Əmr be məruf və nəhy əz münkərin təsiri yoxdursa, nə etməli?
Daha təsirli danışmaq qabiliyyəti olan şəxsdən xahiş edin ki, bu işi yerinə yetirsin. Allah-taala hz Musaya Fironun islahını əmr edəndə Musa daha üstün bəyanı olan qardaşı Harunu köməkçi istədi. (“Qəsəs”, 34.) Bəzən bir tərzdə deyilən söz təsirsiz olduqda başqa bir tərzdə təkrarlandığı vaxt təsir edir. Quru ağacı qırmaq üçün bir neçə balta zərbəsinə ehtiyac olur. Quranda buyurulur: “Təsirli olsun deyə, biz Quranda sözümüzü müxtəlif şəkillərdə bəyan etdik.” (“İsra”, 41.) Sözün təsirində deyim tərzinin rolu var. Əmr be məruf və nəhy əz münkərin şərtlərinə görə hər insana söz deməyin öz yolu var...
Həyat çətinliklərinin fəlsəfəsi nədir?
Bir çox çətinliklər insanın diqqətsizliyindən yaranır. Əgər bir şəxs öz iqtisadiyyatını düzgün tənzimləməyib iflasa uğrayırsa, özü müqəssirdir. Körpəni nəzarətsiz buraxdığımız üçün o, suda batırsa özümüz günahkarıq. Sağlamlığına biganə qalıb xəstələnən, yol hərəkəti qanunlarını pozub qəzaya uğrayan, özünü intizamlı apara bilmədiyi üçün təhqir olunan insanların hər biri özü təqsirkardır. Bir çox günahların kəffarəsi məhz acı hadisələrdir. Bu acı hadisələr insan ruhunu möhkəmləndirir. Hz Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Xəstəlik, kasıblıq və ölüm olmasaydı, insanın qüruru sınmaz, o heç zaman baş əyməzdi.” (Bihar, c. 6, s-118.) Başına hadisə gəlmiş insanın kamalı artır ...
Həzrət Peyğəmbər (s) müsəlmanları ancaq dini elmlərə tərəf təşviq edirdimi?
Hz Peyğəmbər (s): “Alimin abiddən üstünlüyü – 70 mərtəbə və dərəcədir”. Bəs, Həzrətin (s) təşviq etdiyi elm ancaq dini elmlər olmuşdur, yoxsa başqa elmlərə də şamil olur? Ustad Mütəhhəri bu suala İmam Əlidən (ə) nəql edilən hədislə cavab vermişdir: “Hikmət möminin itirdiyidir, onu müşrikin yanında olsa belə axtarın! Çünki siz ona daha layiqsiniz və daha çox haqqınız çatır”. Bu ifadə onu göstərir ki, elmin mütləq dini olması vacib deyil. Çünki müşrik hara, dini elm hara? Həzrət Peyğəmbər (s) insan varlığına xeyir verəcək bütün elmləri öyrənməyə təşviq etmişdir. Çünki insanın dəyəri malik olduğu elmlə ölçülər...
Allah şeytanı nə üçün yaratdı?
Şeytanın varlığı imanlı insanlar üçün qorxulu deyildir!
İlk əvvəl onu qeyd edək ki, Allah-təala şeytanı alçaq yaratmamışdır. Lakin sonradan verilmiş azadlıqdan sui-istifadə edərək, tüğyan qoparmışdır.
İkinci bir tərəfdən, yaranış qanunlara əsasən, ziddiyyət olmayan yerdə tərəqqi də olmaz. Şeytanın varlığı imanlı insanlar üçün qorxulu deyildir. Əksinə, onun törətdiyi fitnə-fəsadlar, imanlı insanların təkamülü üçün mühüm şərtlərdəndir...
Allah bizi tanıyırsa, imtahana ehtiyac varmı?
Allah-Taala (c.c) insanları xəlq edib: İmtahan belələrini özünə tanıtdırır. Aramızda sinəsinə döyüb, özünü göyə qaldıranlar var. İmtahan belələrini özünə tanıtdırır. Quran buyurur: \"Biz sizi qorxu, aclıq, mal, can və qıtlıqla imtahana çəkərik. Səbr edənlərə müjdə ver.\" Bəqərə/155 - İnsanın mükafatlandırılması və ya cəzalandırılması üçün ortada hansısa bir əməl olmalıdır. Bir şəxs peşəkar oğru olsa da, nə qədər ki, oğurluq baş verməyib onu həbs etmək olmaz. Hz Əli (ə): “İnsanın imtahana çəkilməsinin fəlsəfəsi ona mükafat və cəza vermək üçün zəmin hazırlamaqdır. Bu imtahanlar olmasa da Allah öz bəndəsini tanıyır.
Dünya pisdirsə, Allah onu nə üçün yaradıb?
Dünyaya qul olan insan üçün halal-haramın fərqi yoxdur! Xeyr, dünya yox, dünyaya qul olmaq pislənilib. Dünyada gördüyümüz bütün nemətlər üçün var-dövlət qətiyyən qorxulu deyil. Əksinə, belə insan var-dövlətdən istifadə edərək öz axirəti üçün hazırlıq görür. Amma dünyaya qul olan insan üçün halal-haramın fərqi yoxdur. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: «İbadət yetmiş hissədir və onun ən üstünü halal ruzi axtarmaqdır». Rəvayətlərdə insanlar əkinçiliyə, ticarətə, bir sözlə, işə təşviq olunurlar. Məzəmmət olunmuş dünya haqqında isə həzrət Əli (ə) buyurur: «Məbada dünyaya gönül verəsən. Çünki bütün günahların kökü, bütün bəlaların əvvəli dünya məhəbbətidir»...
Səhih hədisi qeyri-səhih hədisdən necə fərqləndirmək olar?
Peyğəmbərin (s) dövründən başlayaraq saxta hədis qondaranların mövcudluğunu nəzərə almaqla, səhih hədisi qeyri-səhih hədisdən seçmək üçün bir sıra meyarlara ehtiyac duyulur. Həmin meyarlardan 3-ü qeyd edirik:
1. Quranla uyğunluq – İmam Sadiq (ə) Peyğəmbərdən (s) belə nəql etmişdir: “Həqiqətən, hər bir haqq üçün bir həqiqət və hər bir savab üçün bir nur var. Allahın kitabına uyğun gələni əxz edib, ona zidd olanı boşlayın”.
2. Məsumların buyuruqları ilə uyğunluq – Həsən ibn Cəhm deyib: (İmam) Rzaya (ə) dedim ki, sizin tərəfinizdən bizə fərqli hədislər çatır. (Həzrət) buyurdu: “Bizim tərəfdən sizə çatanı Allahın kitabı və bizim hədislərlə müqayisə edin. Əgər uyğun gəlsə, bizdəndir, uyğun gəlməsə, bizdən deyil”...
Allah-Taalanın (c.c) bizim ibadətlərimizə ehtiyacı varmı?
Hәzrәt Әli (ә) “Nәhcül-bәlаğә”dә buyurur: “Аllаh mәхluqu оnun ibаdәtindәn еhtiyаcsız, itаәtsizliyindәn аmаndа оlduğu hаldа yаrаtdı.”
Аllаh insаnın ibаdәtindәn lәzzәt аlmаdığı kimi, оnun üsyаnındаn dа әziyyәt çәkmir. Аllаhıtаnımа bәhslәrindә охuyuruq ki Аllаhın sifәtlәri özünәmәхsusdur. Yәni әgәr еyni bir sifәt Аllаhdа vә insаndа vаrsа bu sifәtlәr аrаsındа fәrq vаrdır. Mәsәlәn, Аllаhın еlmi insаnın еlmindәn fәrqlәnir. İnsаnın еlmi “hüsuli”, yәni öyrәnmәklә әldә еdilmişdir. Аmmа Аllаhın еlmi “hüzuri”dir, yәni Аllаh zаtәn аlimdir. İnsаnın qüdrәti, gücü inkişаf еtmiş әzәlәlәrdәn ibаrәtdirsә, cism оlmаyаn Аllаhın qüdrәti tаmаm bаşqа mәzmundаdır...
Niyə seyidlərin adlarının əvvəlinə “mir” əlavə edilir?
Məlum olur ki, “mir” ərəb dilindəki “əmir” sözündən götürülüb və mənası “başçı”, “rəhbər”, “əmr sahibi” və s. deməkdir. “Əmir” titulu Peyğəmbər (s) nəslinin nümayəndələrinin adlarına 11-13-cü əsrlərdən etibarən əlavə edilməyə başlayıb. Bu yolla bu mübarək nəsildən olmayanlar seyidlərə öz ehtiramlarını bildirmək istəyirdilər.
Sonradan söz ixtisarlanaraq, “mir” halını aldı və birbaşa adın əvvəlinə artırılmağa başladı. Məsələn, Seyyid Mirəbulfəth Gürgani (əllamə) və ya Seyyid Mirəli ibn Şəhab Həmədani (zamanın məşhur arifi) və s. Səfəvi dönəmində isə xüsusilə hörmətli seyidlərə hətta “Mir Miran”, yəni “əmirlərin əmiri” deyə müraciət olunurdu...
Nə üçün dini hökmlərdə müctəhidə təqlid edilməlidir?
Agah, adil, həva-həvəsdən uzaq alimlərə təqlid olunmalıdı. Həyatımızda elə bir sahə yoxdur ki, mütəxəssisə ehtiyac olmasın. Din bilicisi olan müctəhidlər özləri də xəstələndikləri vaxt həkimə müraciət edirlərsə, həkimin dini məsələdə müctəhidə təqlid etməsi nə üçün təəccüb doğurmalıdır.
Quran buyurur: “Bilmədiyinizi zikr əhlindən soruşun.” (“Nəhl”, 43.) Diqqət etməliyik ki, söhbət adi alimdən yox, təqva sahibi olan zikr əhlindən gedir.
Rəvayətlərə əsasən agah, adil, həva-həvəsdən uzaq alimlərə təqlid olunmalıdır. Sənədsiz ev, avtomobil qeyri-qanuni hesab olunduğu kimi, təqlidsiz əməl də batildir.