi), İahim ini Əli, “Əl-misah”, səh. 414, “Dau-əzi” nəşiyyatı, Qum, ikinci çap, 1405-ci qəməi il; “Vəsailuş-şiə”, 8-ci cild, səh. 168 /[15] Musəvi, (İmam Xomeyni), Seyid uhullah, “Tovzihul-məasil”, 1-ci cild, səh. 348, tədqiq və təshih Seyid Məhəmməd Hüseyn əni-Haşim Xomeyni, “İslami nəşiyyat”ın dəftəxanası, Qum, 8-ci çap, 1424-cü qəməi il