Sur üfürülmәsi vә qiyаmәtin dәhşәtlәri hаmıyа аiddir, yохsа kimsә istisnаdır?
Qurаni-kәrim tәsdiqlәyir ki, bir qrup insаn iki sur üfürülmәsindәn аmаndаdırlаr vә ölüm оnlаrı yахаlаmаz. Bu qrup hәm dә mәhşәr sәhnәsinin dәhşәtlәrindәn аmаndаdırlаr. Аyәlәrdә buyurulur: \"Sur üfürülәcәk, Аllаhın istәdiyi kәslәrdәn bаşqа, hаmı dәrhаl ölәcәk. Sоnrа növbәti dәfә üfürülәn kimi оnlаr qаlхıb gözlәyәcәklәr.”; \"Sur çаlınаcаğı gün Аllаhın istәdiklәrindәn bаşqа, göylәrdә vә yеrdә nә vаrsа dәhşәtli bir qоrхuyа düşәr vә оnlаrın hаmısı Rәbbinin hüzurunа müti vәziyyәtdә gәlәr.”
Әvvәlki аyәdә qеyd оlundu ki, bir qrup insаn Аllаhın istәyi ilә sur üfürülmәsindәn аmаndа qаlаrlаr. İkinci аyәdә isә bеlә buyuruldu ki, Аllаhın istәdiyi kәslәr qiyаmәt sәhnәsinin dәhşәtindәn аmаndаdırlаr. Bәs bu qurupdа оlаnlаr kimdir? Qurаn buyurur: \"Yаlnız bir nidа ilә qәfildәn hаmı hüzurumuzdа hаzır оlаr.”Аmmа bir qrup insаn istisnа еdilmişdir: \"Аllаhın müхlis bәndәlәrindәn sаvаy!...
Sur üfürülmәsi nә dеmәkdir? Sur nеçә dәfә üfürülәr vә оnun qiyаmәtlә nә әlаqәsi vаr?
Bәrzәх bаşа çаtdıqdаn sоnrа qiyаmәt qоpur. Qiyаmәt sur üfürülmәsi ilә bаşlаyır. Hәmin аn bütün mövcudlаr dәhşәt içindә ölәrlәr. Bu, qiyаmәtin ilk mәnzilidir. Sоnrа sur ikinci dәfә üfürülәr vә bütün mövcudlаr yеnidәn dirilib Аllаhın hüzurunа gәlәr. Bu isә ikinci mәnzildir. Növbәti mәrhәlәdә qiyаmәt vә mәhşәr sәhnәsi bәrpа оlаr.
Birinci surun üfürülmәsindә mәqsәd bütün mövcudlаrın öz хilqәt yönümünü itirmәsidir. Оnlаr bununlа qiyаmәt sәhnәsinә dахil оlmаğа hаzırlаnırlаr. Bu ölüm suru gеrçәkdir, hаmıyа аiddir vә qiyаmәtin bәrpаsı üçün müqәddimәdir. Аllаhın qаrşısındа fаni оlаn iхlаs әhlinin sur üfürülmәsindәn hеç bir qоrхusu yохdur. İkinci üfürülmәdә bütün mövcudlаr vаrlığını yеnidәn tаpаr vә mәhşәr sәhnәsindә hаzır оlаr. Qurаn bu iki sur üfürülmәsi hаqqındа buyurur: \"Sur üfürülәr, göylәrdә vә yеrdә оlаn hәr kәs ölәr. Yаlnız Аllаhın istәyi ilә istisnа оlаr. Sоnrа ikinci dәfә sur üfürülәr. qәfildәn hаmı аyаğа qаlхаr vә intizаrdа оlаr...
Cansız cəsəd qəbirdə necə əzab çəkə bilər?
Cavab: Qəbir əzabı həm cismə, həm də ruha aiddir. Amma bu cism adi cismdən fərqlənir. Maddi bədəni tərk edən ruh “bərzəx bədəni” adlanan bir bədənə daxil olur. İnsan yatdığı vaxt ruhun maddi bədənlə əlaqəsi son dərəcə zəifləyir və o, bərzəx bədəninə oxşar bədənlə hərəkət edir.
Həmin bədən görür, eşidir, danışır, ağrını hiss edir. Yuxuda insanın hərəkəti bərzəx bədəninin varlığına sübutdur. Ruh bədəni tərk etdikdən sonra bərzəx dünyasına daxil olur. Amma torpaq qəbir və cansız ruh arasındakı əlaqə kəsilmir. Qəbir ziyarəti, qəbir üstə oxunan dualar həmin əlaqəyə əsaslanır.
Qəbir əzabı dedikdə torpaqda basdırılmış cəsədin yox, bərzəx bədəninin əzabı başa düşülür...
Doğrudurmu ki, ölülər cümə günü azad edilir?
Cavab: Rəvayətə görə, bərzəxdəki ruhlar ləyaqətlərindən asılı olaraq dünya işlərindən xəbər tutur, hətta ailələrinə baş çəkirlər. Bu iş hər gün baş verə bilər. Amma cümə günü xüsusi qeyd edilir. İshaq ibn Əmmar İmam Kazimdən (ə) “möminin ruhu ailəsini ziyarət edirmi”, deyə soruşur. İmam (ə) buyurur: “Bəli. Bu iş onların fəzilətlərindən asılıdır. Kimi hər gün, kimi həftədə bir dəfə ailəsini ziyarət edir. Ən azı hər cümə günbatan vaxt bu ziyarət baş tutur. Möminlə gələn mələk onu qəmgin edəsi səhnələri gizləyir.” İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Həqiqətən də möminin ruhu öz ailəsini ziyarət edir. O yalnız yaxşı səhnələri görür, xoşagəlməz səhnələr isə ondan gizlədilir.”
Sirat körpüsü və əməl tərəzisi islam maarifində necə izah olunur?!
Sirat cəhənnəmin üzərindən çəkilən bir körpüdür ki, hamı onun üzərindən keçib, getməlidir. Deməli, behiştin yolu cəhənnəmin üzərindən keçdikdən sonradır. Qurani-kərim: \"Sizin hamınız cəhənnəmə daxil olacaqsınız! (Sirata). Bu Allahın tərəfindən verilən qəti hökmdür. Sonra təqvalıları qurtaracağıq. (Nicat verəcəyik.) Və zülmkarları elə oradaca diz üstə çökmüş halda buraxacağıq!” (Məryəm, 71-72) Bu körpüdən keçməyin asanlığı və çətinliyi əməllərin yaxşı və pis olmasına bağlıdır.
Qiyamət gününün tərəzisi dedikdə isə, insanların yaxşı və pis əməllərinin ölçülməsi və qiymətləndirilməsi deməkdir. Ənbiya surəsinin 46-cı ayəsində belə buyurulur: \"Biz ədalət tərəzilərini, Qiyamət günü bərpa edəcəyik. Və heç bir kəsə azacıq olsa da belə, zülm olunmayacaqdır. Əməl (yaxşı və ya pis əməl) bir xardal ağırlığı qədər balaca da olsa, yenə hesaba alarıq. Çünki biz hesablaşmağa yetərliyik!” Yaxud Qariə surəsinin 6-9-cu ayələrində buyurulur; \"Lakin kimin (yaxşı) əməl tərəziləri ağır olsa razı, bəyənilmiş bir yaşayışda olacaqdır. Tərəziləri yüngül olanlar isə cəhənnəmə atılacaqdır!”...
Qiyamət günü \"şəfaət” məsələsi kimlər tərəfindən hansı şəxslərə olunacaq?!
Biz inanırıq ki, Qiyamət günü peyğəmbərlər, məsum İmamlarımız və Allahın dostları (yaxşı bəndələri) Allahın izni ilə bəzi günahkar insanlara şəfaət edəcək. Onları bağışladacaqlar. Amma unutmayın ki, Allah bu icazəni öz mənəvi əlaqələrini Allah-təala və onun dostları ilə kəsməyən layiqli insanlara bəxş edəcəkdir. Deməli şəfaət məsələsi, heç də, hesab-kitabsız deyildir. Şəfaət də, bir növ insanların niyyətlərinə və əməllərinə bağlıdır. Ənbiya surəsində oxuyuruq: \"Onlar Allahın razı olmadığı şəxslərdən başqasına şəfaət etməzlər!” (28-ci ayə) Nübuvvət bəhsində söylədik ki, şəfaət məsələsi, bir növ insanları tərbiyə etmək yoludur. Və Allah və onun layiqli bəndələri, dostlarından rabitəni kəsməmək və günahdan uzaqlaşmaq üçün bir vəsilədir. Yəni nəticədə günahkar insan, Allaha ümidvar olaraq, bir daha günah etmir və sonrakı ömür yolunu paklıqla başa vurur. Şübhəsiz, İslam Peyğəmbəri (s) Həzrət Məhəmməd (s.ə) \"Əzəmətli şəfaət” məqamına malikdir. Ondan sonra isə digər peyğəmbərlər, məsum İmamlar (ə) və hətta alimlər, şəhidlər, arif möminlər... insana şəfaətçi olacaqlar. Qurani-kərim və saleh əməllər də, insana şəfaət edəcəkdir...
Qiyamət günü Mənəvi və maddi mükafatlar deyildikdə necə başa düşmək olar?!
Biz inanırıq ki, məad həm ruhi və həm də cismi səciyyə daşıyır. Elə buna görə də, Axirətdə insanlara bəxş olunacaq mükafatlar, həm mənəvi, həm də cismi olacaqdır.
Qurani-kərimdə buyurulan bu ayələr: \"Ağaclarının altından arxlar axan behişt bağları” (Tövbə, 89), \"Behişt bağları, onun kölgə və meyvəsi qurtaran deyil” (Rəd, 35) \"İmanlı şəxslər üçün pak zövcələr” (Ali-İmran, 15) və həmçinin, \"cəhənnəmin qaynar-yandırıcı odu və ağır əzabları” barəsində gələn ayələr maddi mükafatın, maddi cəzanın nümunələridir. Lakin bunlardan daha əhəmiyyətlisi mənəvi ləzzətlərdir; ilahi mərifətinin nuru, Allah-təalaya mənəvi yaxınlıq, onun Cəlal və Cəmal sifətlərinin cilvələridir. Bütün bunlar vəsf oluna bilməyən dərəcədə ləzzətbəxş və gözəldir....
şübhə11: Qismətimiz yazılıbsa, müstəqil iradəmiz varmı?
Cavab: Quranda İsra surəsi 13-cü ayədə və Nəcm surəsi 39-cu ayədə insanın talehinin öz səylərinə bağlı olduğu bildirilir. Yəni İslam dinində sənin səylərin qismətinə
bağlıdır düşüncəsi yanlışdır. Əgər bizim qismətimiz öncədən, bizdən ayrı yazılmış olsaydı bizim müstəqil iradəmizin varlığının mənası olmazdı. Allah bizi bizdən
yaxşı tanıdığı və zamandan asılı olmadığı üçün, hər an hər şeydən xəbərdardır. Və bunu (bizim nə edəcəyimizi) öz əzəli elmi ilə bilir. Yəni Allah yazdı deyə olmur.
Allah bilir deyə yazır. Qiyamətə qədər nələr olacağı bəlli idi...
Ölüm Mələyi ruhunu qəbz etməyə gələndə… Ali Davud hikmətindən nəsihətlər
Ali-Davud hikmətində oxuyuruq: “Aqilə lazımdır ki, dilinin gözətçisi olsun. Diqqəti yerinə yetirdiyi vəzifədə olsun. Hər kim ölümü çoxlu yada salarsa, dünyanın azına qane olarsa – dünyanın çətinlikləri və hadisələri onun üçün asan olar. Hər kim dedikləri sözləri sayarsa, danışığı az olar”. Çünki görər ki, sözlərinin əksər hissəsi boş sözlərdir.
“Bil ki, sənin ən yaxşı halın – o zamandır ki, dilini qeybətdən, söz gəzdirməkdən, yersiz söz deməkdən saxlayasan. Əvəzində dilini Sübhan Allahın zikrinə vadar edəsən.
Həqiqətən ömür – ticarət üçün böyük sərmayədir. Ona görə də nə zaman Allahı zikr etməyi tərk etdin və yersiz söz dedin – o kəs kimi olarsan ki, dürr görər və onu götürmək əvəzinə daş götürər. Ölüm Mələyi ruhunu qəbz etmək üçün gələn zaman ayıq ol. Əgər ondan bir saat və ya bir neçə dəqiqə möhlət istəsən, “Lə iləhə illəllah” desən də, alınmayacaqdır. Baxmayaraq ki, bütün dünyaya malik olsan və ona bağışlasan belə...
Qiyamətin çətinliklərindən uzaq olmaq üçün nə edək?
Qiyamətin çətinliklərindən uzaq olmaq üçün hədislərimiz bəzi yollar tövsiyə etmiş və hallar bəyan etmişdir ki, onlarla tanış olaq.
1. “Yusif” surəsini oxumaq. Hədislərdə oxuyuruq ki, hər kim hər gün və ya hər axşam “Yusif” surəsini oxuyarsa, Qiyamət günü məhşur olan zaman siması Həzrət Yusif (ə) kimi olar və ona Qiyamətin qorxusu çatmaz.
2. Namazlarda “Duxan” surəsini oxumaq. İmam Baqir (ə) buyurur ki, hər kim “Duxan” surəsini vacib və nafilə namazlarında oxuyarsa, Allah onu o kəslərdən qərar verər ki, əmin və qorxusuz halda məbus olar.
3. Hər cümə günü “Əhqaf” surəsini oxumaq. İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurur ki, hər kim “Əhqaf” surəsini hər axşam və ya hər cümə günü oxuyarsa, ona dünyada qorxu çatmaz. Allah onu Qiyamətin qorxusundan amanda saxlayar....