Camaat namazında fərdlər arasında olan məsafə nə qədər olmalıdır?
Bəzi hallarda səffləri düzgün sıralanmasına riayət olunmur, yaxud müsafir namazı qılanlar ön cərgələrə keçib, ikinci rəkətdən sonra namazı bitirirlər. Arxa sıralarda olanlar isə bundan narahat olurlar. Bu barədə redaksiyamıza ünvanlanan sualı böyük İslam müctəhidlərinin fətvaları əsasında cavablandırırıq:
1-Əgər fasilə vermədən 2-ci dəfə qoşulsa camaat namazı səhihdir.
2-Əgər digər İmama yaxın olan insanların İmamla, sağ və ya sol tərəfdə olan adamla 1metr 20 sm.dən az məsafə olarsa işkalı yoxdur.
3-Namaz qılanlar arasındakı fasilənin bir insanın əhatə etdiyi (səcdə halında) yerdən az olarsa işaklı yoxdur.
İslam fiqhində məskunlaşma və vətən seçməklə bağlı qaydalar necədir?
Cavab: İnsanın vətəni (yaşadığı yer) iki qismdir: Əsli və əxzi. -Əsli odur ki, insan orada doğula, bir müddət orda yaşaya və orada böyüyüb boya-başa çata. -Əxzi isə sonradan seçilə (məsələn yaşadığı şəhəri dəyişə). Gərək şəxsin orda yaşaması 7 və ya 8 ildən az olmasın. 2)-Elə isə “əxzi” (sonradan seçiln) yerin (vətənin) meyarı nədir?
Cavab: Yaşadığı yerin insan üçün şəri vətən seçilməsi üçün gərək insan ya daimi qalmaq qəsdi edə, yaxud nə qədər burda yaşayacağını bilmirsə orada qalmaq niyyəti etməlidir. Əgər vaxt təyin edəki 10 il, yaxud 15 il burada yaşayacaq bu halda oranın onun üçün şəri vətən olması məlum deyil. Gərək uzun müddət qalmaq qəsdi (niyyəti) etsin. Məsələn 40-50 il qalmağı qəsd etsin. Bir yeri şəri vətən seçmək üçün insanın gərək qəti fikri ola. Əgər bir kəs nə qədər qala bilməyəcəyi bir yerdə yaşaya və camaat onu orada yaşayan hesab edərsə (ən azı 7 il) ora onun vətəni hesab edilir. Ayətullah Xameneinin fətvaları əsasında.
İslam şəriəti baxımından evdə it saxlamağın hökmü nədir?
Cavab: -İt zatən nəcisul-eyindir (bütünlüklə nəcisdir). Etiyac olmadığı surətdə it saxlamaq kərahətlidir. Tıbii ki, paklığa riayət olunduğu halda ov itlərinin və qoruyucu itlərin (həyətdə) saxlanılmasının eybi yoxdur. (Ayətullah Lənkərani)
-İtin alış-verişi caiz deyil. Yalnız ov itndən başqa. Nəcis olsalar belə ov itlərinin qulluğunun heç bir maneəsi yoxdur. İt saxlanılan evdə namaz qılmaq məkruhdur (evdə). Onlara aid bir şeylər almağın öz-özündə işkalı yoxdur. (Ayətullah Sistani)
-Ov itləri ilə, keşik çəkən itlərdən savayı digər itləri saxlamaq məzəmmət olunmuşdur. Xüsusən də özünü qeyri müsəlmanlara oxşatmaq üçün olarsa və onların mədəniyyətinə rəvac verici olarsa haramdır. (Ayətullah Xamenei) Qeyd edək ki, insanın itlə bir mənzil daxilində yaşaması yol verilməzdir.
Borclu adam fitrə zəkatını verməlidirmi?
Özlüyündə borclu olmaq, insanı fitrə zəkatından azad etmir. İnsan edə bilər ki, borclu olsun, amma rifah durumuna xas həyat tərzi keçirsin. Fitrə zəkatından azad olmağın meyarı – insanın fəqir olmasıdır. Yəni, öz aylıq dolanışığını təmin etməkdə böyük çətinlik çəkməsidir. Başqa sözlə desək, insan zəruri həyat ehtiyaclarını qarşılamaqda çətinlik çəksə, fəqir hesab edilir və fitrə zəkatından azad olur. Fitrə zəkatı aqil (psixiki baxımdan normal), baliğ (həddi-büluğa çatmış), huşu başında olan, eyni zamanda fəqir və miskin olmayan insana vacibdir.
Fitrə zəkatı olaraq, 1 sa (təqribən 3 kq) çörək, buğda, düyü və s. və yaxud onların pulu götürülür. Bayram axşamı (Ramazan bayramından öncəki gecə) şam azanından sonra çıxılan fitrə zəkatı, bayram günü bayram namazınadək verilir. Bayram namazını qılmayan şəxs, fitrə zəkatının verilməsini günorta azanınadək təxirə sala bilər...
Ramazan bayramının fitrə zəkatı və bu barədə ətraflı məlumatlar
Fitrə zəkatı barədə bəzi məsələlər:
1-İnsan (ailə başcısı) gərək bayram axşamı, günün batan vaxtı (azan vaxtı, yaxud bir az əvvəl) evində olan hər kəsin zəkatını versin. İstər böyük olsun, istər kiçik, istər müsəlman olsun, istər kafir, istər yaxından olsun, istər uzaqdan gəlsin, ev sahibinə vacibdir.
2- Fitrə zəkatını hər bir kəs imkanı müqabilində arpa, buğda, kişmiş, xurma, düyü, qarğıdalı və bu kimi şeylərdən fitrə ayırmalıdır.
3- Fitrə çıxaran hər bir şəxs adı çəkilən malların hər hansı birindən 3-kq miqdarında, yaxud bu malın pulunu verə bilər.
4- Fitrə zəkatı bayram axşamında aqil, həddi-büluğa çatmış, azad, heç kimin qulu olmayan, heç kimin çörək yeyəni olmayan, fəqir olmayan hər kəsə vacibdir.
5- Yoxsul olan, özünün və ailəsinin illik xərclərini ödəyə bilməyən kəsə vacib deyil...
Hamilə qadının oruc tutmasının şəri hökmü necədir?
Sual: Səkkiz aylıq bir hamilə xanım zəiflikdən və halsızlıqdan əziyyət çəkir. Bu səbəblə onun vitamin və qüvvətləndirici qidalara ehtiyacı vardır. Belə olan halda xanım ramazan ayının orucunu yeyə bilərmi? Cavab: Əgər hamiləliyin irəli aylarında oruc tutmağın zərəri olarsa oruc o qadına vacib deyil. Oruc tutduğu halda həmlə (övlada) zərər yetişərsə o zaman fidyə verməlidir. Oruc tutmadığı hər gün üçün 1 kiloqramın ¾-ü (dörddə üç) qədər un və ya xurma verməlidir. (Şeyx Ayətullah Muhəmməd İshaq Fəyyaz) Qeyd: Doğum vaxtı yaxınlaşan və oruc tutduğu halda özünə və ya həmlinə zərər yetişəcəyi halda oruc tutmaq vacib deyil. Lakin gərək sonradan tutmadığı günlərin qəzasın yerinə yetirsin. Həmçinin oruc tutmadığı hər gün üçün 1 mudd (750 q.) təam (çörək, un, makaron) fəqirə kəffarə verməlidir.(sistani.org/persian)
Yediyini qaytarmaq ramazan ayının orucunu pozurmu?
Hawzahnews.com agentliyi bu barədə Şeyx Ayətullah Muhəmməd İshaq Fəyyazın dəftərxanasına sual ünvanlayıb.
Sualda deyilir: Oruc tutan bir şəxs əgər ramazan ayının gündüzündə qaytararsa (qusarsa) orucu batil olurmu (pozulurmu)?
Cavab: Bilərəkdən (qəsdən) qusmaq orucu batil edər. Hətta müalicə məqsədi ilə olsa belə. Lakin qusmaq qeyri ixtiyari olarsa oruca heç bir zərər gəlməz.
Namazdan sonra əl vermək yaxşıdırmı?
Hədisdə oxuyuruq: “O zaman ki, iki mömin bir-birinə əl verər, payız fəslində ağacdan yarpaqların tökülməsi kimi günahları tökülər”. (Həvzəh)
Merac əhvalatında da oxuyuruq ki, Həzrət Peyğəmbər (s) meracda olan zaman namaz qılır və başqaları ona iqtida edirlər və Həzrət İbrahim (ə) sağ tərəfində dayanıb namaz qılırdı. Namaz bitəndən sonra Peyğəmbərə (s) əl verir (salamlaşır)”.
Orucluqda Təhsil yeri, birinci səfər haqda bir neçə suala cavab...
- Sual: Təhsil yeri vətən hökmündə ola bilərmi?
Cavab: Bütün müctəhidlərin rə`yi (Sistani, Məkarim və Vəhiddən başqa): Təhsil yeri vətən hökmündə deyil. Sistani: Bir il, ya daha uzun müddət həftədə iki gün tam qalarsa, ora vətən hökmündədir. Məkarim: Bir il, ya da daha uzun müddət həftədə üç gün tam qalarsa, vətən hökmündə sayılır.
Vəhid: Bir il və ya daha uzun müddət həftədə dörd gün tam qalarsa, ora vətən hökmündədir. (Vəhidin katibliyi)
-Sual: Səfərə çıxan tələbələrin birinci səfərdə namaz və oruclarının hökmü nədir? Cavab: İmam Xomeyni və Xamenei: Bütün səfərlərdə qəsrdir. Sistani: Birinci ayda ehtiyat etməlidir. Yə`ni namazı tam və qəsr qılsın. Nuri və Safi: Namaz qəsr qılınmalıdır və oruc tutmaq düzgün deyil.
Xanımlara aid orucun bir neçə şəri hökmlərinə cavablar
-Sual: Süd verən qadının vəzifəsi nədir? Cavab: İmam Xomeyni, Xamenei və Nuri: Oruc tutmaq süd azlığına və uşağın narahatlığına səbəb olarsa və ya ana üçün zərərli olarsa, ana üçün oruc vacib deyil və birinci halda gərək hər gün üçün yoxsula bir müdd təam versin. İkinci fərziyyədə (anaya zərərli olduqda) bu iş vacib ehtiyatdır, hər halda gərək orucları qəza etsin...
Sual: Ramazan ayında sübh azanından qabaq heyzdən pak olan qadının hökmü nədir? Cavab: Bütün müctəhidlərin rə`yi: Əgər qüsl vermək üçün vaxt varsa qüsl etməlidir, əgər vaxt geniş olmazsa, gərək təyəmmüm etsin və orucu düzdür. Qəsdən qüsl və ya təyəmmüm etməzsə, orucu batildir və gərək kəffarə ödəsin...