Zahidlik nədir? Zahidlik insana nə kimi mənəvi üstünliklər verir?
Zahid o insana deyirlər ki, səy və çalışması ilə bərabər, dünyaya qarşı etnasızlıq edir. Yəni, dünyanın xoşluqlarından üz çevirir və yaxşı bilir ki, mal, sərvət, vəzifə və başqa şeylər ölüm gəlib çatan kimi məhv olacaqdır. Əmirəl-möminin (ə) buyurur: “Əgər dünyaya son hədəf və müstəqil məqsəd kimi baxsanız, əliniz boş qalacaqdır. Ancaq əgər ona bir vasitə kimi baxsanız, bu dəyərsiz şey hər bir şeyə çevriləcəkdir”. Allah Təala Quranda buyurur: “(Bu,) əlinizdən çıxan şey üçün təəssüflənməməyiniz və sizə verilən şey üçün (yersiz) sevinməməyiniz üçün(dür)! Allah heç bir öyünən təkəbbürlünü sevmir”. (“Hədid” 23).
Bu ayə zahidliyin əsil mənasını bizlərə bəyan etmişdir. Buyurur ki, insan gərək gəlib-gedən nemətlərə görə qəlbini xoş etməsin. Bu iki cümlə varlıq aləminin qarışıq bir problemini həll edir. Belə ki, insan bu varlıq aləmində davamlı olaraq çətinliklər və müsibətlər ilə üzləşir və özünə sual verir ki, bu hadisələrin səbəbi nədir? Quran buyurur ki, səbəbi budur ki, siz dünyanın bər-bəzəyinə əsir olmayasınız. O kəs ki, keçmişinə görə təəssüflənməz və gələcəyinə görə sevinməz – zahidliyin bütün şərtlərinə əməl etmiş olar....
Hansı 4 sifət insanı kamil imana və günahların bağışlanmasına çatdırar?!
Hədislərimiz bizləri həyanın fərdi və ictimai təsirləri ilə tanış etmişdir ki, onlara nəzər salaq:
1. Allah sevgisi. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Allah həyalı, pak ətəkli insanı sevər. Xəcaləti olmayan dilənçiyə nifrət edər”.
2. İffət və pak ətəkli olmaq. İmam Əli (ə) buyurur: “Həyanın səmərəsi – iffətli və pak ətəkli olmaqdır”.
3. Günahların pak olması. İmam Səccad (ə) buyurur: “Dörd şey vardır ki, hər kimdə olarsa, İslamı kamil və günahları pak olar. Allahı ilə o halda görüşər ki, Allah Təala ondan razı olar: O kəs ki, insanların faydasına olan şeyi Allah üçün yerinə yetirər. İnsanlarla danışan zaman doğru danışar. Allahın və insanların yanında çirkin hesab olunan şeylərdən həya edər. Ailəsi ilə xoşrəftar olar”...
İslam əxlaqı baxımından söyüş söyməyə səbəb olan səbəblər hansılardır?!
İnsanı söyüş söyməyə çəkən daxili rəzilə və alçaq əxlaqi səciyyələrdir ki ibarətdirlər:
1. Qəzəb. O zaman ki, insan bir başqasına qəzəblənər, çalışar ki, ona əzab və əziyyət versin. Bu işi söyüş söyməklə yerinə yetirər.
2. Pis tərbiyə. İnsan əgər düzgün olmayan tərbiyə almışsa, ona yaxşısını-pisi düzgün başa salan olmamışsa, əlbəttə ki, onun dəyərlər sistemində xeyli problemlər olacaqdır. O cümlədən, insan pis söz deməyə sakit yanaşacaqdır.
3. Mühit. Mühitin insanın formalaşmasında böyük rolu vardır. Əgər insanın əhatəsində olanlar pis sözlərə loyal davranış sərgiləyirlərsə, həmin şəxs üçün bədağızlıq normal bir hal olacaqdır...
İslam dinində söyüş söyməyə münasibət necədir?
Cavab: İslam dininə əsasən söyüş söymək qəti surətdə qadağandır. Bir insanın (kim olursa, olsun) namusuna, millətinə, şəxsiyyətinə və ailə üzvlərinə söymək olmaz. Ümumiyyətlə heç kəsə qarşı təhqirə yol vermək olmaz.
Həzrəti Muhəmməd peyğəmbər (s. a. v.) bildirir ki, bir müsəlmana söymək ağır bir günah (füsuq), onunla döyüşməyə təşəbbüs etmək isə küfrdür.1 Onun hədislərində ata-anaya, əshabələrə, ölülərə, dünyaya, dağa-daşa, zəmanəyə, eləcə də, külək və heyvanlara söymək də qadağan olunub.
Qeyd edək ki, bu məsələ ilə əlaqədar olaraq İslam əxlaq elmində işlədilən səbb və şətm kimi ifadələrə də toxunmaq lazımdır. Lüğəvi mənası söyüş söymək və bir nəfəri pis sözlərlə pisləmək olan bu ifadələr Allah, peyğəmbər və əshabələr haqqında inkar, lağ etmək, gözdən salmaq və xor baxmaq kimi arzuolunmaz əməlləri bildirir....
İşin ən yaxşı başlanğıcı və sonu nədədir? İmam Hüseynin (ə) hədisi
Həzrət İmam Hüseynə (ə) sual verirlər ki, insanın fəzilət və kəraməti nədədir?
Həzrət (ə) buyurur: “Dili nəzarətdə və ixtiyarda saxlamaqda və səxavətə malik olmaqda”.
Sual verirlər ki, bəs insanın naqisliyi nədədir?
Buyurur: “Özünü faydalı olmayan şeyə məcbur etməkdə”.
Özünü lazımsız yerə əziyyətə salmamaq barədə Həzrət Mövladan (ə.f) da buyuruş var. Belə ki, İmam Zaman ağa (ə.f) buyurur:“Sizdən istənilməyən şeyləri öyrənməyə görə özünüzü əziyyətə salmayın”....
Hansı amillər insanı Allaha qarşı asi edir?
İnsan üsyankar bir varlıqdır. Əgər Allahı tanıyıb onu qəbul etməsə və itaəti özünə sığışdırmasa – bu üsyanı davamlı olar. İnsanı üsyan etməyə vadar edən amillər ilə tanış olaq.
1. Dünya ləzzətləri. İnsan dünya ləzzətinə görə hər cür günah etməyə hazırdır. Çünki tamahkar və hərisdir. Dünya nemətləri onu özünə cəlb edir. Ona görə də deyə bilərik ki, üsyan etməsinin ilk amili – dünya ləzzətləridir.
2. Şeytanın (lən) pis şeyləri ona yaxşı göstərməsi. Şeytan (lən) günahı elə bəzəyir ki, insan onu yaxşı əməl kimi görür. Haram malı halal hesab edir. Naməhrəmə əl uzadır və insanların haqqını tapdalayır.
3. Əmmarə nəfsi. İnsanın əmmarə adlı nəfsi vardır ki, onu daima günah etməyə tərəf cəlb edir və büdrəməsi üçün şərait yaradır....
Atasına kömək etməkdən imtina edən varlı cavana Peyğəmbərin (s) cəzası!!
Əmirəl-möminin (ə) nəql edir: “Bir gün bir qoca kişi oğlu ilə bir yerdə Peyğəmbərin (s) xidmətinə gəlirlər. Qoca kişi ağlayaraq deyir ki, “Mən oğlumu min əzab və əziyyətlə böyütmüşəm. Öz mal və sərvətimdən ona yardım etmişəm ki, müstəqil olsun. Ancaq bu gün ki, mən zəif və gücsüzəm və bütün malımı əldən vermişəm, o, mənə yardım etməyi əsirgəyir. Hətta bir tikə çörək belə vermir”. Həzrət (s) üzünü onun oğluna tutub buyurur: “Sənin bununla bağlı nə cavabın vardır?”. Deyir: “Ya Rəsulallah! Mənim ailəmin xərclərindən artıq heç nəyim yoxdur”. Həzrət (ə) atasına buyurur: “İndi sən nə deyirsən?”.
Qoca deyir: “Onun bir neçə buğda, arpa, kişmiş anbarı vardır. Dirhəm və dinarla dolu kisələri vardır”. Həzrət (s) oğluna buyurur: “Cavabın vardır?”. Deyir: “O, səhv edir, mənim heç bir şeyim yoxdur”. Həzrət (s) onun oğluna xitab edərək buyurur: “İlahi əzabdan qorx və sənin üçün bu qədər zəhmət çəkən atana yaxşılıq və ehsan et”. Oğlu deyir: “Mənim heç nəyim yoxdur”...
İslam əxlaqına görə Üzrü qəbul etməmək günah sayılırmı?!
İslamın nəzərinə görə, üzr vacib və zəruri bir əməl olduğu kimi, onu qəbul etmək də məharət istəyir. Əgər insan qarşı tərəfin üzrünü rədd edərsə, gərək bilsin ki, səhv iş görmüşdür.
Üzrü qəbul etməməyin bəzi təsirləri vardır ki, onlarla tanış olaq:
1. Şantaj edənin günahı. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Hər kimdən din qardaşı üzr istəyər və o, üzrünü qəbul etməzsə – onun günahı şantaj edənin günahı kimi olar”.
2. Kövsər hovuzuna daxil olmaz. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Hər kimin din qardaşı üzr istəmək üçün yanına gələr – gərək üzrünü qəbul etsin. Əgər qəbul etməzsə, Kövsərin kənarında mənə qovuşmaz”.
3. Şəfaətdən faydalana bilməz. Həzrət Peyğəmbər (s) İmam Əliyə (ə) buyurur: “Hər kim üzrü qəbul etməzsə – üzr istəyən istər yalan desin, istərsə də doğru – mənim şəfaətimi əldə edə bilməz”...
İslam dinində üzr istəməyin hansı qayda-qanunu var?
Dinimizin nəzərinə görə, insan üzr istəməyin ədəb qaydalarını öyrənməlidir. Həm özü izr istəməyi bacarsın, həm də başqalarının üzrünü qəbul etsin.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Zinhar o əməldən ki, ona görə üzr istəyəsən. Çünki bu işdə gizli şirk vardır”. Əmirəl-möminin (ə) buyurur: “Üzr istəməyə ehtiyac duymamaq, üzr istəməkdən daha izzətlidir”. Üzrün qəbul olma şəraiti. Üzr istəmək üçün lazım olan şərait olmalıdır ki, qəbul oluna bilsin.
1. Niyyətin hüsn olması. ”(Qadın və uşaqlar kimi) zəiflərə, xəstələrə və xərcləməyə (yolxərci etməyə) bir şey tapa bilməyən kəslərə Allah və Onun Peyğəmbəri üçün (söz və əməldə) xeyirxahlıq edəcəkləri təqdirdə (cihadı tərk etmələrinə görə) bir günah yoxdur (onların boynuna vəzifə düşmür və buna görə də onlara təzyiq göstərilməməlidir).
2. İxlaslı olmaq. Müsəlman gərək xaliscəsinə üzr istəsin. Qarşı tərəfin razılığından başqa bir şey düşünməsin.
3. Peşman olmaq. Üzr istəyən şəxs gərək əməlindən peşman olsun.
4. Təkrar etməmək. Tövbədə olduğu kimi, üzr istəyən zaman da insan qəti qərara almalıdır ki, etdiyi xatanı bir də təkrar etməsin....
Böyük əxlaq ustadı olan Ayətullah Zahid Müttəqi hansı dörd şeydən çəkinməyi tapşırardı?!
Ayətullah Zahid Müttəqi vəfat etməzdən bir il əvvəl, Şeyx Hadi Talihi onu ziyarət edir. Nəql edir: \"Onun yanından çıxıb getmək istəyəndə, alim deyir: “Əyləş!”. Mən əyləşdim.
O, buyurdu: “Bismilləhir-Rahmənir-Rahim! Axund bizə deyərdi: dörd şeydən uzaq olun, uzaq olun!
1. Çoxlu danışmaqdan. 2. Çoxlu yeməkdən. 3. Çoxlu yatmaqdan. 4. Qəflətdə olan insanlarla çoxlu rabitə qurmaqdan.
Bu əməllərin yerinə Allahı zikr et gözəl adları ilə. Sükut et, müti ol, Allahla xəlvətdə münacat et və zikrini söylə”\". Bəli, hər kim həqiqi mömin olmaq istəyirsə, gərək bu dörd əməldən çəkinsin və alimlərin tövsiyə etdiyi əməlləri yerinə yetirsin. Ancaq o zaman həqiqi salik olar və Allah yoluna qədəm basmış olar.