İmam Rza (ə) izahı: Yeddi şey olmadan 7 şeyi arzulamaq ahmaqlıqdır?!
İmamın (ə) apardığı üçüncü islahat cəmiyyətdə olan rabitələr ilə bağlı idi. İmam (ə) buyurur: “7 şey, 7 şey olmadan məsxərə olunasıdır.
1. Hər kim dili ilə istiğfar edər, ancaq qəlbində peşman olmaz.
2. İnsan Allahdan tövfiq istəyər, ancaq səy göstərməz.
3. İnsan ehtiyat istəyində olar, ancaq günah etməkdən qorxmaz.
4. Hər kim Allahdan behişt istəyər, ancaq giriftarlıqlara səbir etməz.
5. O kəs ki, cəhənnəm atəşindən Allaha pənah aparar, ancaq dünya şəhvətini tərk etməz...
Namaza etinasız yanaşanlar bilsinlər...
“Xalq arasında ən oğru şəxs namazını azaldan şəxsdir.” (“Bihar”, 84-cü cild, səh.242.) “Namaza yüngül yanaşanlar və onu zay edənlər namaz qılmayanlardan daha çox ziyan görəcəklər.” (“Vəsailuş-şiə”, 3-cü cild, səh.19.) İmam Sadiq (ə) buyurur: “Namaza yüngül yanaşanlar bizim şəfaətimizə nail olmazlar.”
İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: “Namazını puç edən şəxs qiyamətdə Qarun və Hamanın yanında olacaq. Vay olsun öz namazını qorumayan şəxsə...” (“Vəsailuş-şiə”, 3-cü cild, səh.19.) “Allah namaza yüngül yanaşan şəxsin ömür və malından bərəkəti, xeyri kəsər. Onun işlərinin mükafatı məhv olar, duaları qəbul olunmaz, ölüm zamanı aclıq, susuzluq və xüsusi bir zillət hiss edər, bərzəxdə işgəncə, zülmət, sıxıntı dadar və qiyamətdə ciddi hesaba çəkilər.” (“Səfinətul-bihar”, 2-ci cild, səh.43.)
Hansı dəstə insanların namazı qəbul olunmaz?! Əhli Beytdən (ə) hədislər
Hədislərdə bəzi şəxslərin namazlarının dəyərsiz olduğu və qəbul edilmədiyi bildirilir:
1. Etinasızlar: İmam Sadiq (ə) buyurur: “Cəmiyyətin yoxsullarına etina göstərməyənlərin namazı qəbul deyil.” (“Biharul-ənvar”, 84-cü cild, səh.242.)
2. Haramxorlar: Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Haramxorların namazı çınqıl üzərində tikilmiş bina kimidir.” (“Biharul-ənvar”, 84-cü cild, səh.258.)
3. Evdə məsuliyyətsizlik edənlər: Allahın Rəsulu (s) buyurur: “Ərinin qazancından faydalanan, lakin öz ilahi göstərişlərinə əməl etməyən qadının namazı qəbul deyil.” (“Nəhcül-fəsahə”, 54-cü kəlam...
Müsəlman şəxs gərək ömrünün bir qismini ibadətə ayırsın?!
İslamda ömür sərmayəsindən layiqincə bəhrələnmək və doğru-düzgün proqram üzrə hərəkət etməyə xüsusi əhəmiyyət verilir. Mövla Əmirəlmöminin Əli (ə) buyurur:
“Mömin öz həyatını üç qismə bölməlidir: bir qismini Allahla raz-niyaz və münacata, bir qismini məişətə, bir qismini isə halal və bəyənilən ləzzətlərə həsr etməlidir.” (“Nəhcül-bəlağə”, qısa kəlamlar 390.)
Əgər bəzi şəraitlərdə ibadət imkanı azdırsa, imkan daxilində daha azad mühitə gedib Allaha pərəstiş etmək lazımdır. Çünki məkan və zaman darlığı Allaha pərəstişdən uzaqlaşmaq üçün bəhanə deyil: “Ey iman gətirən bəndələrim, şübhəsiz ki, mənim yerim genişdir. Buna görə də mənə ibadət edin!” (“Ənkəbut” surəsi, ayə 56; “Namazın sirləri” əsərindən, Ustad Möhsün Qəraəti, səh.21.)
Haram qazanc halal ruzini aradan aparırmı?! Qudsi hədisin izahı
İslamın təkidlə vurğuladığı əsas göstərişlərdən biri də haram qazancdan üz çevirmək və halal ruzi qazanmaqdır. Haram qazanc axirət əzabına səbəb olmaqla yanaşı, dünyada da acı təsirləri vardır. Məxsusən, ağır ötüşən və haram qazancların artdığı bu zəmanəmizdə iman əhli halal ruzi qazanmaq üçün diqqətli və tədbirli olmalıdır. “Qüdsi hədis”də belə oxuyuruq: “Həqiqətən, Allah-Taala yaratdıqları arasında ruzini halal şəkildə bölüşdürdü. Əgər bir kəs haramla qidalanarsa, bir o qədər halaldan məhrum olacaq və qiyamət günü də ağır cəzalara məruz qalacaq.” (“Üsuli-kafi”, (Darul-hədis) 9-cu cild, səh.547.) Bir gün gələcək ki, adətən, yemək, içmək, geymək və digər gündəlik tələbatımıza xərc çəkdiyimiz qazanc, onun haradan qazanıldığı və hara xərclənildiyi haqda sorğu-suala tutulacağıq. Kaş insan həmin günü unutmayaydı: “(Yadınıza salın ki,) o gün (qiyamət günü) hər kəs öz canının hayında olacaq, hər kəsə əməlinin əvəzi veriləcək və onlara heç bir haqsızlıq edilməyəcək!” (“Nəhl” surəsi, ayə 111.)Haram qazancla dolanan insanın o gün vəziyyəti ağır olacaq: “Onların gözləri zəlilcəsinə yerə dikiləcək, özlərini də zillət bürüyəcəkdir. Bu onlara vəd olunmuş həmin qiyamət günüdür!” (“Məaric” surəsi, ayə 44.)
İmam Əli (ə) hədisinə əsasən ən pis təam hansıdır?!
Müttəqilərin ağası İmam Əli (ə) bir hədisdə belə buyurur: “Haram (yolla əldə olunan) təam pis təamdır...” (“Qürərül-hikəm”, səh.170.) Bu cümləni iki cür təfsir etmək olar:
1. İlkin olaraq deyə bilərik ki, bir insan, adətən, dünya işlərini dəyərləndirmək, onlardan bəhrələnmək və ya pəhriz etmək üçün ölçüdən istifadə edir. Həmin ölçü əsasında işləri qiymətləndirir və bu işlərə münasibətdə vəzifəsini müəyyənləşdirir. Məsələn, bir şəxs özünə deyə bilər ki, mənim təbimə uyğun gələn nə varsa yaxşıdır, təbimə uyğun gəlməyənlər isə pisdir. Ya da insan belə bir meyarı əsas götürür ki, nədən ki ləzzət alıram yaxşıdır, nədən ki ləzzət almıram pisdir və bütün dünyəvi işlərini bu meyar əsasında tənzimləyir. İmam Əlinin (ə) nəzərində isə bu sırf maddi meyarın heç biri düzgün deyil. Əksinə, mənəvi və ruhani meyar nəzərdə tutulmalıdır. Hər xoşa gələn qidanın yaxşı, hər xoşa gəlməyən qidanın pis sayılması düzgün fikir deyil. Ləzzət və tamsızlıq, təbəuyğunluq və qeyri-uyğunluqdan əlavə, mənəvi meyar da nəzərdə tutulmalıdır. O qida yaxşıdır ki, dadsız da olsa halal olsun. O qida pisdir ki, şirin və dadlı da olsa, haram olsun. Bu təfsirə əsasən, təkcə zahiri meyarlarla kifayətlənməməli, mənəvi dəyərlərə də diqqət yetirilməlidir. Bu cəhətə görə deyə bilərik ki, Əmirəlmöminin Əlinin (ə) “haram yolla əldə olunan təam pis təamdır” – cümləsini bəyan etməkdə məqsədi, həqiqətən, dünyəvi ləzzətlərin mənəvi tərəfinə diqqət yetirilməsidir.
Allaha doğru günahlarımızın bağışlanması üçün hansı birinci addımı atmalıyıq?!
Deməli, ilk addımda günahları tanımalı və onlara bulaşmaqdan özümüzü qorumalıyıq. -- Həqiqətən, mömin öz günahını böyük bir qayaya oxşadır və ...
Peyğəmbəri-Əkrəm (s) yaxın səhabəsi Əbuzər Qifariyə nəsihət edərkən belə buyurur: “Ey Əbuzər! ...Həqiqətən, mömin öz günahını böyük bir qayaya oxşadır və qorxur ki, onun üstünə aşsın. Kafir isə öz günahını burnunun üstündən uçub keçən bir milçəyə bənzədir.” (“Biharul-ənvar”, 77-ci cild, səh.74-91, bölüm 4, hədis 63; “Əmali”, Şeyx Tusi, 2-ci cild, səh.138.)
Ömrün qədrini bilməyin ilkin yolu və Allaha doğru atacağımız ilk addım günahdan qorunmaqdır. Çünki insan ömrünün dəyəri onun günahdan nə dərəcədə pak olmasındadır.
“İlahi! Muhəmməd və ali-Muhəmmədə salavat göndər... Sənə bəndəlikdə sərf olunacaq zamana qədər ömrümü uzun et. Elə ki, ömrümü şeytana otlaq yeri gördün, mənə acığın tutmasın, qəzəbinə düçar olmamış ruhumu canımdan al.” (“Məfatihul-cinan”, səh.1106.)
Dünya sənin gözündə kiçik olmasını istəyirsənsə bunu et?! İmam Əlinin (ə) tapşırığı
İmam Əli (ə) oğlu İmam Həsənə (ə) vəsiyyətindən... AXİRƏT HAQDA DÜŞÜN Kİ, DÜNYA SƏNİN GÖZÜNDƏ KİÇİK VƏ XAR OLSUN!
“Oğlum! Ölüm və ölümdən sonra qəfil rastlaşacağın hadisələri tez-tez (çox) xatırla. Ölümü gözlərin qarşısına gətir. Yanına gələnədək özünü bəzə, hazırla. Məbada qəfil peyda olub, səni məğlub etsin, aldanmış vəziyyətdə tapsın. Axirət, onun nemətləri və dərdli əzablarını tez-tez xatırla. Həqiqətən, axirəti düşünmək sənə dünyada pəhrizkarlığı öyrədər və dünyanı kiçik, xar göstərər.” Məbada, dünyaya könül verən, dünya üstə bir-birinin üstünə şığıyan dünya əhlinin mehri səni çaşdırsın. Çünki Allah səni dünyadan xəbərdar etmiş, dünya öz necəliyini sənə açmış və sənin üçün öz çirkinliyi üzərindən pərdəni qaldırmışdır.” (“Nəhcül-bəlağə”, xütbə 156.)
Vəsiyyətnamənin bu hissəsində axirət, əbədi həyat və ölüm düşüncəsinin yaddan çıxarılmamasından söz açılır. Şübhəsiz ki, bütün canlı varlıqların ölümü labüddür. Din rəhbərlərinin diqqət mərkəzində dayanan əsas məsələlərdən biri də ölüm düşüncəsinin tərbiyəvi əhəmiyyətidir. Ölüm və axirətə əsil inam odur ki, insan ölümü yaddan çıxarmasın. İmam Əli (ə) bu kəlamında ölüm düşüncəsinin müsbət təsirlərindən danışaraq, bizi bu düşüncəyə rəğbətləndirir və ümid edir ki, bu düşüncə həqiqət yolunun seçilməsində təsirli olacaq.
AYƏTƏL KÜRSÜ HAQQINDA BUNLARI BİLİRDİNİZMİ?
-- Hər nədə zirvə vardır, Quranın da zirvəsi “ayətəl-kürsi”dir. Əbazər məclislərin birində Peyğəmbərimiz Həzrət Mühəmməddən (s) soruşdu: Sizə nazil olmuş ən üstün və dəyərli ayə hansıdır? Rəsulullah (s) buyurdu: “Ayətəl-kürsi”. Çünki o mübarək ayədə, şərafətli “Həyy və Qəyyum” sözləri vardır.
İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: Hər nədə zirvə vardır, Quranın da zirvəsi “ayətəl-kürsi”dir. Onu bir dəfə oxuyan şəxsdən Allah Taala min dünya ağrı-acısını və min axirət narahatçılığını uzaqlaşdırar ki, dünya ağrı-acısının ən yüngülü yoxsulluq və axirət narahatçılığının ən yüngülü qəbir əzabıdır. Mən də o məqama nail olmaq arzusu ilə onu (ayətəl-kürsi) oxuyuram. (Qamusi Quran, cild 6, səh: 101 - 103) Qeyd etmək lazımdır ki, Həzrət Rəsuldan (s) nəql olmuş rəvayətə və İmam Əlidən (ə) nəql olmuş təcrübəyə əsasən “ayətəl-kürsi” 50 kəlmədən ibarətdir. Buna əsasən də son iki əsrdə müsəlmanlar arasında Bəqərə surəsinin üç ayəsinin birlikdə oxunmasına baxmayaraq 255-ci ayə “ayətəl-kürsi”dir. Mühəmməd (s) Peyğəmbər buyurmuşdur: Ayətəl-kürsi oxunan evdən İblis uzaqlaşar, sehr və cadu o evə daxil olmaz.
Hansı üç əməl möminin dünya fəxri və axirət zinətidir?!
İmam Sadiq (ə) üç əməli möminin fəxri, dünya və axirətdə zinəti hesab edir:
a) “Gecənin sonunda qılınan namaz.” Gecə namazı yatmazdan qabaq qılmağa icazə verilsə də, sübh azanına yaxın vaxtda qılmaq daha yaxşıdır.
b) “Allahdan qeyrisindən ümidi üzmək.” İnsanın bulaq başına getmək əvəzinə əlinə bir qab götürüb ondan-bundan su istəməsi əbəs göründüyü kimi, bacardığı işlərdə də Allahı qoyub başqalarından yardım ummağı yersizdir.
c) “Muhəmmədin (s) Əhli-beytinin İmamət və vilayətini qəbul etmək.”