Allah-Taala (c.c) cəhənnəmi qorxulu bir məkan olaraq tanıtdırmaqda hansı məsələyə diqqətli olmağa dəvət edir?!
Hər an gələ biləcək ölüm: Cəhənnəm əhlinin əzabı bu ayədə belə vəsf olunur ki, onlar Allahdan su istəyirlər
\"Qabaqda onu Cəhənnəm gözləyir; (orada) ona irinli su içirdiləcək. O bunu qurtum-qurtum içəcək, amma onu uda bilməyəcəkdir. Ona hər yandan ölüm gələcək, lakin o, ölməyəcəkdir. Bunun ardınca da ağır bir əzab gələcəkdir.\" (İbrahim, 16-17).
İzah: Cəhənnəm əhlinin əzabını təsvir etmək əbədi Axirət dünyası üçün azuqə hazırlanmasını yada salmağa səbəb olur. Cəhənnəm əhlinin əzabı bu ayədə belə vəsf olunur ki, onlar.
Hədis: İmam Əli (ə): “O oda necə dözüm ki, onun bir qığılcımı Yerə düşsə, bütün bitkilər yanar. Kimsə bir dağa sığınsa, istiliyi onu oradaca bişirər.” (Əmali, səh. 620).
Üç günahın cəzası Qiyamətə qədər qalmaz və elə bu dünyada cəzalandırılar. Hansılardır?!
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Üç günahın cəzası Qiyamətə qədər qalmaz və elə bu dünyada cəzalandırılar:
1. Ata və anaya ağvalideyn olmaq. 2. İnsanlara zülm etmək. 3. Yaxşılıq və ehsana naşükürlük etmək”.
Qurani-Kərim bizlərə ata və anamıza hörmət və yaxşılıq etməyi həmişə tövsiyə edir. Ancaq biz bəzən bunu unuduruq və valideynlərimizlə elə söhbət edirik ki, sanki onlar bizə nəyisə borcludurlar. Bəzən də sevgilərinə elə laqeydlik göstəririk ki, ürəkləri sınır. Bu günün cavanları adətən valideynlərinə hörmətdə həmişə səhlənkarlıq edirlər. Bəziləri isə hətta valideynlərinin üzünə durur və onlarla kobud rəftar edirlər. Bəzən suallarına cavab vermir, bəzən də laqeyd şəkildə yanlarından keçib gedirlər...
Həqiqi ziyankarlardan olmamaq üçün nə lazımdır?
Fasiqlərin başqa bir nişanəsi yer üzündə fəsad törətməkləridir. “O kəslər ki, yer üzündə fəsad törədər və (heç vaxt) islah etməklə məşğul olmazlar”. (“Şüəra” 152).
Çünki bu insanlar Allahı unudublar, Ona itaətsizlik ediblər, hətta yaxınlarına belə rəhm etmirlər. Öz ləzzət və mənfəətləri üçün yer üzündə fəsad törədir və rəzil hədəflərini həyata keçirirlər. Hədəfləri bu dünyadan bacardıqları qədər çox faydalanmaqdır. Ona görə də bu yolda heç kəsə rəhm etmir və heç bir günahdan çəkinmirlər. (Həvzəh)
Bəli, onlardır həqiqi ziyankarlar. Çünki onlar axirətlərini dünyalarına satıblar. Fani olan dünyanı, əbədi olan dünyadan üstün hesab edirlər. Ali qüvvəyə malik olan Qadir Allah yerinə, Onun behiştindən qovulmuş və insanlığın qatı düşməni olan şeytana (lən) itaət edir və təslim olurlar...
Hansı əməl sahibləri daxillərindən od püskürərlər?!
Sübhan Allah bizə buyurmuşdur: “Kar, lal və kordurlar. Buna görə də (haqqa tərəf) qayıtmırlar”. (“Bəqərə” 18).
Əgər insan, fitrətinin paklığını qoruya bilsə və nalayiq əməllər yerinə yetirməzsə, o zaman kamala çatar və Allaha yaxınlaşar. İnsanı cəhənnəm oduna çevirən amillərin bəzisi bunlardır: haram tikə, batil fikir, başqalarına quyu qazmaq, söyüş söymək, başqalarının hissləri ilə oynamaq və onları təhqir etmək, haram baxışlar, qeybət, töhmət, böhtan, zülm... Əgər biz də cəhənnəm atəşinin odunu olmaq istəmiriksə, gərək hər gün nəfsimizi hesaba çəkək. Daxilimizdən xəbərimiz olsun. Əgər insan istəsə, bütün yuxarıda adını çəkdiyimiz rəzil sifətləri islah edə bilər – sadəcə istəməsi və bu sahədə səy göstərməsi, Allahdan yardım istəməsi kifayətdir. Çünki biz bu dünyaya behiştə getmək üçün gəlmişik, niyə özümüzü bədbəxt edib, cəhənnəmin atəşinin odununa çevrilək ki?!...
Dindar olmayanları hansı düşüncələri ölümdən qorxmağa vadar edər?!
Kafirlərin can verməsinin çətinliyi: Artıq könül verdiklərindən ayrılmaq zamanı çatmışdır. \"Xeyr, o (ruh) körpücük sümüklərinə yetişəcəyi zaman; “Ovsunu kim oxuyacaq?” – deyiləcəkdir. (Can verən adam dünya həyatından) ayrıldığını yəqin edəcəyi və baldır baldıra dolaşacağı zaman – o gün (hər kəs) Rəbbinin hüzuruna gətiriləcəkdir.\" (Qiyamət, 26-30).
İzah: Qeyd etdiyimiz kimi, ölüm əməllərin əvəzinin müşahidə olunmasının başlanğıcıdır. Buna görə də kafir və fasiqlərin ölümü möminlərin ölümündən fərqlənir. Birinci dəstə ölüm mələyini gördüyü zaman qorxuya düşər ki, artıq könül verdiklərindən ayrılmaq zamanı çatmışdır...
Mələklər hansı əməl sahiblərinə gülərlər?!
Bir gün Həzrət Peyğəmbər (s) Cəbrayildən (ə) soruşur: “Mələklər gülüb-ağlayırlarmı?”. Cəbrayil (ə) deyir: “Bəli. Üç insana təəccüb üzündən gülərlər. Üç insana ürəkləri yandığı üçün ağlayarlar.
1-Güldükləri ilk kəs: O kəsdir ki, bütün gününü yersiz sözlər və işlər görməklə keçirər, axşam olan kimi işa namazını qılıb, yenə yersiz işlərinə davam edər. Mələklər gülər və deyər: “Ey xəbərsiz! Səhərdən axşama qədər doymamısan, indi doyacaqsan?”.
2-Güldükləri ikinci kəs: Əkinçi öz belini və külüngünü götürər və torpağını islah etmək bəhanəsi ilə (özü ilə şəriki arasında olan) müştərək divarı ovar ki, öz payını çoxaltsın. Mələklər gülər və deyərlər: “Bu torpaq bu qədər genişliyi ilə səni doydurmayıb, bu müxtəsər yer doyduracaqdır?”...
İnsan öldükdən sonra yalnız hansı üç xarakteri onu müşayiət edir?!
Ən kiçik yaxşı və pis əməllərin görünməsi -- Zərrə qədər yaxşılıq edən (əvəzini) alacaqdır!
\"Yer titrəyib lərzəyə gələcəyi zaman; Yer öz yükünü bayıra atacağı və insan: “Ona nə olub?” – deyəcəyi zaman – həmin gün yer öz əhvalatlarını danışacaqdır. Çünki Rəbbin ona vəhy edəcəkdir. O gün insanlar əməllərinin onlara göstərilməsi üçün dəstə-dəstə gələcəklər. Zərrə qədər yaxşılıq edən (əvəzini) alacaqdır. Zərrə qədər pislik edən də (əvəzini) alacaqdır.\" (Zilzal surəsi). İslam peyğəmbəri (s): “İnsan öldükdən sonra yalnız üç xarakteri onu müşayiət edir: Qalıcı sədəqə, gözəl ənənə və onun üçün dua edən əməlisaleh övlad.” (Kafi, c. 7, səh. 56, hədis: 3).
“Dünyada bir xüsusiyyət vardır ki, axirət ilə müqayisə edilə bilməz…” – Ayətullah Misbah Yəzdidən dərslər
Dünyada bir xüsusiyyət vardır ki, axirət ilə müqayisə edilə bilməz. Əgər dünyada heç bir əziyyət olmasaydı belə, bu dünya məhduddur. Ləzzətlərini axirətdə olanlarla müqayisə etmək olmaz. Bu dünyanın 100 ili, axirət üçün bir an kimidir. Əslində dünya həyatına, həyat adını vermək olmaz. Qurani-Kərim buyurur ki, bu dünya həyatı oyun-oyuncaqdan və əyləncədən başqa bir şey deyildir. Heç həyat deyildir. Həqiqi həyat – axirətdədir. Quran dilində dünya həyatı əyləncə, lovğalanmaq, mal və övlad artırmaqdır. Əgər dünya ləzzəti ən ali hədəflərin müqəddiməsi olarsa, özü məqsəd olar. Cavan özünü bəzəyər ki, başqaları onu görən zaman xoşları gəlsin və ona görə də bu ləzzət ardınca olar. Bundan ali hədəfləri yoxdur. Əgər qadınla kişi axirət hədəfi üçün bəzənərsə, o zaman axirət hədəfinə malik olar.
Həyatda əzabdan amanda qalmaq üçün Təvəssül və istiğfarın nə təsiri vardır?
Bəşəri cəmiyyətlər yalnız Allaha qayıtdıqları və həqiqi mənada tövbə və istiğfar etdikləri zaman ilahi rəhmət altına alınarlar. \"Sən onların arasında olduğun halda Allah onlara əzab verməyəcək. Bağışlanmalarını dilədikləri zaman da Allah onlara əzab verən deyildir.\" (Ənfal, 33).
İzah: Quran ayələrinin böyük bir hissəsi keçmiş qövmlərin asi olmasına və Allahın onları cəzalandırmasına həsr olunmuşdur. Bu, müsəlmanlara və bütün bəşəri cəmiyyətlərə xatırlatmadır ki, əgər günah və pozğunluq cəmiyyətə hakim kəsilsə, təqva tərk olunsa, Allahın gizli və aşkar əzabları onlara da nazil olacaqdır. Demək, bəşəri cəmiyyətlər yalnız Allaha qayıtdıqları və həqiqi mənada tövbə və istiğfar etdikləri zaman ilahi rəhmət altına alınarlar... Hədis: İmam Əli (ə): “Yerdə Allah əzabından amanda saxlayan iki şey var idi. Onlardan biri (Peyğəmbər) götürüldü. Elə isə ikincisindən (istiğfardan) yapışın.” (Nəhcül-bəlağə, qısa kəlamlar: 88).
Qiyamət günü insanın məqamını müəyyən edən amillər hansılardır?
Qiyamət günü həmin şəxsin dünyada malik olduğu təqvası müəyyən olunacaq və ona əsasən hesab verəcəkdir.
Əlbəttə Allah – adil Allahdır. İnsan istər əkinçi olsun, istər müəllim və ya həkim olsun – əgər öz vəzifəsinə və dini vəzifələrinə düzgün əməl edərsə, heç bir əməli zay olmayacaqdır. Necə ki, Quran bu həqiqəti təsdiq edir: “Çünki, kim təqvalı olsa və səbir etsə (mükafatlandırılar). Həqiqətən Allah yaxşı əməl sahiblərinin mükafatını zay etməz”. (“Yusif” 90). İmam Baqir (ə) buyurur: “O alim ki, öz elminə əməl edər, 70 min abiddən daha üstündür”.
Bu barədə İmam Səccad (ə) buyurur: “Çox təəccüblüdür o kəsdən ki, tez keçən və fani olan bu dünya üçün iş görər, ancaq əbədi olan axirətini unudar və yaddan çıxardar”.
Beləliklə deyə bilərik ki, Qiyamət günü insanları üstün edən amillər: din, iman, təqva, vilayət, elm, əxlaq və ixlas olacaqdır.