Hansı nəfslərlə mübarizə aparmalıyıq, hansılarla aparmamalıyıq?
İnsan iki tərəfdən vəsvəsə olar: şeytan (lən) və nəfsi istəkləri tərəfindən. Nəfsin növləri ilə tanış olaq:
1. Nəfsi-əmmarə. “Əmmarə” sözünün lüğətdəki mənası çoxlu əmr edən deməkdir. Bu nəfs insanı davamlı olaraq pisliklərə tərəf əmr edər. Onunla mübarizə aparmaq lazımdır.
“(Yusuf, yaxud Əzizin zövcəsi dedi:) «Mən öz nəfsimi (Allahın diqqət və nəzəri olmadan) təmizə çıxarmaq istəmirəm. Çünki, Rəbbimin rəhm etməsi istisna olmaqla (insanın) nəfs(i) daim pisliyə əmr edəndir. Həqiqətən mənim Rəbbim çox bağışlayan və mehribandır»”. (“Yusif” 53).
2. Ləvvamə nəfsi. İnsan adətən pis bir iş görən zaman, nəfsi onu danlayar və peşman olmasına səbəb olar. Bu nəfs – ləvvamə nəfsdir. Həmin nəfs insanı ən çox günahdan saxlayan nəfsdir. “And içirəm Qiyamət gününə. Və and içirəm özünü məzəmmət edən nəfsə (möminin nəfsinə və Allaha asi olduğu üçün özünü məzəmmət edən ayıq vicdanına and olsun ki, Qiyamət haqdır)”. (“Qiyamət” 1-2). Mübarizə aparmalı olmadığımız nəfslərdən ən əhəmiyyətlisi – bu nəfsdir...
İslam maarifinə əsasən Sizin eybinizi tutanla necə rəftar etmək?
İnsanın başqalarının eybini tutması dinimiz tərəfindən bəyənilmir. Ancaq əmr-be-məruf və nəhy-əz-munkər edən zaman onun şərtlərinə uyğun olaraq, eyib tuta bilər.
Həmçinin insanın başqalarının onun eybini tutmasına görə, həmin insanın eybini aşkar etməsi bəyənilmir. Belə ki, Peyğəmbər (s) buyurur: “Əgər qardaşın sənin eybini tutsa və səndə görən şeyə görə səni tənqid etsə, sən onda gördüyün şeyə görə onu məzəmmət etmə. Bu halda (yəni. əgər məzəmmət etməsən) sən günahsız və o, günahkar olar”. Həzrət Rəsuli-Əkrəm (s) başqa yerdə səhra ərəbinə buyurur: “Əməlinin vəbalı – onun, savabı isə sənin üçündür”. İmam Baqir (ə) buyurur: “Hər kim başqalarının abır və namusunu aradan aparmaq dalınca olmazsa, Allah Təala da Qiyamət günü onu əfv edər...
İslam alimi Seyyid Tavus oğluna hansı əməlin fəzilətinə diqqətli olmağı tapşırır?!
Seyid ibn Tavusun öz oğluna vəsiyyətindən-Cihad bölməsi: Bil ki, bütün dünya və hər bir şey onu xəlq edənin, ona vücud bağışlayanın mülküdür!
Ey əziz oğlum! Allah cəllə cəlaluh səni nəfsinlə cihada və Allahdan uzaqlaşdıran hər bir kəsə qarşı cihadla şərəfləndirsin. Üstəlik, sənə elə bir qüvvə versin ki, cihad sənin üçün asanlaşsın, Allaha yaxınlaşmaq üçün etdiyin əməllərdən həzz alasan.
Bil ki, əgər cihad ona itaət etməli olduğun bir kəsin hüzurunda sənə vacib olsa, o (Allahın salamı olsun ona) sənə kifayət edər və cihad vəzifələrini sənə öyrədər. Mən də Allahın cihad barədə mənə inayət etdiklərini sənin üçün yazıram və bu qədər mənim üçün bəsdir...
Uca Allaha hüsni-zənn etmək necə olur?
... “Həqiqətən (həm) iman gətirmiş kəslər və (həm də) hicrət edərək Allah yolunda cihad etmiş kəslər Allahın rəhmətinə ümidvardırlar. Allah çox bağışlayan və mehribandır”. (“Bəqərə” 218). “Şübhəsiz, Allaha və axirət gününə (qəlbdə və əməldə) ümid bəsləyən və Allahı çox zikr edənlər üçün Allah Rəsulunun rəftarında həyat örnəyi və nümunəsi vardır”. (Əhzab/21). \"(Bu kafirlərin tanrı kimi) çağırdıqlarının özləri hansının (Allaha) daha yaxın olması(nı bilmək) üçün öz Rəbbinə bir vasitə axtarır, Onun rəhmətinə ümid bəsləyir və Onun əzabından qorxurlar. Həqiqətən sənin Rəbbinin əzabı qorxulası və çəkiniləsidir”. (“İsra” 57).
Hz Peyğəmbər (s) buyurur: “Pak və ali məqamlı Allah buyurur: “Mənim üçün əməl edənlər öz əməllərinə etimad etməsinlər ki, onu Mənim savabıma çatmaq üçün yerinə yetirərlər. Ancaq o zaman ki, Mənim rəhmətimə ümid bəsləyərlər və fəzlimə görə ümidvar olarlar, Mənə qarşı hüsni-zənnə malik olarlar, o zaman Mənim rəhmətim həmin anda onları idrak edər və Mənim ətam onları Mənim rizvanıma çatdırar, Mənim əfvim onları əhatə edər. Bu səbəbdən də Mən həqiqətən bağışlayan Allaham və bu adla adlandırılmışam”.
Fədakarlıq edən kəs insanlığın hansı zirvəsinə yetişər?!
Fədakarlıq edən kəs mürüvvətin son həddinə yüksəlmişdir! \"Əvvəl yurd salmış və iman gətirmiş kimsələr öz yanlarına hicrət edənləri sevir, onlara verdiklərinə görə qəlblərində peşmançılıq hissi duymurlar. Hətta özləri ehtiyac içində olsalar belə, onları özlərindən üstün tuturlar. Nəfsinin tamahından qorunan kimsələr nicat tapanlardır.\" (Həşr, 9).
İzah: Fədakarlıq və canından keçməyin dini mətnlərdəki önəmi aydındır. Malından, övladından, canından keçmək, Allah yolunda çalışmaq, nəfs və nəfsani istəklərlə mübarizə aparmaq hamısı fədakarlıq nümunələridir. Onun zirvə nöqtəsi “Bəqərə” surəsinin 207-ci ayəsidir. Bu ayədə həzrət Əlinin (ə) Ləylətul-məbitdə İslam peyğəmbərinin (s) yatağında yatmasına işarə olunmuşdur. Yuxarıdakı ayə (fədakarcasına mühacirləri qarşılayan və Mədinədə yerləşdirən) ənsarın (yerli mədinəlilərin) mədhi ilə bağlı nazil olmuşdur. Hədis: İmam Əli (ə): \"Fədakarlıq edən kəs mürüvvətin son həddinə yüksəlmişdir.\" (Qürərul-hikəm, c. 4, səh. 459, hədis: 6724).
Valideyinlər ailədə hansı 10 mənfi əməllərdən uzaq durmalıdırlar?!
Uşaqların tərbiyəsində qüsurları və çatışmamazlıları öncədən aradan qaldırmaq üçün valideynlərə aşağıdakı səhvlərə yol verməmək tövsiyyə olunur:
1. Deyinmək. Sizin deyinməyiniz uşağınızın tərbiyyəsinə onun da buna öyrəşməyindən başqa heç bir təsiri yoxdur.
2. Boş hədə-qorxu gəlmək. Əgər uşağınız görsə ki, dediyinizə əməl etmirsiniz sizi ciddiyə almayacaq.
3. Yoldaşınızı önəmsəməmək. Tərbiyyə mövzusunda yoldaşınızla açıq mübahisə uşağı çaşdıra və sizin nüfuzunuzu sarsıda bilər.
4. Sərhədlər təyin etməmək. Əgər siz uşağınıza əvvəlcədən bunun qadağan olduğunu deməmisinizsə, onu evin içində topla oynadığına görə cəzalandırmağa haqqınız yoxdur...
Əxlaq ölçüsündə Həya və iffətin ən yüksək dərəcəsi hansıdır?
Əhli-Beyt (ə) məktəbinin verdiyi təlimlərə görə, iffət və həya – insanı günahdan və pis işlərdən saxlayan fəzilətli sifətlərdəndir. Bu sifətlər insanı ancaq yaxşı əməllərə tərəf təşviq edər. Əgər gözəl və təyyibə həyatın axtarışındasınızsa, o zaman varlığınızda bu iki dəyərli sifəti inkişaf etdirib gücləndirməlisiniz. İmam Əlinin (ə) nəzərində həya – hər bir gözəlliyə yaxınlaşmaq amili kimi tanıdılmışdır. Bəs həya və iffətin ən üstün dərəcəsi hansıdır? Əxlaq elminə görə, həya və iffətin dərəcə və mərtəbələri vardır. Bəzi insanlarda həya özünü başqaları ilə üzləşən zaman göstərər. Başqa sözlə desək, insanlar, başqa insanların yanında həya edər və utanarlar. Ancaq belə bir sual yaranır ki, belə insanlar xəlvətdə necə, həyaya malikdirlərmi? Bir çoxlarının bu suala cavabı mənfidir. Bir halda ki, İmam Əlinin (ə) buyurduğuna əsasən, həyanın ən gözəl dərəcəsi odur ki, insan xəlvətdə etdiyi pis işə görə həya edər və xəcalət çəkər. Əlbəttə, həya və iffətin ən üstün dərəcəsi həyatda Allahın hüzurunu dərk etmək və Ondan həya etməkdir.
Qeyrət hissi necə olur? Bəyənilən və bəyənilməyən qeyrət nə deməkdir?
Dinimizdə qeyrət hissi iki yerə bölünür: 1. Din və dindarlıq barəsində edilən qeyrət. 2. Namusa görə edilən qeyrət.
Din və dindarlıq barəsində qeyrət deyildikdə o nəzərdə tutulur ki, insan dinə edilən xəyanətə görə və ya vacibatlarının cəmiyyətdə tərk edilməsinə görə həssaslıq göstərər və ürəyi yanar. Onlara qarşı etinasız olmaz. İslami dəyərlərin inkişaf etməsi üçün səy göstərər və çalışar. Ən mühüm vəzifə olan əmr-be-məruf və nəhy-əz-munkəri tərk etməz.
Əmirəl-möminin (ə) buyurur: “Qadınlara çox qeyrət göstərmə ki, sənin bədgümanlıq hədəfinə çevrilər”.
Təvazökarlığı yaltaqlıqdan necə ayırmaq olar?
Möminin ən bariz sifətlərindən biri – sadəliyi və təvazökar olmağıdır. Ona görə də Allah Təala təvazökar bəndələrini həmişə sevmişdir və onların başında isə Həzrət Peyğəmbər (s) dayanır. Bu müqəddəs şəxsin sadəliyi və təvazökarlığı həm Allah və həm də müsəlmanlar tərəfindən həmişə mədh olunmuşdur.
“Sizdən hər kim Allahın və Onun Rəsulunun müqabilində təvazökarlıq və itaətkarlıq göstərsə və saleh əməl etsə, onun mükafatını ikiqat verərik. Biz onun üçün çox qiymətli və dəyərli bir ruzi hazırlamışıq”. (“Əhzab” 31). Rəhmətlik İmam (r) təvazökarlığı mədh və təkəbbürü məzəmmət edən zaman demişdir: “Təkəbbür həmişə insanı fəsada tərəf çəkər. Aləmdə peyda olan bütün fəsadlar təkəbbürdən meydana gələr. Mal sevgisinə görə, vəzifə sevgisinə görə... Bunların hamısı isə nəfs sevgisinə qayıdar...
İmam Rzanın (ə) hədisinə əsasən valideynə zülm etməyin 5 bəlası vardır?!
Muhəmməd ibni Sənan nəql edir: “Həzrət İmam Rza (ə) yazdığı məktubda mənə buyurmuşdu: “Allah ağvalideyn olmağı və onlara itaətsizlik etməyi haram buyurmuşdur və onun sirri bir neçə şeydir:
1. Valideynə itaətsizlik edəndə, insan Allah Təalaya itaət tövfiqindən xaric olur.
2. Ağvalideyn olmaq səbəb olur ki, insan ata və anasına təzim etməsin. (Hörmət etməsin).
3. Valideynə itaətsizlik – insanı nemətə küfrdən çəkinməkdən saxlayar...