span style="font-size12pt;"İnsanlaın u dünyada ilk pənah yei - mağaala olmuşdu. Mağaalaın xüsusiyyəti elədi ki, yay fəslində səin və qış fəslində isti saxlayı. Yaşayış üçün münasidi. İnsanla ev tikməyi öyənməmişdən qaaq mağaalada yaşayadıla. İndinin özündə də mağaala öhanlı anlada insanlaın pənah yei olu. / /Dağlaın faydası. /Həyatda hə şey hikmətlə yaadılmışdı və Allah heç i şeyi yesiz və manasız yeə yaatmamışdı. Dağla da u qaydadan istisna deyildilə. Onlaın valığı ye üçün çox faydalıdı. / /Sulaın dağda yedəyişməsi. /Quan uyuu. “Və u yei döşəyən, oada sait və möhkəm dağla və çayla yaadan və oada ütün meyvələdən cüt-cüt və ekək və dişi yaadan Odu!” (“əd” suəsi). /Əgə Ye küəsinin hə yei düz və hama olasa, suyun yeini dəyişməsi çox çətin oladı. Suyun ye üzəindəki həəkəti dağlaın vasitəsilə asanlaşıdı. Əgə dağla olmasaydı, yein hə təəfi ataqlıq oladı. Quan uyuu “Və ye sizi titəməsin deyə, onda möhkəm və sait dağla saldı”. (Nəhl” suəsi, 15). /Dağla - sulaın öyük xəzinəsidi. İstə qa, istəsə də dağlaın altında olan sula Allahın nemətidi. Həmçinin dağla uludlaın cəmləşdiyi yedi. O zaman ki, dağlaın üzəindəki uludla yağışlaını yeə tökülə, dağla u sulaı xəzinə edi və toplayıla. Dağla u sulaı topladığı kimi nizamla onu paylayıla. / /ahatlıq yei. /Quan uyuu “Məgə iz yei ahatlıq eşiyi etmədikmi? Dağlaı (onun səthində) mıxla (etmədikmi?)”. (“Nəə” suəsi 7,8). /Quan dağlaı mıxa ənzətmişdi. Mıx iki taxtanı iləşdidiyi kimi, dağla da yein i hissəsini o ii hissəsi ilə iləşdii. Dağlaın quuluşu elədi ki, alt hissələindən i-ii ilə iləşi, öyük zieh təşkil edilə. Onlaın i-iinə u cü iləşməsi yeə olan təzyiqləi dəf edə. Çünki ye üzəinə çox sayda təzyiqlə olu. u təzyiqlədən ii yein öz təzyiqidi. Ye küəsinin məkəzində həmişə həaət yüksəkdi ki, oada hətta daşla elə əiyi, su olula. u tufanlı yelədən Ye küəsinə çox sayda təzyiqlə daxil olu. Əgə dağla olmasaydı, Ye küəsinin hə təəfində qoxulu vulkanla oladı. /Ye küəsinə daxil olan aşqa təzyiqlədən ii də Ayla Günəşin Ye küəsinə etdiyi təzyiqdi. Ayın təzyiqi o qədə güclüdü ki, dənizləin və okeanlaın suyunu özünə təəf cəz edi. /Əgə Ye küəsinin qaığı da dənizlə kimi müdafiəsiz olsaydı, kəskin yedəyişmələə gətii çıxaadı. Ye küəsi u qədə mühafizə olmasına axmayaaq, u daş paçasında aş veən dəyişiklə nəticəsində Yein səthi təxminən 30 santimet aşağı enə və yuxaı qalxa. Hətta əziləi u fikidədilə ki, yedə aş veən zəlzələləin i çoxu Ayın cəzetmə qüvvəsinə göə olu. Ancaq u dağladı ki, həmin caziənin qaşısını alı. / /Dağla - insan üçün pənah yeidi. /Quan uyuu “Sizin üçün dağladan mağaala və sığınacaqla düzəltdi”. (“Nəhl” suəsi 81). /Dağla ütün ye üzəində pəakəndə halındadı. Oada yaşayış üçün şəait vadı. u dağla dənizin qaşısını alaaq, daşqınlaa mane olu, isti yelədə səin mühit yaadı. əzən də soyuq küləkləin qaşısını alı. Dağlaın hesaına ye üzəindəki canlıla ahat yaşaya ili və özləi üçün pənah yei tapa ililə. (Teyan/ Deyele.og)/span